Σε εξέλιξη βρίσκεται η μακρά διαδικασία της καταμέτρησης των ψήφων του βρετανικού δημοψηφίσματος και η μάχη είναι σκληρή, πολύ σκληρότερη από αυτό που έδειχναν οι εκτιμήσεις. Ακόμα και ο πρώην επικεφαλής του Yougov, που έδωσε την μόνη εκτίμηση αποτελέσματος με σχετικά άνετη νίκη για το Remain, ομολόγησε ότι έπεσε έξω.
Από την πρώτη στιγμή που έκλεισαν οι κάλπες, ο Νάιτζελ Φάρατζ προκάλεσε αναστάτωση με τις δηλώσεις του.
Σε μια ξεχωριστή (αλλά πολύ ενδιαφέρουσα) εξέλιξη, τουλάχιστον 84 ευρωσκεπτικιστές βουλευτές των Συντηρητικών ζητούν από τον Κάμερον να μείνει, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Γκρίνια στο στρατόπεδο των Εργατικών για τις κακές επιδόσεις σε περιοχές με επιρροή.
Η Σκωτία έκανε το καθήκον της και ψήφισε υπέρ της παραμονής. Η Αγγλία ψήφισε έξοδο με αποτελέσματα σαρωτικά σε ορισμένες περιπτώσεις. Σαρωτικά υπέρ της ΕΕ τα αποτελέσματα στο Λονδίνο.
Όσο για την Ουαλία, ψήφισε υπέρ της εξόδου, ενώ στη Βόρειο Ιρλανδία ψήφισαν παραμονή στην ΕΕ. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 382 από 382 περιφέρειες: 13:50 Δηλώσεις Ζαν Κλοντ Γιουνkέρ:
Leave 17.410.0742 ψήφοι (51,89%), Remain 16.141.241 ψήφοι (48,11%). Συμμετοχή 72%.
Τόνισε πως πρόκειται για μια απόφαση που οδηγεί σε διαδικασίες «χωρις προηγούμενο» την οποία, οπως ειπε, οι άλλες 27 χωρες μέλη θα σεβαστούν, παραμένοντας ωστόσο πιστές στις αρχές τους.
Περιμένουμε απο τη βρετανική κυβερνηση, χωρις καθυστέρηση, να μας ενημερώσει για τις προθέσεις της ειπε ο Γιουνκερ σημειώνοντας οτι το άρθρο 50 της Συνθήκης για την ΕΕ προβλέπει τις διαδικασίες αποχώρησης ενός κράτους. «Είμαστε έτοιμοι για διαπραγματεύσεις», είπε ο Γιουνκερ αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί οτι οι διαπραγματεύσεις δεν θα πρεπει να ειναι μακρές.
Ερωτηθείς τέλος ο πρόεδρος της Επιτροπης κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τυπου αν η απόφαση των Βρετανών οδηγεί στη διάλυση της ΕΕ απάντησε κοφτά «οχι» και αποχώρησε απο την αίθουσα Τυπου χειροκροτούμενος. 13:45 13:40 Δηλώσεις Μέρκελ:
Βλέπουμε τα αποτελέσματα των πολέμων και των συγκρούσεων σε άλλες χώρες. Έχω ήδη καλέσει τον Ντόναλντ Τουσκ, τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον Φρανσουά Ολάντ σε συζητήσεις για το μέλλον. Οι διαπραγματεύσεις με τη Μεγάλη Βρετανία θα δημιουργήσουν τον οδικό χάρτη για την έξοδο της χώρας από την Ε.Ε..
Η ΕΕ είναι ισχυρή ώστε να δώσει τις απαντήσεις στο σημερινό θέμα. Θα το στηρίξω αυτό με την κυβέρνησή μας. 13:30 Διάγγελμα Τσίπρα:
«Πρέπει να αναρωτηθούμε ποιος ευθύνεται για την άνοδο της ακροδεξιάς. Το έλλειμμα δημοκρατίας, τα διχαστικά στερεότυπα… Να φαίνεται ότι ο Βορράς πληρώνει τα σπασμένα του Νότου. Το χάσμα διευρύνεται συνεχώς. Επιστροφή στη δήθεν ασφάλεια της εθνικής περιχαράκωσης. Αυτός ο δρόμος είναι αδιέξοδος.
