Πρόσφατα, οι γονείς ενός παιδιού που έχασε τη ζωή του από πυρά σε σχολείο στο Πάρκλαντ της Φλόριντα, αξιοποίησαν τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης για να αναπαράγουν τη φωνή του γιου τους, του Χοακίν Όλιβερ, προκειμένου να τοποθετηθούν υπέρ της λήψης μέτρων για τον έλεγχο της οπλοκατοχής. Ένας πατέρας αξιοποίησε ηχογραφημένα αρχεία της εκλιπούσας κόρης του και με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης δημιούργησε ένα βίντεο με την κόρη του να τραγουδά για τα γενέθλια της μητέρας της. Το δε Χόλιγουντ ανέστησε ψηφιακά την Κάρι Φίσερ προκειμένου να εμφανιστεί σε μια νέα ταινία μετά το θάνατό της.
Νέες πλατφόρμες και εφαρμογές έχουν καταστήσει δυνατή την αναβίωση της φωνής ή της εικόνας όσων πενθούμε. Πέρα από παλιές φωτογραφίες, φωνητικά μηνύματα και βίντεο αγαπημένων προσώπων που μπορεί να κρατάμε σαν κόρη οφθαλμού, μπορούμε τώρα να έχουμε και μια πιο διαδραστική εκδοχή αυτού του ανθρώπου, μια εκδοχή με την οποία ενδεχομένως μπορούμε να συνομιλήσουμε.
Αλλά πρέπει να το κάνουμε; Ποιες είναι οι συνέπειες αυτών των αιωνόβιων ψηφιακών άβαταρ; Στο πλαίσιο μιας σειράς ηθικών διλημμάτων που θέτει η τεχνητή νοημοσύνη, ζητήσαμε τη γνώμη των αναγνωστών μας.
Το ερώτημα ήταν: Η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί ήδη ψηφιακά ολόκληρες συνομιλίες, καθώς και οπτικοακουστικές αναπαραστάσεις που μιμούνται ανθρώπους που έχουν πεθάνει. Μπορεί μια μεταθανάτια συνομιλία μαζί τους να παρηγορήσει τους αγαπημένους τους ή μήπως παρατείνει το αίσθημα της απώλειας και τους εμποδίζει να προχωρήσουν παρακάτω; Και αν τα chatbots είναι ατελή, δεν θα μπορούσαν να αλλοιώσουν την εικόνα που έχουμε για το τι είδους άνθρωπος ήταν πραγματικά ο εκλιπών ή η εκλιπούσα;
Κάποιοι από τους αναγνώστες μας αντέδρασαν ενστικτωδώς. Άλλοι προβληματίστηκαν σχετικά με τις δυνατότητες και τα προβλήματα που διαφαίνονται. Ιδού τι μοιράστηκαν.
Οχι κατηγορηματικό
Δεν θα υποστήριζα την απομίμηση αποθανόντων – Θεός σχωρέστους – με chatbots.
Ψηφιακή άνοια
Οι φωτογραφίες ή τα βίντεο αγαπημένων προσώπων που έχουν φύγει από τη ζωή αποτελούν παρηγοριά. Αλλά στην ιδέα ότι ένας αλγόριθμος, ο οποίος είναι εξίσου επιρρεπής στο να παράγει ανοησίες όσο και οτιδήποτε άλλο, θα μπορούσε να αναδημιουργεί τις σκέψεις ή τις συμπεριφορές ενός αποθανόντος μοιάζει τρομακτική. Σαν να προκαλούμε στους εαυτούς μας ψηφιακή άνοια μετά το θάνατο των αγαπημένων μας προσώπων.
Θα ήθελα πολύ να ελπίζω ότι οι άνθρωποι θα έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν τη χρήση της εικόνας τους με αυτόν τον τρόπο μετά θάνατον. Μήπως είναι και αυτό κάτι ακόμη που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας στη διαθήκη μας;
Θετική πτυχή της τεχνητής νοημοσύνης για πολλούς
Νομίζω ότι αυτή η πτυχή της τεχνητής νοημοσύνης θα αποδειχθεί τελικά δημοφιλής, καθώς οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και έρχονται αντιμέτωποι με προσωπικές απώλειες. Είναι πιθανόν να παρουσιάζει αρχικά σημαντικές ατέλειες αλλά, δεδομένου ότι αυτού του είδους η εφαρμογή ενδέχεται να έχει μεγάλη απήχηση, οι βελτιώσεις θα είναι ραγδαίες.
