«Δεν έχω να χάσω τίποτα. Θα το δοκιμάσω. Θα το κάνω», αποκρίθηκε ο Μιχάλης Κεφαλογιάννης έχοντας απέναντί του τον Χρήστο Πασαλάρη, τότε διευθυντή της εφημερίδας Μεσημβρινής. Εκείνο το «θα το δοκιμάσω» έμελλε να καθορίσει την επαγγελματική του πορεία.
Ο Μιχάλης Κεφαλογιάννης είναι πια απόλυτα ταυτισμένος με το ιατρικό ρεπορτάζ, το οποίο υπηρετεί πιστά και με συνέπεια από τότε που με την αφοβία και την ορμητικότητα της νεότητας, αβίαστα απάντησε «δεν έχω να χάσω τίποτα».
Κέρδισε και κερδίσαμε. Μια φωνή ψύχραιμη. Έναν δημοσιογράφο που επιλέγει να ανοίξει τη θεματολογία των εκπομπών του στην κοινωνία. Έναν επαγγελματία που επιθυμεί βαθιά να είναι χρήσιμος και με την καθοδήγηση των ειδικών να οδηγεί σε λύσεις.
Ο Μιχάλης Κεφαλογιάννης για τέταρτη σεζόν παρουσιάζει στο MEGA την εκπομπή «Όλα για τη ζωή μας Vita». Μια εκπομπή «οδηγό» στην αναζήτηση ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής.
Μιλάει στο ΒΗΜΑ για την επαγγελματική του πορεία, για τις απαιτήσεις του ιατρικού ρεπορτάζ, για το μεγάλο άγχος του τα πρώτα χρόνια, αλλά και για την κάλυψη της νοσηλείας του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ωνάσειο στην περιβόητη τέντα των δημοσιογράφων που είχε στηθεί στο πλάι του κτιρίου.
Διανύετε την τέταρτη σεζόν της εκπομπής «Όλα για τη Ζωή μας Vita». Είναι πια ένα σταθερό ραντεβού με τους τηλεθεατές. Πώς το αισθάνεστε εσείς; Τι σας λένε;
Κατ’ αρχάς νομίζω πως το «Όλα για τη Ζωή μας Vita» είναι μια εκπομπή χρήσιμη. Το εισπράττω αυτό και από τους ανθρώπους που μου μιλούν στον δρόμο και μου λένε πόσο έχουν βοηθηθεί. Σίγουρα είναι μια εκπομπή πολύ ψύχραιμη.
Προσεγγίζουμε ακόμα και τα θέματα που δεν είναι αμιγώς ιατρικά, είναι περισσότερο θέματα κοινωνικά ή σχέσεων ή ψυχολογίας, με πολύ ήπιους τόνους. Προσπαθούμε να τα απομυθοποιούμε διότι στο μυαλό μας κάποιες φορές τα αντιμετωπίζουμε ως πολύ μεγάλα, ενώ δεν είναι επί της ουσίας.
Κι αυτό το επιχειρούμε μιλώντας για αυτά με τρόπο απλό για να γίνουμε κατανοητοί χωρίς όμως ποτέ να ξεχνάμε την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση των πραγμάτων. Είναι μία δύσκολη ισορροπία.
Το πιο βασικό όλων τελικά είναι να μιλήσεις.
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε ασχοληθεί με θέματα που δύσκολα νομίζω καταπιάνεται, με έναν τρόπο λίγο πιο βαθύ και λίγο πιο διεισδυτικό, η τηλεόραση. Αυτό μαρτυρά η θεματολογία μας.
Ασχολούμαστε με θέματα που παραμένουν ταμπού, με θέματα που είναι δύσκολα στην κατανόησή τους. Μου έρχεται στο μυαλό η πρόσφατη εκπομπή που κάναμε για τη σεξουαλικότητα και την εφηβεία.
