Σχεδόν σε κάθε ευρωπαϊκή πόλη είναι γνώριμη η εικόνα αστέγων που αναγκάζονται να περάσουν τη νύχτα στους δρόμους, συχνά υπό δύσκολες καιρικές συνθήκες, που θέτουν –ειδικά τον χειμώνα- σε κίνδυνο τη ζωή τους. Ο αριθμός των αστέγων και των ανθρώπων χωρίς σταθερή κατοικία, εκείνων δηλαδή που βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση καταλύματος, φαίνεται να έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Αυτή η αίσθηση που έχουν πολλοί περαστικοί στους δρόμους των ευρωπαϊκών πόλεων, επιβεβαιώνεται και από αριθμητικά δεδομένα. Σύμφωνα με νέα έκθεση της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας οργανώσεων που ασχολούνται με αστέγους (FEANTSA) σε συνεργασία με τη γαλλική οργάνωση μέριμνας αστέγων Abbe Pierre, ο κοινωνικός αποκλεισμός στην ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων έχει οξυνθεί. Η ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και σε αυτό το πεδίο ανοίγει ολοένα και περισσότερο.
Επιδείνωση σε όλη την Ευρώπη
Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες έχει σημειωθεί δραστική αύξηση τόσο των αστέγων όσο και των δαπανών κατοικίας. Τα συγκεκριμένα στοιχεία που αφορούν το κάθε κράτος ξεχωριστά προκύπτουν από διαφορετικές μεθόδους εκτίμησης και ως εκ τούτου δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα μεταξύ τους, όμως καταγράφουν μια θλιβερή τάση. Στα κράτη με τους περισσότερους άστεγους συγκαταλέγονται η Μ. Βρετανία (αύξηση 169% στο διάστημα 2010-2016), η Ιρλανδία (+145% μεταξύ 2014 και 2017) και το Βέλγιο (αύξηση 96% από το 2008 έως το 2016).
Επιδείνωση της κατάστασης σημειώθηκε όμως και σε μια χώρα που είναι κατά τα άλλα γνωστή για το κοινωνικό της κράτος: στη Γερμανία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της FEANTSA, το 2016 ο αριθμός των αστέγων και των ατόμων χωρίς κατοικία ανήλθε σε 860.000, σημειώνοντας αύξηση 150% στο διάστημα 2014-2016. Περίπου τα μισά των φτωχών νοικοκυριών στη Γερμανία δαπανούν άνω του 40% του εισοδήματός τους για τα έξοδα κατοικίας. Υπάρχουν μόνον δύο χώρες στις οποίες τα φτωχά νοικοκυριά επιβαρύνονται ακόμη περισσότερο από τα έξοδα κατοικίας – η Βουλγαρία και η Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι φτωχά θεωρούνται τα νοικοκυριά εκείνα με μέσο όρο εισοδήματος που βρίσκεται κάτω από το 60% του μέσου εισοδήματος στην εκάστοτε χώρα.
Η Γερμανία συγκαταλέγεται στις χώρες όπου παρατηρούνται οι μεγαλύτερες ανισότητες σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στην αγορά κατοικίας. «Το γεγονός ότι μια πλούσια χώρα όπως η Γερμανία συγκαταλέγεται στις χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά αποκλεισμού από τους χώρους κατοικίας είναι ιδιαίτερα σοκαριστικό», τονίζει επικριτικά ο διευθυντής της FEANTSA Φρεεκ Σπίνεουιν σε σχετικό δελτίο τύπου της ομοσπονδίας.
Οι πρόσφυγες «επιβάρυναν» τη γερμανική στατιστική
Η ραγδαία αύξηση του αριθμού των αστέγων στη Γερμανία αποδίδεται από τους ερευνητές στο γεγονός ότι για πρώτη φορά ελήφθησαν υπόψη και οι πρόσφυγες. Ο Τόμας Σπεχτ, διευθυντής της Ομοσπονδιακής Ένωσης Μέριμνας Αστέγων, εξηγεί στην DW ότι συμπεριλήφθηκαν στα στατιστικά δεδομένα περίπου 440.000 πρόσφυγες. Οι περισσότεροι εξ αυτών δεν έχουν συμβόλαιο ενοικίασης και ζουν προσωρινά σε ιδρύματα και χώρους μαζικής φιλοξενίας.
«Ήταν δεδομένο ότι το θέμα των προσφύγων θα προκαλούσε κατά συνέπεια και προβλήματα στην αγορά ακινήτων», επισημαίνει ο Τόμας Σπεχτ. Ο διευθυντής της FEANTSA Φρεεκ Σπίνεουιν θεωρεί καθήκον του νέου κυβερνητικού συνασπισμού στη Γερμανία να επιληφθεί του προβλήματος. «Θα πρέπει να αναδείξει σε προτεραιότητά τα θέματα των αστέγων και της κατοικίας ούτως ώστε να βάλει φραγμό σε αυτήν την ωρολογιακή βόμβα».
Ραλφ Μπόζεν / Άρης Καλτιριμτζής
