Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ είναι πάντα σημαντικές για τις σκανδιναβικές χώρες. Η Σουηδία, η Δανία, η Νορβηγία, η Φινλανδία και η Ισλανδία συνεργάζονται στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις θεωρούν ως τον σημαντικότερο διεθνή παράγοντα για τη διατήρηση μιας βασισμένης σε κανόνες και φιλελεύθερης διεθνούς τάξης.
Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους η εσωτερική και η εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών είναι σημαντικές για τις σκανδιναβικές χώρες.
Πρώτον, όλες οι σκανδιναβικές χώρες θεωρούν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως το σημαντικότερο καταφύγιο ασφαλείας τους. Η προθυμία των ΗΠΑ να συνεχίσουν να συμβάλλουν και να συγχρηματοδοτούν την ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας θεωρείται απαραίτητη για την ασφάλεια των σκανδιναβικών χωρών και οι ίδιες παραμένουν απρόθυμες να βασιστούν στα μεγάλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την ασφάλειά τους – ακόμη και μακροπρόθεσμα.
Δεύτερον, οι σκανδιναβικές χώρες υποστηρίζουν μια παγκοσμιοποιημένη διεθνή πολιτική οικονομία που βασίζεται στις αρχές του ελεύθερου εμπορίου. Είναι φιλελεύθερες, αλληλέγγυες κοινωνίες, αλλά δεν είναι αντίθετες με την οικονομία της αγοράς. Η αγορά πρέπει να καλλιεργείται και να ρυθμίζεται για να αποφεύγεται η κατάχρηση ανθρώπων και πόρων, αλλά θεωρείται απαραίτητη για τη συνεχή λειτουργία και ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας – ιδίως για μικρά κράτη με μικρές αγορές, όπως οι σκανδιναβικές χώρες. Ετσι, η προώθηση από τις ΗΠΑ μιας παγκοσμιοποιημένης και φιλελεύθερης διεθνούς οικονομικής τάξης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και μετά από αυτόν ήταν σημαντική για την ευημερία των σκανδιναβικών χωρών.
Τρίτον, κατά τις πρώτες δεκαετίες μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι σκανδιναβικές χώρες και οι Ηνωμένες Πολιτείες μοιράστηκαν ένα σύνολο φιλελεύθερων αξιών –για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα– και την προθυμία να προωθήσουν αυτές τις αξίες διεθνώς. Ετσι, η ισχύς των ΗΠΑ ήταν καθοριστική για την επιρροή των σκανδιναβικών χωρών.
Αυτοί οι τρεις λόγοι για τους οποίους οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές είναι σημαντικές για τις σκανδιναβικές χώρες είναι επίσης λόγοι για τους οποίους οι σκανδιναβοί ηγέτες και ψηφοφόροι θα προτιμούσαν να δουν την Κάμαλα Χάρις να κερδίζει τις προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ και όχι τον Ντόναλντ Τραμπ. Οι περισσότεροι παρατηρητές και υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων στις σκανδιναβικές χώρες θεωρούν ότι η Χάρις είναι πιο πιθανό να συνεχίσει να συνεργάζεται με τους Ευρωπαίους για τη διατήρηση μιας δημοκρατικής και θεσμικής ευρωπαϊκής και διεθνούς τάξης ασφαλείας που θα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της Ρωσίας και της Κίνας. Η Χάρις θεωρείται επίσης λιγότερο εχθρική προς το ελεύθερο εμπόριο –αν και πιο επιφυλακτική από τους μετά τον Ψυχρό Πόλεμο προέδρους των ΗΠΑ Μπους, Κλίντον, Μπους και Ομπάμα– και φαίνεται λιγότερο πιθανό να ξεκινήσει εμπορικούς πολέμους με μακροχρόνιους φίλους των ΗΠΑ. Η υποστήριξη της Χάρις προς τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό θεωρείται σταθερή και συνεχής. Από την άλλη πλευρά, ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρείται πιο ευέλικτος και καιροσκόπος όσον αφορά τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας – ιδίως μετά τους επανειλημμένους ισχυρισμούς του ότι του «έκλεψαν» τις προεδρικές εκλογές του 2020 και την επίθεση της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο Κογκρέσο.
Αυτό υποδεικνύει επίσης έναν τέταρτο λόγο για τον οποίο οι sκανδιναβικές χώρες τείνουν να προτιμούν τη Χάρις έναντι του Τραμπ: Η προβλεψιμότητα. Ως μικρά κράτη με περιορισμένους διπλωματικούς πόρους και στρατιωτικές δυνατότητες, οι σκανδιναβικές χώρες επιθυμούν ένα προβλέψιμο διεθνές περιβάλλον. Θεωρούν την επιχειρηματική προσέγγιση του Τραμπ στην εξωτερική πολιτική ως δυνητικά ανατρεπτική και επιβλαβή –ή τουλάχιστον λιγότερο ωφέλιμη– για τους μικρούς και πιστούς συμμάχους και εταίρους όπως οι ίδιοι.
Η εστίαση στις διαφορές μεταξύ των δύο υποψηφίων δεν θα πρέπει να υπερβάλλει. Ενας μακροπρόθεσμος μετασχηματισμός της διεθνούς ισορροπίας ισχύος στρέφει την προσοχή των ΗΠΑ μακριά από την Ευρώπη και προς τον Ινδο-Ειρηνικό. Οι αντίστροφες συνέπειες της μεταψυχροπολεμικής παγκοσμιοποίησης και οι δημογραφικές αλλαγές στην εσωτερική κοινωνία των ΗΠΑ στηρίζουν αυτή την εξέλιξη και ενισχύουν τον σκεπτικισμό του αμερικανικού εκλογικού σώματος απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο και τη διεθνή εμπλοκή των ΗΠΑ.
Ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του 2024 στις ΗΠΑ, οι σκανδιναβικές χώρες θα παραμείνουν εξαρτημένες από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ασφάλεια, την ευημερία και τη διεθνή επιρροή τους. Θα φροντίσουν να συγχαρούν τον ή την νέα πρόεδρο και θα ελπίζουν σε μια προεδρική επίσκεψη στη χώρα τους και μια πρόσκληση στην Ουάσινγκτον. Σιωπηλά, οι σκανδιναβοί ηγέτες θα ελπίζουν στη νίκη της Χάρις, αλλά ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα θα φροντίσουν να τονίσουν τον ρόλο τους ως στενοί φίλοι της αμερικανικής υπερδύναμης.
Anders Wivel, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης
* Το κείμενο διατέθηκε για δημοσίευση σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Διεθνών Ευρωπαϊκών και Αμυντικών Αναλύσεων του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