Ήταν υποχρέωσή μας να κάνουμε μία εκπομπή και να μιλήσουμε με μία σοβαρή παιδοψυχολόγο για να δούμε ακριβώς τι συμβαίνει. Και το αναφέρω ως παράδειγμα γιατί είναι ένα από τα θέματα που δεν αγγίζονται πολύ εύκολα.
«Πιστεύω ότι ο κόσμος είναι ο καλύτερος οδηγός για την εκπομπή».
Όχι μόνο τηλεοπτικά. Πρόκειται για θέματα που δεν τα αγγίζουμε μέσα στις οικογένειές μας, στις παρέες μας, στις κοινωνικές συζητήσεις μας.
Η διεισδυτικότητα της εκπομπής και η προσφορά της προς το κοινωνικό σύνολο, εκεί έγκειται: μιλάει για πράγματα για τα οποία θα ήθελαν ενδεχομένως οι οικογένειες να μιλήσουν αλλά δεν το τολμούν.
Photo Credits: Γιώργος Καπλανίδης
Θεωρείτε πως ως κοινωνία έχουμε περάσει σε μία προσέγγιση της υγείας πιο ολιστική; Κάτι τέτοιο φαίνεται πάντως να αποτυπώνεται στη θεματολογία της εκπομπής.
Προσπαθούμε ως κοινωνία να κάνουμε μία στροφή σε μία πιο ολιστική αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων. Εγώ δεν θα διαχώριζα τα προβλήματα υγείας από τα προβλήματα που σχετίζονται με την ίδια τη ζωή, με τις καταστάσεις δηλαδή και την ψυχολογία που έχουμε.
Είναι άρρηκτα συνδεδεμένα και χαίρομαι που τα τελευταία χρόνια η κλασική ιατρική τα αντιλαμβάνεται ως ένα. Αυτό βέβαια το είχε πει ο Ιπποκράτης. Φαίνεται ότι μάλλον ξαναγυρνάμε στις βάσεις μας.
Ας πούμε για το άγχος και το στρες έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια πολλές μελέτες και πια είναι μεγέθη μετρήσιμα κι όχι έννοιες αφηρημένες και αόριστες. Το άγχος όμως είναι και σχέσεις, είναι και κοινωνικές συμπεριφορές. Κι αν το δούμε διευρυμένα, αυτή η εκπομπή πραγματικά δικαιολογεί τον τίτλο της, είναι όλα για τη ζωή μας.
Πώς αντιμετωπίζετε τους επονομαζόμενους γκουρού ευεξίας που ξεπηδούν διαρκώς και σε πολλές των περιπτώσεων δεν έχουν κάποιο επιστημονικό υπόβαθρο;
Δεν μου αρέσει να είμαι ισοπεδωτικός, ούτε να βλέπω με ιδιαίτερη καχυποψία ό,τι καινούργιο υπάρχει. Θεωρώ ότι οποιοδήποτε μέσο επικοινωνίας μπορεί να μεταφέρει την πληροφορία στον κόσμο είναι χρήσιμο.
Προκύπτει βέβαια εδώ ένα άλλο θέμα ιδιαίτερα σοβαρό και σχετίζεται με το ποιος λέει τι. Αυτό που περιγράφετε είναι άνθρωποι οι οποίοι πολλές φορές δεν έχουν την επιστημονική επάρκεια και δεν είναι καν επιστήμονες.
Μην ξεχνάμε και την «κλοπή» της επιστημονικής πληροφορίας που μπορεί να χρησιμοποιείται ως μέθοδος από κάποιον για να τεκμηριώσει αυτό που λέει, αλλά έχει βασιστεί σε αποσπασματικές πληροφορίες κρατώντας ό,τι τον συμφέρει.
Κι αυτό εμπεριέχει κινδύνους, για αυτό οι χρήστες κυρίως των κοινωνικών δικτύων και του διαδικτύου θα πρέπει να είναι πιο υποψιασμένοι σε τέτοιου είδους συμβουλές, παρεμβάσεις και προτροπές.
Ένα από τα ζητούμενα της εκπομπής είναι και η ενεργή συμμετοχή των τηλεθεατών.
