Οι Ταλιμπάν απαγορεύουν τώρα στις γυναίκες να μιλούν μεταξύ τους, σε μια προσπάθεια να διαγράψουν εντελώς τη γυναικεία ύπαρξη

Οι νέες απαγορεύσεις των Ταλιμπάν που περιορίζουν τις γυναίκες από το να ακούνε η μία τη φωνή της άλλης αποτελούν μια ακόμη σοκαριστική προσπάθεια καταπίεσης που επιδιώκει όχι απλώς να περιορίσει, αλλά ουσιαστικά να διαγράψει τη γυναικεία παρουσία από την κοινωνική και πολιτική ζωή του Αφγανιστάν.

Η καταστολή αυτή δεν είναι απλά μία αυστηροποίηση θρησκευτικών κανόνων ή πολιτιστικών περιορισμών. Είναι μια στρατηγική απόφαση με απώτερο στόχο την απομόνωση, την αφαίρεση της φωνής, και εν τέλει τη διαγραφή της γυναικείας ύπαρξης από το Αφγανιστάν.

Οι πρόσφατες ενέργειες των Ταλιμπάν – συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών στην εκπαίδευση, την εργασία, τη δημόσια εμφάνιση και τώρα, ακόμη και στη στοιχειώδη ανθρώπινη επαφή – αποδεικνύουν την ακραία, σκοταδιστική τους αντίληψη για τη θέση των γυναικών. Αφαιρώντας το δικαίωμα της επικοινωνίας, οι Ταλιμπάν επιδιώκουν να ελέγξουν τον γυναικείο λόγο, να καταστείλουν την ανάπτυξη μιας συλλογικής συνείδησης μεταξύ των γυναικών, και να αποδυναμώσουν κάθε μορφή αντίστασης. Πρόκειται για μια ανελέητη καταπάτηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται σε διεθνές επίπεδο, και αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη για διεθνή αντίδραση.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης στην κοινωνικο-πολιτική καταστολή

Ένας από τους πρωταρχικούς τρόπους, με τους οποίους οι Ταλιμπάν καταπιέζουν τις γυναίκες είναι μέσω της πλήρους απαγόρευσης της εκπαίδευσής τους. Η αποστέρηση του δικαιώματος στην εκπαίδευση είναι ιδιαίτερα στρατηγική, καθώς η παιδεία δεν αποτελεί μόνο εφόδιο για την επαγγελματική εξέλιξη, αλλά και για την ανάπτυξη της προσωπικής ταυτότητας και της κριτικής σκέψης. Στερώντας τη δυνατότητα μόρφωσης, οι Ταλιμπάν διασφαλίζουν ότι οι γυναίκες θα παραμείνουν εξαρτώμενες από τους άνδρες, τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά.

Η έλλειψη εκπαίδευσης περιορίζει επίσης τη δυνατότητα των γυναικών να συμμετέχουν σε πολιτικά κινήματα, να οργανωθούν και να αναπτύξουν ένα κοινό όραμα για το μέλλον τους. Χωρίς τη δυνατότητα να μάθουν, να ενημερωθούν και να κρίνουν, οι γυναίκες του Αφγανιστάν δεν έχουν ούτε τα μέσα ούτε τη γνώση να αμφισβητήσουν τη θέση τους στην κοινωνία, πόσο μάλλον να επιδιώξουν αλλαγή.

Απομόνωση και αποδυνάμωση των γυναικών του Αφγανιστάν

Ο αποκλεισμός των γυναικών από την εκπαίδευση, την εργασία και την κοινωνική ζωή τις έχει ήδη τοποθετήσει σε μια ιδιότυπη κοινωνική «καραντίνα». Οι νέες απαγορεύσεις που αφορούν ακόμη και την αλληλεπίδραση μεταξύ τους, αναδεικνύουν τη βαθιά ριζωμένη φιλοσοφία των Ταλιμπάν: η πλήρης απομόνωση και αποδυνάμωση των γυναικών από την κοινωνία.

