Ένας Τούρκος στο Λονδίνο, η Κάλλας, η Μενδώνη και τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Ο σχεδιαστής Erdem Moralioglu επέλεξε το εντυπωσιακό σκηνικό της αίθουσας που φιλοξενούνται τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο για να παρουσιάσει τη φθινοπωρινή χειμερινή συλλογή 2024 του ομώνυμου brand Erdem, εμπνευσμένη από την Μαρία Κάλλας και την ερμηνεία της στην όπερα Μήδεια το 1953.

View this post on Instagram

A post shared by ERDEM (@erdem)

Η αντίδραση της υπουργού πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ήταν άμεση.

«Με τη διοργάνωση μιας επίδειξης μόδας στις αίθουσες όπου εκτίθενται τα Γλυπτά του Παρθενώνα, το Βρετανικό Μουσείο αποδεικνύει, για άλλη μια φορά, τον μηδενικό σεβασμό του προς τα αριστουργήματα του Φειδία», ανέφερε η Mενδώνη σε ανακοίνωσή της.

«Οι διευθυντές του Βρετανικού Μουσείου ευτελίζουν και προσβάλλουν, όχι μόνο το μνημείο αλλά και τις οικουμενικές αξίες που μεταδίδει. Οι συνθήκες έκθεσης και αποθήκευσης των γλυπτών, στην γκαλερί Duveen, επιδεινώνονται συνεχώς. Είναι καιρός τα κλεμμένα και κακοποιημένα αριστουργήματα της γλυπτικής να λάμψουν στο φως της Αττικής», πρόσθεσε.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by ERDEM (@erdem)

Η επιλογή του χώρου προκάλεσε αντιδράσεις καθώς πρόκειται για μια στιγμή κατά την οποία η δημόσια συζήτηση γύρω από τα Γλυπτά του Παρθενώνα και την προσπάθεια της Ελλάδας να διεκδικήσει τον επαναπατρισμό τους είναι έντονη.

Στη συνέχεια, πηγές που σχετίζονται με το Βρετανικό Μουσείο, επεσήμαναν ότι πίσω στο 2021 ο οίκος Dior έλαβε άδεια να πραγματοποιήσει φωτογράφιση στην Ακρόπολη, προκειμένου να στηρίξουν τα επιχειρήματά τους.

View this post on Instagram

A post shared by ERDEM (@erdem)

Ερωτώμενη σχετικά από δημοσιογράφους, η κυρία Μενδώνη δήλωσε τα εξής:

Στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης δεν έγινε ποτέ καμία επίδειξη μόδας. Οταν, το 2020, ζητήθηκε κάτι τέτοιο, από τον οίκο Dior, το αίτημα δεν έγινε δεκτό από το Υπουργείο Πολιτισμού. Μετά από συνεργασίες και διαπραγματεύσεις, η επίδειξη διοργανώθηκε, το 2021, στο Καλλιμάρμαρο. Το Υπουργείο Πολιτισμού επέτρεψε στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης μόνο την φωτογράφιση των μοντέλων, στο πρότυπο της αντίστοιχης φωτογράφισης του ίδιου οίκου, που είχε γίνει το 1951. Σημειωτέον ότι η συλλογή του οίκου Dior ήταν εμπνευσμένη από την ελληνική αρχαιότητα, ενώ ελληνικά εργαστήρια έδωσαν πρώτες ύλες και συνεργάστηκαν με τον γαλλικό οίκο. Η φωτογράφιση έγινε, ενώ η Ακρόπολη ήταν κλειστή, με περιορισμένο αριθμό μοντέλων, χωρίς καθόλου κοινό και μόνο με την παρουσία του φυλακτικού προσωπικού και των υπεύθυνων αρχαιολόγων.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by ERDEM (@erdem)

Η χθεσινή επίδειξη μόδας στο Βρετανικό Μουσείο έγινε στον περιορισμένο χώρο της Duveen Gallery, παρουσία δεκάδων καλεσμένων. Τα Γλυπτά χρησιμοποιήθηκαν ως απλά διακοσμητικά στοιχεία, χωρίς να υπάρχει η οποιαδήποτε διαλεκτική σχέση της συλλογής με την ελληνική αρχαιότητα, χωρίς να υπάρχει καμία σχέση με τις αξίες, που τα φειδιακά έργα εκπέμπουν και συμβολίζουν. Τα Γλυπτά χρησιμοποιήθηκαν ως σκηνικό, γεγονός που ευτελίζει την οικουμενική τους αξία, την οποία προβάλει το Βρετανικό Μουσείο υιοθετώντας για τον εαυτό του τον χαρακτηρισμό του οικουμενικού μουσείου. Να θυμίσουμε ότι υπάρχουν περιπτώσεις που τα Γλυπτά στη Duveen Gallery υπέστησαν φθορές, εξ αιτίας συνωστισμού και απροσεξίας των επισκεπτών.