Φέτος εγκαινιάσαμε μια ακόμα ενότητα στην εκπομπή που είναι οι ερωτήσεις των ίδιων των τηλεθεατών. Μας τις στέλνουν στο προφίλ μου στο Instagram και επιλέγουμε κάποιες από αυτές ώστε να τις σχολιάσουν, να τις απαντήσουν οι ειδικοί και να δώσουν λύσεις.
Έχουν πάντα μεγάλο ενδιαφέρον οι ερωτήσεις που έρχονται. Μπορεί να έχουμε ετοιμάσει τη σκαλέτα της εκπομπής και να έρθουν τρεις-τέσσερις ερωτήσεις από τους τηλεθεατές και να πούμε «δεν την είχαμε σκεφτεί αυτή την οπτική». Πιστεύω ότι ο κόσμος είναι ο καλύτερος οδηγός.
Ποια θέματα απασχολούν περισσότερο αυτή την εποχή και ποια θα λέγατε ότι είναι τα διαχρονικά ζητήματα;
Διαχρονικά απασχολούν τον κόσμο κάποια θέματα υγείας, όπως ο καρκίνος, τα αυτοάνοσα, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, αλλά και θέματα που αφορούν στο ευ ζην: όπως το βάρος, ο μεταβολισμός, οι επικίνδυνες δίαιτες.
Το ζήτημα του βάρους βλέπουμε ότι απασχολεί και τους νεότερους σε ηλικία τηλεθεατές, οι οποίοι και κάνουν πράγματα σε αντίθεση με τους άνω των 40-50 οι οποίοι τώρα προσπαθούν -έστω και αργά- να βελτιώσουν αυτά με τα οποία δεν είχαν ασχοληθεί νωρίτερα.
«Το Ωνάσειο ήταν για εμένα το βάπτισμα του πυρός αναφορικά με το ιατρικό ρεπορτάζ».
Η περιγραφή της εκπομπής αναφέρει πόσο σημαντικό είναι να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες μας και τις αντοχές μας και να θέτουμε όρια. Διάβασα στο Instagram σας και μια λεζάντα που έλεγε: «είμαι στην εποχή που σε κάθε τομέα της ζωής μου ό,τι δεν λύνεται, κόβεται». Η δική σας σχέση με τα όρια ποια είναι;
Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι αλλάζουμε με τα χρόνια και ευτυχώς που αλλάζουμε. Και το λέω αυτό γιατί παλιότερα μπορεί να ανεχόμουν από συμπεριφορές μέχρι πράγματα τα οποία ουσιαστικά δεν φίλτραρα, αλλά τα έβλεπα ως κάτι φυσιολογικό, ενώ δεν ήταν.
Πλέον -και κάνοντας ψυχανάλυση αρκετά χρόνια- έχω βοηθηθεί σημαντικά στο να καταφέρω να βάζω όρια. Η ζωή μας έχει γίνει τόσο εγωκεντρική και με δεδομένο ότι ο καθένας θέλει να υπηρετήσει το εγώ του, είναι πολύ εύκολο να τσαλαπατήσει τους άλλους.
Επομένως, το να μπορείς να βάλεις τα όριά σου είναι πολύ ουσιαστικό. Είναι δική σου η ευθύνη να το καταλάβεις και να φύγεις από κάτι που δεν σε εκφράζει. Κι αυτό αφορά σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Νομίζω ότι ο κόσμος πάει προς τα εκεί. Βλέπω ότι ήδη οι άνθρωποι κάνουν (και θα κάνουν) πολλές προσωπικές επαναστάσεις.