Οι αδερφές μας στο Αφγανιστάν στερούνται ήδη τα εργαλεία αυτοπροσδιορισμού τους – είτε αυτά αφορούν την εκπαίδευση είτε την οικονομική ανεξαρτησία. Ωστόσο, με τον αποκλεισμό τους από κάθε μορφή επικοινωνίας μεταξύ τους, οι Ταλιμπάν προχωρούν ακόμη παραπέρα, προσπαθώντας να καταργήσουν την αίσθηση της κοινότητας και της συλλογικότητας που μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας συλλογικής φωνής ή, έστω, σε μια κοινή ταυτότητα. Η «διαγραφή» αυτή από τη δημόσια ζωή, εκτός από καταπίεση, οδηγεί σε μια βαθύτερη κοινωνική απομόνωση, όπου οι γυναίκες αποξενώνονται από την κοινωνία, αλλά και από την προσωπική τους ταυτότητα.

Πέραν του ιδεολογικού και συμβολικού μέρους αυτής της απαγόρευσης, αξίζει να αναλογιστούμε και το πρακτικό. Πώς μπορεί, για παράδειγμα, μια ελεύθερη μητέρα ή μια χήρα να πάει μέχρι τον φούρνο της γειτονιάς της και να ζητήσει ένα ψωμί, όταν δεν επιτρέπεται να μιλήσει; Πώς μπορεί μια μαία να μιλήσει στους συγγενείς της εγκυμονούσας; Να σημειωθεί, εξάλλου, ότι τα επαγγέλματα υγείας είναι από τις ελάχιστες νόμιμες σφαίρες εργασίας για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν (για πόσο ακόμα;).

«Όσο ο κόσμος ξεχνάει το Αφγανιστάν, τόσο οι Ταλιμπάν βρίσκουν έδαφος να μας βασανίσουν» είπε μια γυναίκα σε ρεπορτάζ του Telegraph.«Ο κόσμος μας εγκατέλειψε. Μας άφησαν στα χέρια των Ταλιμπάν κι ό,τι μας συμβεί από εδώ και πέρα, φέρουν ευθύνη οι πολιτικές των δυτικών κυβερνήσεων».

Η απομόνωση αυτή δεν στοχεύει μόνο στην αποκοπή της γυναίκας από την κοινωνία, αλλά και από τις υπόλοιπες γυναίκες. Ο περιορισμός της γυναικείας επικοινωνίας αποτρέπει τη σύμπνοια και την ταύτιση που είναι απαραίτητα στοιχεία για την ανάπτυξη ενός κοινού μετώπου αντίστασης. Η διαρκής απαγόρευση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των γυναικών είναι σχεδιασμένη να καταστήσει την αυτο-οργάνωσή τους σχεδόν αδύνατη, ελέγχοντας έτσι την κοινωνική συνοχή και αποτρέποντας τη δημιουργία δεσμών που μπορούν να οδηγήσουν σε αντίσταση ή αλλαγή.

Έτσι, η γυναικεία ταυτότητα και οι σχέσεις μεταξύ των γυναικών κατακερματίζονται, περιορίζοντας δραματικά την ανάπτυξη συλλογικής συνείδησης. Όπως έχει αποδειχθεί και σε άλλα απολυταρχικά καθεστώτα, ο έλεγχος της επικοινωνίας είναι το πρώτο βήμα για τον πλήρη έλεγχο του πληθυσμού.