Μακροπρόθεσμα, αυτό θα οδηγήσει σε σημαντικές πολιτισμικές αλλαγές στη στάση μας απέναντι στους ηλικιωμένους και τους προγόνους μας. Είναι ενδιαφέρον και παράξενο. Στρεβλό και ελαττωματικό, και ασυνήθιστα θετικό για πολλούς από εμάς για ζωή μας – κάτι να περιμένουμε.
Διαστρέβλωση της πραγματικότητας
Μια μηχανή δεν είναι ένα ενσώματο ανθρώπινο ον. Τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης θα παρατείνουν τις επιπτώσεις της απώλειας αν χρησιμοποιηθούν με αυτόν τον τρόπο. Θα διχάσουν τους ανθρώπους. Θα θολώσουν την αντίληψή μας για την πραγματικότητα. Οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι κατ’ εικόνα του Θεού- μια μηχανή δεν μπορεί να το αναπαράγει αυτό.
Μια προσωπική επιλογή
Αν κάποιος δεν μπορεί να προχωρήσει, είναι δική του υπόθεση να παραμείνει στη συναισθηματική του κατάσταση ή να την αλλάξει. Η ιδέα ότι οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να «νταντεύουν» τους ανθρώπους που θεωρούν ότι χρειάζονται συναισθηματικό σωφρονισμό είναι αποκρουστική.
Μια σύγχρονη σεάνς
Ακριβώς όπως τον 19ο αιώνα, όταν οι σεάνς ήταν τόσο δημοφιλείς, νομίζω ότι αυτό θα λειτουργούσε με τον ίδιο τρόπο. Ως επί το πλείστον, ήταν μια παρηγοριά για τους πενθούντες. Αλλά αρκετοί γνωστοί «ληστές βαρόνοι» επωφελήθηκαν από τη διαδικασία.
Θα μάθουμε από τα λάθη
Στα 72 μου χρόνια, έχω μεγάλη εμπειρία σε θέματα θανάτου. Γνωρίζουμε ότι οι αναμνήσεις δεν είναι ταινίες στο κεφάλι μας, αλλάζουν κάθε φορά που τις επισκεπτόμαστε. Μου φαίνεται ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να συνθέσει έναν χαρακτήρα από φωτογραφίες, ηχογραφήσεις, γραπτά από και για το πρόσωπο που μας ενδιαφέρει και άλλα δεδομένα, ώστε να σχηματίσει τελικά ένα ικανοποιητικό σύνολο.
Ξέρω ότι προσωπικά θα μου άρεσε μια πιο ολοκληρωμένη ιστορία από το να κοιτάζω απλώς μια φωτογραφία και να προσπαθώ να θυμηθώ. Πολλές φορές οι ιστορίες που θυμόμαστε και με τις οποίες γελάμε είναι ούτως ή άλλως ψέματα.
Οπότε ας το κάνουμε. Η πρόοδος ενέχει πάντα κόστος και αβεβαιότητα. Όσο γρηγορότερα επιτευχθεί, τόσο γρηγορότερα θα προκύψουν τα οφέλη και θα μειωθεί το κόστος. Θα γίνουν λάθη, αλλά θα μάθουμε από αυτά και υπάρχουν αρκετά θετικά εδώ για τα οποία αξίζει να παλέψουμε.
Οι αναμνήσεις αρκούν
Αγαπούσα βαθιά τους γονείς και τους παππούδες μου και τους σκέφτομαι καθημερινά. Τούτου λεχθέντος, δεν έχω καμία επιθυμία να αλληλεπιδράσω με μια προσομοίωση κανενός από τους δύο. Δεν είμαι ψυχολόγος, αλλά βρίσκω την όλη ιδέα ανησυχητική.
Καμία αντικατάσταση
Δεν θα με παρηγορούσε να συνομιλώ με μια απομίμηση ενός νεκρού μέλους της οικογένειάς μου. Δεν υπάρχει κανένας πιθανός τρόπος να συλλάβει ένας αλγόριθμος το χιούμορ, τον αυθορμητισμό, την ιδιορρυθμία και το πνεύμα του. Με κανένα τρόπο. Είναι υπερβολική φιλοδοξία αυτή για την τεχνητή νοημοσύνη.
Δυσοίωνα αποτελέσματα
Η λεγόμενη τεχνολογική πρόοδος γεννά ήδη τόσους πολλούς μοναχικούς, αποκλεισμένους και περιθωριοποιημένους ανθρώπους. Τέτοια «δεκανίκια» δεν αποτρέπουν τη μαζική κατάθλιψη, τις νευρώσεις και την τεράστια αύξηση στα ποσοστά αυτοκτονιών.