Photo Credits: Γιώργος Καπλανίδης
Υπηρετείτε το ιατρικό ρεπορτάζ κοντά τρεις δεκαετίες όμως ο επαγγελματικός δρόμος σας στην αρχή ήταν εντελώς διαφορετικός. Πώς έγινε η μετάβαση;
Ξεκίνησα στην εφημερίδα «Μεσημβρινή» κάνοντας το νυχτερινό αστυνομικό ρεπορτάζ για τρία χρόνια. Η μετάβαση στο ιατρικό ρεπορτάζ έγινε τελείως τυχαία. Μία μέρα με φωνάζει ο Χρήστος Πασαλάρης στο γραφείο του, τότε διευθυντής της εφημερίδας, και μου λέει ότι η δημοσιογράφος που καλύπτει το ιατρικό ρεπορτάζ θα φύγει με άδεια εγκυμοσύνης και θέλει να το αναλάβω.
Είπα ας το δοκιμάσω, δεν είχα τίποτα να χάσω. Μάλιστα ο Πασαλάρης μού είπε τότε «το υγειονομικό ρεπορτάζ δεν είναι τώρα πρώτης γραμμής, αλλά με τα χρόνια να δεις ότι θα εξελιχθεί σε πολύ σημαντικό ρεπορτάζ». Όπως κι έγινε, είχε δίκιο ο Πασαλάρης.
Καταλαβαίνετε από την πρώτη στιγμή ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο ρεπορτάζ;
Θυμάμαι με πόσο μεγάλο αίσθημα ευθύνης το αντιμετώπισα από την αρχή. Καταλαβαίνω τη σοβαρότητα του θέματος από τις πρώτες κιόλας συνεντεύξεις που πρέπει να πάρω και για τις οποίες χρειάζομαι ώρες διαβάσματος και προετοιμασίας.
Κατάλαβα ότι είναι ένα ρεπορτάζ που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ανθρώπινη ζωή κι έτσι η κάθε πληροφορία είναι σημαντική, αν και η δημοσιογραφική πληροφορία δεν υποκαθιστά τον ειδικό. Ήθελα -και θέλω- λοιπόν να είμαι ακριβής. Αυτό ήταν το άγχος μου τα πρώτα χρόνια.
Η πρώτη φορά στην τηλεόραση πότε είναι;
Στο MEGA στην εκπομπή «Πρωινό Παράθυρο» κάνοντας ελεύθερα θέματα. Μετά από πρόταση του Σταμάτη Μαλέλη (σκέφτομαι καμια φορά πώς κάνει κύκλους η ζωή και σήμερα είναι Διευθυντής Ειδήσεων στο κανάλι) μετακινούμε στο δελτίο ειδήσεων για να ασχοληθώ με ιατρικά θέματα.
Από τα πιο δύσκολα ρεπορτάζ ήταν οι συνεντεύξεις σε ασθενείς με AIDS στο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός»;
Ήταν από τα δυσκολότερα γιατί ήμουν και πολύ μικρός σε ηλικία. Τότε υπήρχε αυτή η στρεβλή, τελείως λανθασμένη εντύπωση ότι με αυτούς τους ανθρώπους δεν μπορείς να έχεις ούτε μία χειραψία.
Θέλαμε να σπάσουμε το ταμπού. Και η αλήθεια είναι ότι με πολύ μεγάλη προσπάθεια και με τους καθηγητές τότε που ήταν υπεύθυνοι στο νοσοκομείο, είχα κάνει από τις πρώτες συνεντεύξεις που προβλήθηκαν στην τηλεόραση με ανθρώπους που ήταν οροθετικοί σε τελικό στάδιο.
Δεν μπορώ να μην ρωτήσω για το Ωνάσειο του 1996, την περίοδο που νοσηλευόταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ατελείωτες ώρες δουλειάς;
Έχω κρατήσει σημειώσεις από εκείνη την περίοδο, η οποία ήταν για εμένα και η πρώτη δύσκολη περίοδος σε σχέση με το ρεπορτάζ. Πολλές αντικρουόμενες πληροφορίες. Πολύ παρασκήνιο. Πολλή αναμονή. Ήμουν έξω από το Ωνάσειο από το πρωί μέχρι το βράδυ. Θυμάμαι να φεύγω για τέσσερις ώρες για να κοιμηθώ λίγο και να επιστρέψω.