Όπως έχω υποστηρίξει πολλές φορές, δεν είμαστε αρνητικοί στη διοργάνωση ντεφιλέ σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία. Η μόδα περιλαμβάνεται στη σύγχρονη πολιτιστική και δημιουργική βιομηχανία και μπορεί να συνάδει με τους χώρους αυτούς. Ομως, μείζονα σημασία έχει πού και πώς γίνονται οι εκδηλώσεις αυτές. Στο Βρετανικό Μουσείο τα αριστουργήματα του Φειδία αποτέλεσαν ντεκόρ για το ντεφιλέ. Με τον τρόπο αυτό ευτελίζονται και υποτιμούνται».

Στο θέμα έχουν ήδη πάρει θέση σημαντικά πρόσωπα του πολιτισμού, όπως π.χ η συγγραφέας Victoria Hislop, σύμφωνα με την οποία «Ήταν ίσως μια πολύ χαζή απόφαση από το Βρετανικό Μουσείο. Ή ίσως ήταν μια προκλητική δράση. Ήταν για μένα κάτι αρκετά επικίνδυνο».

Να τα βάλουμε όμως σε τάξη.

Ο Erdem Moralıoğlu γεννήθηκε στο Montreal του  Καναδά από Τούρκο πατέρα και Αγγλίδα μητέρα και μεγάλωσε μεταξύ Montreal και Birmingham της Αγγλίας. Απόφοιτος του Κολλεγίου Marianopolis, ο Moralıoğlu πήρε στη συνέχεια πτυχίο μόδας από το Ryerson Polytechnical Institute στο Τορόντο του Καναδά και στη συνέχεια εργάστηκε ως ασκούμενος για τη Vivienne Westwood. Μετακόμισε στο Λονδίνο το 2000 για να σπουδάσει μόδα στο Royal College of Art.

Έφυγε για τη Νέα Υόρκη πριν επιστρέψει ξανά στο Λονδίνο για να ιδρύσει τη δική του εταιρεία, ERDEM, το 2005.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by ERDEM (@erdem)

To show του Erdem, αισθητικά ήταν εξαιρετικό, καμία προσβολή στην ελληνική ιστορία και τις ρίζες των γλυπτών. Το ίδιο και η συλλογή, η οποία κατάφερνε πράγματι να εμπνεύσει Maria Callas vibes. Αλλά όχι, η σύνδεση με την Μήδεια και κατ’ επέκταση κάπως με τα μάρμαρα δεν ήταν εκεί, όσο κι αν την αναζητήσαμε στη συλλογή και την παρουσίαση. Μοιάζει απλά ο οίκος να ήθελε ένα οποιοδήποτε ελληνικό στοιχείο για το σκηνικό, έτσι απλά και άκριτα, χωρίς δεύτερη σκέψη.

Και ήταν αρκετά εύκολο αν σκεφτεί κανείς τη σχέση του οίκου με το μουσείο. Ο Εrdem παρουσίασε εκεί και την προηγούμενη συλλογή του για την άνοιξη, τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Εκ πρώτης πάντως φαίνεται να έχουν τηρηθεί οι προδιαγραφές ασφαλείας και τα καθίσματα για το κοινό είναι τοποθετημένα σε ασφαλή απόσταση από τα εκθέματα. Ας το παραδεχτούμε, ο κίνδυνος να υποστούν ζημιές είναι καθημερινός, όσο κι αν το Βρετανικό μουσείο προσπαθεί να μας καθησυχάσει για το αντίθετο. Όλοι θυμόμαστε όταν στο παρελθόν η αίθουσα όπου εκτίθενται τα Γλυπτά του Παρθενώνα, είχε διαρροή και γέμισε νερά.

Αν υπάρχει κάτι λάθος σε όλο αυτό είναι η εκμετάλλευση και εμπορευματοποίηση τους απο την πλευρά του μουσείου, και όχι του σχεδιαστή. Ο οίκος χωρίς αμφιβολία πλήρωσε αδρά το μουσείο για να χρησιμοποιήσει την αίθουσα.

View this post on Instagram

A post shared by ERDEM (@erdem)

Αν λοιπόν παραδεχτούμε ότι η μόδα είναι μια μορφή σύγχρονης τέχνης -που είναι- δεν υπάρχει τίποτα το περίεργο, παράλογο, προσβλητικό, στο να φιλοξενούνται και να παρουσιάζονται οι συλλογές μέσα σε ένα μουσείο, αρκεί να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και να τηρούνται όλα τα μέτρα προστασίας και διαφύλαξης των εκθεμάτων από κάθε εμπλεκόμενη πλευρά.

Το χθεσινό περιστατικό, όσο οι προσπάθειες της χώρας μας για επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, συνεχίζουν να πέφτουν στο κενό, αν μη τι άλλο κρατά την συζήτηση γύρω από το θέμα ανοιχτή.

Κεντρική Φωτογραφία: Getty/Ideal Images