Ψυχολογική και κοινωνική αποδόμηση της γυναικείας ταυτότητας

Οι Ταλιμπάν, επιβάλλοντας κανονισμούς που αποτρέπουν τις γυναίκες από το να έχουν φωνή ή παρουσία, στοχεύουν να διαγράψουν τη γυναικεία ταυτότητα από την αφγανική κοινωνία. Με τον έλεγχο της φωνής και της παρουσίας τους, οι Ταλιμπάν προχωρούν σε μια επικίνδυνη προσπάθεια να ελέγξουν τις ίδιες τις σκέψεις και την αυτοαντίληψη των γυναικών. Οι γυναίκες αυτές δεν χάνουν μόνο το δικαίωμα στον λόγο, αλλά και στον αυτοπροσδιορισμό και την έκφραση, καθώς στερούνται βασικών ελευθεριών, όπως το να εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους μεταξύ τους.

Επιπλέον, ο περιορισμός αυτός έχει βαθιά ψυχολογικά αντίκτυπα. Η απαγόρευση της έκφρασης και της επικοινωνίας οδηγεί τις γυναίκες σε μια ψυχολογική και συναισθηματική απομόνωση, η οποία με τη σειρά της επιφέρει την κατάρρευση της προσωπικής τους ταυτότητας και της αξίας τους ως μέλη της κοινωνίας. Η ψυχική αυτή καταπίεση ενισχύει την αίσθηση ότι είναι κατώτερες και ανεπιθύμητες, κάτι που εν τέλει ευνοεί την αίσθηση εξάρτησης και φόβου που επιδιώκει να καλλιεργήσει το καθεστώς.

Η απόφαση των Ταλιμπάν να διαγράψουν τις γυναίκες από τον δημόσιο χώρο, δεν αποτελεί μεμονωμένη πολιτική, αλλά μέρος μιας συνολικής στρατηγικής. Οι Ταλιμπάν βλέπουν τη γυναικεία παρουσία ως απειλή για τη δική τους εξουσία και προσπαθούν συστηματικά να την εξαλείψουν. Ο στόχος είναι να μετατραπεί η γυναίκα σε αόρατο υποκείμενο, περιορισμένη αυστηρά στην ιδιωτική σφαίρα, χωρίς κοινωνικό ή πολιτικό αποτύπωμα. Είναι προφανές ότι οι Ταλιμπάν προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν μια κοινωνία όπου η γυναίκα δεν θα έχει θέση, δεν θα έχει φωνή και εν τέλει δεν θα υπάρχει.

Τώρα οι άνδρες μετανιώνουν που δεν αντέδρασαν νωρίτερα

Οι νέοι περιορισμοί που επιβάλλουν οι Ταλιμπάν στους άνδρες στο Αφγανιστάν, εστιάζουν σε αυστηρούς κώδικες εμφάνισης και συμπεριφοράς. Οι νόμοι που θεσπίστηκαν τον Αύγουστο απαιτούν από τους άνδρες να έχουν γένια μήκους «μιας γροθιάς», να αποφεύγουν τη «δυτική» εμφάνιση, όπως τα τζιν, και κουρέματα που δεν θεωρούνται σύμφωνα με τις ισλαμικές αρχές. Επίσης, οι άνδρες απαγορεύεται να κοιτάζουν γυναίκες που δεν είναι μέλη της οικογένειάς τους, εκτός από τις συζύγους και τους στενούς συγγενείς τους​

Επιπλέον, η αστυνομία ηθικής πραγματοποιεί ελέγχους, ειδικά σε κυβερνητικούς υπαλλήλους που ενδέχεται να απολυθούν αν δεν συμμορφώνονται, π.χ., εάν δεν αφήνουν τα γένια τους αρκετά μακριά. Αυτό το νέο κύμα περιορισμών έχει δημιουργήσει αίσθημα δυσαρέσκειας, με αρκετούς άνδρες να δηλώνουν ότι νιώθουν καταπιεσμένοι από τις πρακτικές των Ταλιμπάν. Ορισμένοι, μάλιστα, που αρχικά υποστήριξαν το καθεστώς, αναθεωρούν πλέον τη στάση τους ή σκέφτονται να εγκαταλείψουν τη χώρα​.