Photo Credits: Γιώργος Καπλανίδης
Οι ρυθμοί τότε σας επέτρεπαν να καταλάβετε ότι γραφόταν ένα κομμάτι της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας;
Όχι. Εγώ δεν είχα καταλάβει καθόλου ότι ήταν αυτό που λέτε. Καθόλου όμως. Εκ των υστέρων, όταν τελείωσε όλη αυτή η ιστορία, η αδερφή μου με δική της πρωτοβουλία έκοβε τα αποκόμματα από περιοδικά και εφημερίδες που αναφέρονταν σε εμάς που δουλεύαμε εκεί για το ρεπορτάζ και μου τα έδειξε.
Μετά κατάλαβα την έκταση που είχε πάρει το θέμα. Το Ωνάσειο ήταν για εμένα το βάπτισμα του πυρός αναφορικά με το ιατρικό ρεπορτάζ.
Το 1996 δεν ήμουν ένας εξαιρετικά έμπειρος ρεπόρτερ και οι λεπτομερείς συζητήσεις με τους γιατρούς και οι ανακοινώσεις που έρχονταν, ήταν για εμένα ένα μεγάλο και ουσιαστικό σχολείο για την επαγγελματική διαδρομή μου. Σας λέω μόνο ότι έμαθα ανατομία μέσα από αυτή την ιστορία.
«Πλέον -και κάνοντας ψυχανάλυση αρκετά χρόνια- έχω βοηθηθεί σημαντικά στο να καταφέρω να βάζω όρια».
Ένα ακόμα θέμα ταμπού -δυστυχώς- είναι αυτό της ψυχοθεραπείας. Μου αναφέρατε ότι σας έχει βοηθήσει πολύ. Την ξεκινήσατε την περίοδο του κορονοϊού;
Την ξεκίνησα αμέσως μετά. Ήταν μία πολύ δύσκολη περίοδος αυτή κι έβλεπα ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τον κορονοϊό πολύ αψήφιστα. Νόσησα κι όταν πια συνήλθα, είπα «θα κάνω εκπομπή για να επικοινωνήσω την προσωπική ιστορία μου».
Εκτιμούσα ότι ο μόνος τρόπος τελικά να βοηθήσω τότε ήταν να μιλήσω για όσα μου συνέβησαν και να κάνω μια εκπομπή με τη συμμετοχή των γιατρών που με φρόντισαν. Και νομίζω ήταν πολύ χρήσιμο.
Γεννήθηκε μέσα σας ο φόβος του θανάτου;
Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος. Η αίσθηση ότι είσαι μόνος σου, κλεισμένος κάπου, ότι δηλαδή δεν μπορείς να επικοινωνήσεις με κανέναν δια ζώσης, το έκανε ακόμα πιο βαρύ όλο αυτό για εμένα.
Ο φόβος του θανάτου μού γεννήθηκε όταν μετά από μια επιπλοκή χρειάστηκε να νοσηλευτώ και δεν ήξερα πώς θα πάει. Έβλεπα δίπλα μου ανθρώπους να φεύγουν. Αυτή η συνθήκη με οδήγησε στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή.
Αναγνωρίσατε κάπως πιο ευκρινώς τη σημασία της αυτοφροντίδας μετά από όλο αυτό;
Ναι, αλλά όχι ενοχικά. Δηλαδή δεν είπα «φταίω εγώ που κόλλησα κορονοϊό» ή «είμαι άτυχος που κόλλησα στην αρχή που δεν υπήρχαν εμβόλια».
Η αυτοφροντίδα μας είναι κάτι βαθύ και ουσιαστικό. Έχει να κάνει με τις συμπεριφορές μας, με το πώς αντιλαμβανόμαστε συνολικά τη ζωή. Αφορά στη βιολογική αλλά και στην ψυχική μας υγεία. Αυτό για μένα σημαίνει αυτοφροντίδα.
INFO
«Όλα για τη ζωή μας Vita», κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 08:50, στο MEGA.
