Προσωπικά δεν έχω αίσθηση αυτό που ζούμε αν είναι αλήθεια ή παραίσθηση

Η λέξη “hallucinate” (παραίσθηση/ψευδαίσθηση) όρισε ως έννοια τη χρονιά που πέρασε, σύμφωνα με το Λεξικό του Cambridge, για όλους τους λόγους που φανταζόμαστε και για όσους δεν φτάνει καν ο ανθρώπινος νους. Πώς συνδέεται αυτή η διάχυτη φρεναπάτη με το deepfake πορνό της Τέιλορ Σουίφτ και τον υφέρποντα μισογυνισμό που κατέκλυσε το διαδίκτυο;

«Αναμένω ότι το ψυχολογικό μας λεξιλόγιο θα επεκταθεί περαιτέρω για να συμπεριλάβει τις παράξενες ικανότητες των νέων νοημοσυνών που δημιουργούμε» – Henry Shevlin / Φιλόσοφος της γνωστικής επιστήμης, της τεχνητής νοημοσύνης, του νου των ζώων και της συνείδησης.

Ένας νέος ορισμός της έννοιας «παραισθήσεις» ήταν μία από τις πολλές ενημερώσεις που σχετίζονται με την ΤΝ στο Λεξικό του Cambridge το 2023. Να το κάνουμε λιανά:

Φέτος παρατηρήθηκε μια αύξηση του ενδιαφέροντος για τα εργαλεία δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης (AI), όπως το ChatGPT, το Bard και το Grok, με την προσοχή του κοινού να στρέφεται προς τους περιορισμούς της AI και το κατά πόσον μπορούν να ξεπεραστούν.

«Τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως εκείνα που χρησιμοποιούν μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM), έχουν αποδειχθεί ικανά να παράγουν αληθοφανή πεζά κείμενα, αλλά συχνά το κάνουν χρησιμοποιώντας ψευδή, παραπλανητικά ή κατασκευασμένα γεγονότα, τα οποία παρουσιάζουν με αυτοπεποίθηση και μερικές φορές με εξωφρενικά πιστευτό τρόπο» διαβάζω σε τυχαία άρθρα σχετικά με το θέμα, κάτι μου που θυμίζει αυτόματα τη φράση «οι βλάκες είναι γεμάτοι βεβαιότητες», την οποία σπάω το κεφάλι μου, αλλά δε μπορώ να θυμηθώ ποιος την είπε πρώτος.

Και συνεχίζουμε. Ο παραδοσιακός ορισμός του hallucinate είναι «ό,τι βλέπεις, ακούς, αισθάνεσαι ή μυρίζεις κάτι που δεν υπάρχει, συνήθως λόγω κάποιας κατάστασης υγείας ή επειδή έχεις πάρει κάποιο φάρμακο». Ο νέος, συμπληρωματικός ορισμός είναι:

Οι ψευδαισθήσεις της τεχνητής νοημοσύνης, γνωστές και ως συγχύσεις, εμφανίζονται μερικές φορές ως ανούσιες. Αλλά μπορεί επίσης να φαίνονται απολύτως αληθοφανείς – ακόμη και αν είναι ανακριβείς από πραγματικής άποψης ή τελικά παράλογες.

Οι ψευδαισθήσεις της τεχνητής νοημοσύνης έχουν ήδη επιπτώσεις στον πραγματικό κόσμο. Ένα αμερικανικό δικηγορικό γραφείο χρησιμοποίησε το ChatGPT για νομική έρευνα, η οποία οδήγησε σε παραπομπή φανταστικών υποθέσεων στο δικαστήριο.

Η Wendalyn Nichols, Διευθύντρια Εκδόσεων του Cambridge Dictionary, δήλωσε: «Το γεγονός ότι τα ΤΝ μπορούν να έχουν “παραισθήσεις”, μας υπενθυμίζει ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να χρειάζεται να επιστρατεύουν τις ικανότητες κριτικής σκέψης τους στη χρήση αυτών των εργαλείων. Οι τεχνητές νοημοσύνες είναι φανταστικές στο να επεξεργάζονται τεράστιες ποσότητες δεδομένων για να εξάγουν συγκεκριμένες πληροφορίες και να τις ενοποιούν. Αλλά όσο πιο πρωτότυπες τους ζητάτε να είναι, τόσο πιο πιθανό είναι να παρεκκλίνουν».

Και κάπου εδώ, έρχεται η εκούσια ψευδαίσθηση παραγόμενη από ανθρώπινο παράγοντα με τη βοήθεια της AI. Μπέρδεμα; Σίγουρα.

Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, πρώην Twitter, άργησε τόσο πολύ να αντιδράσει που μια εικόνα συγκέντρωσε 47 εκατομμύρια προβολές πριν κατέβει. Ήταν κυρίως οι θαυμαστές της Σουίφτ που κινητοποιήθηκαν και ανέφεραν μαζικά τις εικόνες και υπήρξε μια αίσθηση δημόσιας οργής, με ακόμη και τον Λευκό Οίκο να το χαρακτηρίζει «ανησυχητικό».

Το X τελικά αφαίρεσε τις εικόνες και μπλόκαρε τις αναζητήσεις στο όνομα της ποπ σταρ το βράδυ της Κυριακής.

Για τις γυναίκες που έχουν πέσει θύματα της δημιουργίας και της ανταλλαγής μη συναινετικής ψεύτικης πορνογραφίας, τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας θα ήταν μια φρικτή υπενθύμιση της δικής τους κακοποίησης, ακόμη και αν ελπίζουν ότι το φως της δημοσιότητας θα αναγκάσει τους νομοθέτες να αναλάβουν δράση.

Αλλά, ακριβώς επειδή οι εικόνες αφαιρέθηκαν, η εμπειρία της Σουίφτ απέχει πολύ από τον κανόνα. Τα περισσότερα θύματα, ακόμη και αυτά που είναι διάσημα, είναι λιγότερο τυχερά. Η 17χρονη ηθοποιός της Marvel, Xochitl Gomez μίλησε αυτό το μήνα για την αποτυχία του X να αφαιρέσει τα πορνογραφικά deepfakes της. «Αυτό δεν έχει καμία σχέση με εμένα. Και όμως είμαι εκεί πέρα με το πρόσωπό μου», είπε.

Μια μελέτη του 2019 από την εταιρεία κυβερνοασφάλειας Deeptrace διαπίστωσε ότι το 96% του διαδικτυακού περιεχομένου βίντεο deepfake ήταν μη συναινετικής πορνογραφίας. Όταν η συντριπτική πλειονότητα της τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιείται για τη δημιουργία deepfake πορνογραφίας, επισημαίνει ότι αυτό δεν είναι ένα μεμονωμένο πρόβλημα.

Από αυτή την άποψη, δεν είναι κάτι καινούργιο «αλλά είναι η διευκολυνόμενη εξάπλωση αυτής της συγκεκριμένης μορφής παθολογικού μισογυνισμού που θα πρέπει να μας ανησυχεί για το πόσο ομαλοποιημένη και αποδεκτή είναι» καταλήγει η έρευνα.

Και όλα ξαφνικά φαντάζουν το ίδιο πιθανά και το ίδιο απίθανα – όσο χοντροκομμένα κι αν μοιάζουν.