Οι περιορισμοί αυτοί έχουν προκαλέσει ανησυχία για τη συνεχή διάβρωση των ατομικών ελευθεριών στο Αφγανιστάν, ενώ οι γυναίκες, που έχουν ήδη βιώσει σκληρούς περιορισμούς, εκφράζουν την ελπίδα ότι οι άνδρες θα υψώσουν τη φωνή τους ενάντια σε αυτούς τους νόμους.

Παρά τις αυστηρές διαταγές των Ταλιμπάν, πολλοί άνδρες στην αφγανική κοινωνία νιώθουν την ηθική ανάγκη να υποστηρίξουν τις γυναίκες της οικογένειάς τους και να τους προσφέρουν έναν βαθμό ελευθερίας, έστω και κρυφά. Ορισμένοι άνδρες εκφράζουν έμπρακτα την αντίθεσή τους, αρνούμενοι να συμμορφωθούν πλήρως με τις εντολές των Ταλιμπάν ή παρέχοντας στις γυναίκες πρόσβαση σε εκπαίδευση και εργασίες, όπου είναι δυνατόν.

Αυτή η αντιφατική κατάσταση τοποθετεί τους άνδρες σε μια ιδιότυπη θέση αντίστασης, όπου καλούνται να εξισορροπήσουν την επιθυμία τους για υποστήριξη των γυναικών με την πίεση της συμμόρφωσης. Η αντίσταση σε ένα αυταρχικό καθεστώς συνεπάγεται τεράστιους κινδύνους. Άνδρες που αποφασίζουν να υπερασπιστούν τις γυναίκες ή να αρνηθούν τη συμμόρφωση με τις επιταγές των Ταλιμπάν κινδυνεύουν με τιμωρίες, κοινωνικό στιγματισμό και απώλεια των βασικών τους δικαιωμάτων.

Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας

Η διεθνής κοινότητα έχει ευθύνη να αντιδράσει ουσιαστικά, διότι η αποδοχή αυτών των πολιτικών από τη διεθνή κοινωνία, έστω και με σιωπηρή αποδοχή, ενισχύει τη νομιμότητα των Ταλιμπάν. Οι πολιτικές αυτές δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ως «εσωτερικές» υποθέσεις, καθώς αντιβαίνουν στις θεμελιώδεις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η υποστήριξη της γυναικείας κοινότητας στο Αφγανιστάν δεν αποτελεί απλά ζήτημα δικαιοσύνης, αλλά και απαραίτητο βήμα για τη σταθερότητα και την ειρήνη. Η συνεχιζόμενη απομόνωση των γυναικών όχι μόνο βλάπτει τις ίδιες, αλλά και την κοινωνία συνολικά, καθώς οι γυναίκες αποτελούν κρίσιμο κομμάτι της κοινωνικής δομής και της οικονομίας.

Η ακραία καταπίεση των γυναικών στο Αφγανιστάν αποτελεί μια από τις πιο σκληρές εκφάνσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον σύγχρονο κόσμο. Η στρατηγική των Ταλιμπάν να διαγράψουν τη γυναικεία ύπαρξη από το κοινωνικό και δημόσιο πεδίο καταδεικνύει όχι μόνο μια ακραία ανισότητα, αλλά και έναν σκοταδιστικό μεσαίωνα που επιβάλλεται σε ολόκληρο τον πληθυσμό των γυναικών.

Η διεθνής κοινότητα δεν πρέπει να επιτρέψει να παραμείνει αυτή η κατάσταση. Οι γυναίκες του Αφγανιστάν αξίζουν να ζουν με αξιοπρέπεια και σεβασμό, με δικαιώματα που είναι θεμελιώδη και αδιαπραγμάτευτα. Αν η παγκόσμια κοινωνία παραμείνει αδιάφορη, τότε τα ανθρώπινα δικαιώματα χάνουν την οικουμενική τους αξία.