Ανατριχιαστικό, αλλά ευφυές
Αυτό είναι ανατριχιαστικό, ελαττωματικό και εξωφρενικό, αλλά και μάλλον ευφυές. Θα μου άρεσε πολύ να συνομιλούσα με διάφορες ιστορικές προσωπικότητες και είμαι σίγουρη ότι το ίδιο θα έκαναν και πολλοί άλλοι. Σωστό ή λάθος, αυτά τα ψηφιακά άβαταρ έρχονται! Ελαττωματικά ή όχι, έρχονται! Πού μπορώ να κάνω συνδρομή;
Μια φτωχή απόδοση
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα έπρεπε να δημιουργεί απομιμήσεις των αποθανόντων. Ως άνθρωποι, μεγαλώνουμε και αλλάζουμε διαρκώς. Στην καλύτερη περίπτωση, η τεχνητή νοημοσύνη θα δημιουργήσει ένα αμετάβλητο στιγμιότυπο από εμάς και τις σκέψεις μας, μια φθηνή απομίμηση του βάθους και της πολυπλοκότητας μας. Στη χειρότερη περίπτωση, η τεχνητή νοημοσύνη θα εικάσει απλώς την εξέλιξη και την ανάπτυξή μας, διαστρεβλώνοντας τις αναμνήσεις όσων μας αγαπούν ή μας εκτιμούν.
Δελεαστική προϋπόθεση
Το πένθος είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη. Η συνομιλία με έναν πρόσφατα αποθανόντα συγγενή ή φίλο θα μπορούσε να διαταράξει αυτή τη διαδικασία επούλωσης με αυτή τη νέα μορφή ψυχαγωγίας. Όσο κι αν θα ήθελα να μιλήσω με τον παππού μου ή τον Τσάρλι Τσάπλιν, η συζήτηση δεν θα ήταν έγκυρη ούτε θα προσέφερε νέες αλήθειες.
Αφού κάποιος έχει φύγει για αρκετά χρόνια, μια συνομιλία μαζί του μπορεί να είναι ευχάριστη. Το μειονέκτημα, ωστόσο, είναι ότι μπορεί να οδηγήσει ορισμένους ανθρώπους να πιστέψουν σταδιακά ότι μιλούν πραγματικά με τη «μαμά», παρόλο που έχει φύγει εδώ και 20 χρόνια. Πρόκειται για μια συναρπαστική και δελεαστική υπόθεση, που απαιτεί μια νέα ερμηνεία της φράσης «θα τα πούμε στην αντίπερα όχθη».
Ψυχρή παρηγοριά
Για μένα αυτό είναι το ίδιο με το να πηγαίνω σε ένα μέντιουμ. Ξέρω πόσο δύσκολο μπορεί να είναι το πένθος, αλλά είναι καλύτερο να δουλέψουμε μέσα από τον πόνο και να διατηρήσουμε τις αναμνήσεις παρά να επιστρατεύουμε αυτού του είδους την επίπλαστη παρηγοριά που απλώς διαιωνίζει την άρνηση της απώλειας.
Ονειρα γλυκά
Η μητέρα μου είναι ως επί το πλείστον μόνη της σε οίκο ευγηρίας. Καθώς η άνοιά της προχωράει, ανατρέχει στο παρελθόν της, συγκεκριμένα, στην πατρίδα της, στον σύζυγό της και στην αδελφή της. Ξέρω ότι θα της άρεσε πολύ να συζητάει με τον μακαρίτη τον πατέρα μου ή τουλάχιστον να της λέει καληνύχτα.
Ο καθένας πενθεί διαφορετικά
Ολόκληρη η αντίληψή μας για το τι άνθρωπος ήταν πραγματικά ένα άτομο υπόκειται σε μια σειρά από επακόλουθα εξωτερικά ερεθίσματα, καθένα από τα οποία μπορεί να αλλάξει αυτό που, τελικά, είναι μόνο η αντίληψή μας.
Μας ενδιαφέρει αλήθεια σε προσωπικό επίπεδο πώς οι άλλοι άνθρωποι χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για να βρουν παρηγοριά, να παρατείνουν το πένθος, να επαναπροσδιορίσουν την αντίληψή τους για τον αποθανόντα ή να καταφέρουν να δώσουν ένα τέλος στην ιστορία; Μετά από έναν τραυματισμό, κάποιοι θα χρησιμοποιήσουν πατερίτσες, ενώ άλλοι μπορεί να ακολουθήσουν διαφορετική προσέγγιση. Καμία προσέγγιση δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια το χρονοδιάγραμμα και την έκβαση της διαδικασίας επούλωσης.
Αυτές οι απομιμήσεις αγαπημένων αποθανόντων προσώπων μπορεί τελικά να καταλήξουν άλλο ένα αντικείμενο μέσα από το οποίο διατηρούμε ζωντανή την ανάμνηση ενός αγαπημένου προσώπου.
