Ένα μνημόσυνο + πολλές αναίσθητες ερωτήσεις

«Το ότι κάθεστε και ασχολείστε με unfollow είναι το βασικό πρόβλημα αυτής της χώρας. Ότι ασχολείστε με αυτό το πράγμα. Υπάρχουν στιγμές που αναρωτιέμαι σαν Χρήστος αν θέλω να ζήσω στην Ελλάδα ή να πάω στο εξωτερικό. Το σιχαίνομαι το εξωτερικό, αλλά με την ύπαρξη τέτοιων δημοσιογράφων όπως κι εσάς -χωρίς παρεξήγηση- με ωθείτε να απορώ γιατί συμβαίνει αυτό το πράγμα», είπε σε άλλο σημείο.

«Είναι δυνατόν να ρωτάς έναν 23χρονο την ημέρα που ήρθε για να τιμήσει τον πατέρα του, αν έκανε unfollow ή follow τη μάνα του; Σου φαίνεται λογικό; Ειλικρινά σε ρωτώ σαν άνθρωπος. Δεν θέλω να σ' το χαλάσω, αλλά δεν απασχολεί κανέναν. Εσείς μπορείτε να πείτε ό,τι θέλετε», πρόσθεσε ο Χρήστος Κούγιας.

Και εδώ είναι το θέμα. Όχι, δεν εννοώ τους ρεπόρτερ. Γιατί αυτοί είναι το καθρέφτισμα μιας εκπομπής που θέλει να δημιουργεί ειδήσεις που αν δεν υπήρχαν, δεν θα τις αναζητούσαμε. Αυτό το περιστατικό όμως έχει και ένα καθρέφτισμα σε μία κοινωνία χωρίς ενσυναίσθηση.

Είναι η κοινωνία του «ελληνικού χωριού», κομμάτι της οποίας λίγο πολύ έχουμε γίνει: είμαστε εμείς οι ίδιοι που –σαν άλλοι μαρκουτσοφόροι- θα ρωτήσουμε με περισσή αναισθησία για να ικανοποιήσουμε την περιέργειά μας, «πότε θα γίνεις μάνα;», «πότε θα παντρευτείς;», «γιατί δε μιλιέσαι με τους γονείς σου», «θα κάνεις δεύτερο παιδί;», «έχεις πρόβλημα με τον άνδρα σου;», «τι έχει γίνει με τα κληρονομικά και δε μιλιέσαι με τα αδέλφια σου»;

Kαι αν πάρουμε κάποια απάντηση θα βγούμε στη ρούγα, στην πλατεία του χωριού (βλ. τηλεόραση, βλ. σόσιαλ μίντια, βλ. εργασιακό, φιλικό, οικογενειακό περιβάλλον) και θα το αναμεταδώσουμε ως άλλο πρακτορείο Reuters. Έτσι έλεγαν κάποτε στο χωριό την πρώτη κουτσομπόλα. Και σαν να μην έφταναν αυτές οι αγενείς ερωτήσεις, γίνονται και στο πιο λάθος timing. Την ώρα που ο άλλος κάνει το πρώτο μνημόσυνο στον πατέρα του, καλή ώρα.

Είμαστε λαός χωρίς ενσυναίσθηση, χωρίς στοιχειώδη αντανακλαστικά ευαισθησίας, χωρίς συνειδητή και ουσιαστική ευγένεια. Γι’ αυτό και οι ευγενικοί άνθρωποι –που δεν είναι αυτοί που κρατάνε τους τύπους savoir vivre- είναι λίγοι. Είναι είδος υπό εξαφάνιση και γι’ αυτό η γοητεία που ασκούν είναι ακόμα μεγαλύτερη. Και όσο αυτονόητη είναι η αγένεια σήμερα, τόσο αυτή η ολιγαρχία των ειλικρινά ευγενικών ανθρώπων κάνει αυτό τους χάρισμα, αυτή την υπερδύναμη,  μία "παράλογη" αυτονοησία στην καθημερινότητα, σκορπώντας ρίγη συγκίνησης σ' αυτούς που δέχονται και αντιλαμβάνονται την ευγένεια τους.

Είναι διακριτικοί. Συναισθάνονται. Νοιάζονται. Λένε καλημέρα και τη εννοούν, ρωτούν "τί κάνεις;" με πραγματική ενσυναίσθηση και ενδιαφέρον, όχι από περιέργεια για να βγάλουν το κουτσομπολιό αλλά κυρίως ξέρουν πότε να μη ρωτήσουν. Κάνουν κομψά κομπλιμέντα επειδή τα αισθάνονται, λένε ευχαριστώ και συγγνώμη. Ξέρουν να συμπάσχουν. Να δείχνουν χαρά στη χαρά σου και λύπη όταν λυπάσαι. Τα στοιχειώδη δηλαδή. Έχει τη δική της ευφυία η ευγένεια. Συναισθηματική, ανθρώπινη, "στρογγυλεμένη" -χωρις γωνίες- παιδευμένη ευφυία.

Τη χάσαμε, θα πουν κάποιοι "σονσόν", την ευγένεια μας οι Έλληνες γιατί η κρίση μας έκανε ανάγωγους, γιατί εκλείπει πια η πραγματικά αστική -μεσαία τάξη, γιατί γέμισε επαρχιώτες και χωριάτες η Αθήνα... Μπούρδες!

Ένας φίλος μου λέει ότι μπορεί ο άνθρωπος να βγει από το χωριό αλλά το χωριό δε βγαίνει από τον άνθρωπο. Όχι, εύκολα τουλάχιστον. Και όχι σε όλους. Όπως και να έχει αν ήμασταν ευγενικοί από το γονίδιο μας, δε θα το ξεχνούσαμε ποτέ. Θα ήταν μία μανιέρα, ένα μοτίβο που όπως λένε και οι ψυχολόγοι θα πατούσαμε πάνω σ' αυτό.

Οι Έλληνες απλά δε μάθαμε ποτέ να είμαστε ευγενικοί χωρίς λόγο. Κάποτε ο λόγος ήταν η καλή έξωθεν μαρτυρία. Σήμερα απλά άλλαξε ο λόγος που σπάνια είμαστε ευγενικοί: Αν σε χρειάζομαι, αν σε έχω ανάγκη, αν θέλω να σε εκμεταλλευτώ χωρίς να το καταλάβεις, θα είμαι ευγενικός μαζί σου. Αλλά ακόμα και αυτό το χάσαμε. Πλέον δεν κρατάμε ούτε αυτή την εκδοχή της ευγένειας: να είμαστε ευγενικοί με κάποιο σκοπό.

Και φυσικά για να γυρίσω στο παραλήρημα μου υπέρ της ευγένειας και της ενσυναίσθησης, όσο ο Έλληνας δεν ξέρει να είναι ευγενικός, να είναι κομψός στους τρόπους του, δε θα το μάθει ποτέ και το παιδί του να είναι. Και ούτε βέβαια και τα ΜΜΕ. Και έτσι η αγένεια θα διαιωνίζεται αενάως. Γιατί εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω.

Ίσως βέβαια αυτό να γίνεται για κάποιο λόγο (έκφραση που αντιπαθώ σφόδρα)… Ίσως να γίνεται για καλό. Για να μπορούμε να γοητευόμαστε πάντα από τους ολιγάρχες... της ευγένειας και της διακριτικότητας.

Ίσως πάλι, παρηγορώ απλά τον εαυτό μου.