Χαμένοι στη φαντασία
Οι ισορροπημένοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι ο θάνατος είναι οριστικός και τον αντιμετωπίζουν. Δεν θα χρειάζονταν ούτε θα ήθελαν τη φαντασίωση που μπορεί να γεννήσει η τεχνητή νοημοσύνη, καθώς το μόνο που θα κατάφερνε είναι να παρεμποδίσει μια υγιή διαδικασία διαχείρισης του πένθους.
Για άλλους που χρειάζονται βοήθεια στην αντιμετώπιση, για οποιονδήποτε λόγο, τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης μπορεί ενδεχομένως να είναι χρήσιμα ως μέρος ενός σχεδίου αποκατάστασης της ψυχικής υγείας υπό την επίβλεψη ενός επαγγελματία.
Αλλά όσο καλύτερα γίνονται τα chatbots, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για τους ανθρώπους να χαθούν στις δικές τους αφηγήσεις εναλλακτικής πραγματικότητας.
Οι αναμνήσεις μου αρκούν
Οι αναμνήσεις μου και οι θύμησες εκείνων που έχουν πεθάνει με καλύπτουν χωρίς να χρειάζεται να συνεχίσω τις σχέσεις μου μαζί τους μέσω της τεχνητής νοημοσύνης.
Χωρίς κουβέντες
Νομίζω ότι οι οπτικοακουστικές αναπαραστάσεις αποθανόντων θα ήταν καλή ιδέα, αλλά ΟΧΙ και να συνομιλούμε μαζί τους. Το να τους βλέπουμε απλώς να λένε τις αγαπημένες τους φράσεις και να γελούν θα ήταν ανακουφιστικό. Η πραγματική «αλληλεπίδραση» θα μπορούσε να είναι επιζήμια για την ψυχολογία, νομίζω.
Μια στρεβλή πραγματικότητα
Αυτή είναι μια πραγματικά κακή ιδέα. Δεν διαστρεβλώνει την κατανόησή μας για το ποιος ήταν ο άνθρωπος που χάσαμε, επειδή δεν είναι σε καμία περίπτωση αυτός ο άνθρωπος. Τελεία και παύλα. Το να προσποιούμαστε κάτι τέτοιο όχι μόνο ατιμάζει το πραγματικό πρόσωπο, αλλά μας ενθαρρύνει να ζούμε σε μια στρεβλή πραγματικότητα και να αποφεύγουμε τον πραγματικό κόσμο. Ο άνθρωπος έχει χαθεί – δεν μπορείς να μιλήσεις από καρδιάς με την τεχνητή νοημοσύνη, επειδή δεν διαθέτει καρδιά. Δεν σκέφτεται τίποτα, επειδή δεν «σκέφτεται» καθόλου. Χρησιμοποιεί έναν πολύπλοκο αλγόριθμο για να αποφασίσει ποια πρέπει να είναι η επόμενη λέξη (όχι σκέψη, όχι ιδέα, αλλά λέξη) με βάση ένα σύνολο δεδομένων που εξ ορισμού αντλεί και από άλλους ανθρώπους εκτός από το εν λόγω πρόσωπο. Δεν μπορείς να μάθεις τίποτα για αυτό το άτομο πέρα από αυτά που ήδη γνωρίζεις.
Δεν είμαι σίγουρη τι είναι πιο θλιβερό – η σκέψη νεαρών γυναικών που αποσύρονται από τον έξω κόσμο για να κουλουριαστούν μπροστά σε μια οθόνη που απεικονίζει έναν αλγοριθμικό σύντροφο που δεν υπήρξε ποτέ, ή τα παιδιά που μπερδεύονται και πείθουν τον εαυτό τους ότι η γιαγιά δεν έφυγε πραγματικά επειδή μπορούν να της «μιλήσουν» όποτε θέλουν.
Η ζωή μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά η απόσυρση σε μια ψευδαίσθηση που δημιουργείται από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή προκειμένου να απαλλαγούμε από αυτές τις δυσκολίες δεν είναι η απάντηση. Είναι τρέλα.
Μία μόνο εξαίρεση
Ας μην προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε κάποιον μέσω ενός chatbot ή ενός ολογράμματος μετά το θάνατό του. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να θρηνήσουν και να κλείσουν τον κύκλο. Η μόνη εξαίρεση θα ήταν να φέρουμε πίσω τον Μάικλ Τζάκσον για την τελευταία επική παγκόσμια περιοδεία που δεν έγινε ποτέ. Αυτό θα ήταν οκ.
Η Demetria Gallegos είναι συντάκτρια της Wall Street Journal στη Νέα Υόρκη. Μπορείτε να της στείλετε email στο demetria.gallegos@wsj.com .