«Πρέπει άμεσα να αλλάξουμε πορεία. Χρειάζεται νέο όραμα για μια καλύτερη Ευρώπη. Απαιτούνται βαθιές δημοκρατικές τομές στην Ευρώπη. Αλλαγές πολιτικών για να υψώσουμε φράγμα στην ακροδεξιά. Χρειαζόμαστε μία μεγάλη αντεπίθεση των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ο λόγος των τεχνοκρατών δεν συγκινεί, αλλά εξοργίζει τους ευρωπαϊκούς λαούς. Χρειαζόμαστε νέο όραμα για μία καλύτερη Ευρώπη, όπου η πολιτική θα πάρει τα πρωτεία από την οικονομία και τους τεχνοκράτες». 13:20: Φρανσουά Ολάντ: 13:15 Μπόρις Τζόνσον: Θέλω να αποτίσω φόρο τιμής στον Πρωθυπουργό Ντ. Κάμερον. Οι πολιτικοί πρέπει να ευχαριστήσουν τον βρετανικό λαό. Οι Βρετανοί αποφάσισαν να πάρουν τον έλεγχο από την ΕΕ που ήταν πολύ «αδιαφανής». Τίποτα δεν θα αλλάξει το αμέσως επόμενο διάστημα. Δεν υπάρχει λόγος να επικαλεστούν το άρθρο 50. 13:06 Με την Βασίλισσα Ελισάβετ συναντάται ο Ντέιβιντ Κάμερον, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου του Μπάκιγκχαμ. 13:05 13:03 Φώφη Γεννηματά για Brexit: 13:02 Αξιωματούχος της ΤτΕ: Οι επιπτώσεις του Brexit θα είναι μικρές και περιορισμένες για την Ελλάδα. Τα capital controls μας προστατεύουν από τις παρενέργειες. 13:00 Οι επενδυτές έτρεχαν στα ασφαλή γερμανικά ομόλογα
Οι αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων υποχωρούσαν σε χαμηλό ρεκόρ ενώ της Ισπανίας, Ιταλίας και Πορτογαλίας ενισχύονταν σε υψηλό πολλών μηνών. «Το Brexit δεν είναι ένα θέμα που αφορά μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι θέμα της Ευρώπης και νομίζω ότι είναι η αρχή για την Ευρώπη στο να καταλάβει που βρίσκεται το μέλον της», είπε ο Peter Chatwell υπεύθηνος στρατηγικής στην Mizuho.Οι αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων υποχωρούσαν σε επίπεδα ρεκόρ, σε όλες τις λήξεις. Το 10ετές υποχωρούσε στο -0,17%, οδεύοντας προς την μεγαλύτερη πτώση από την κρίση του 2012 στην ευρωζώνη. Η απόδοση του ισπανικού 10ετούς ομολόγου και του Ιταλικού ενισχύονταν 40 μονάδες βάσης στο 1,92% και 1,76%, αντίστοιχα. Η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου σημείωνε αισθητή άνοδο στο 9,08%.
12:47 Μητσοτάκης για Brexit: «Η απόφαση των Βρετανών -ασφαλώς σεβαστή απ’ όλους- αποτελεί ένα πολύ ηχηρό μήνυμα για όλη την Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αφού διασφάλισε για δεκαετίες την ειρήνη και τη σταθερότητα, οφείλει μια ειλικρινή και γενναία αυτοκριτική. Να επισημάνουμε τι δεν πήγε καλά και να αποφασίσουμε πώς θα το θεραπεύσουμε. Με ειλικρίνεια και ψυχραιμία. Και με μόνο γνώμονα το συμφέρον των πολιτών.Χρειάζεται ένα νέο ευρωπαϊκό σχέδιο που να εμπνεύσει τους λαούς και να τονώσει την πίστη τους στη χρησιμότητα της Ένωσης.
Μια μεγάλη συμφωνία αλήθειας ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη και τους λαούς, ξεπερνώντας ιδεολογικούς δογματισμούς. Με συγκεκριμένες και άμεσες παρεμβάσεις που να βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών, ιδιαίτερα όσων έχουν πληγεί από την κρίση. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος για να μη ζήσει η γενιά μας την κατακερματισμένη Ευρώπη του παρελθόντος, των εθνικισμών και των συγκρούσεων. Αυτή είναι η πρόταση μας στον ελληνικό λαό: Με υπευθυνότητα, σοβαρότητα, ενότητα και αλληλεγγύη να συνεχίσει την πορεία του μαζί με όλους τους λαούς της Ευρώπης».
12:42 Οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου αποδοκίμασαν την απόφαση του Βρετανού πρωθυπουργού, Ντέιβιντ Κάμερον, να μην κινήσει άμεσα τις διαδικασίες για την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ.
Στην ίδια γραμμή, ο επικεφαλής της ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών Τζιάνι Πιτέλα, αποκάλεσε «ανεύθυνη» την απόφαση του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, να «καθυστερήσει» την επίσημη ενημέρωση για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος με την οποία θα ενεργοποιήσει το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας. «Για μια ακόμη φορά ο Κάμερον ενδιαφέρεται για τα εσωτερικά οφέλη και όχι για το συμφέρον των Βρετανών πολιτών» υπογράμμισε ο Τζ. Πιτέλα, ενώ κάλεσε τον Ντ. Κάμερον να παραιτηθεί μετά την «τρελή ιδέα» που είχε να καλέσει αυτό το δημοψήφισμα, επίσης με στόχο να κερδίσει κομματικά οφέλη.
Ο Γκι Φερχόφσταντ, επικεφαλής της ομάδας των Φιλελευθέρων χαρακτήρισε, από την πλευρά του, «απαράδεκτη» την ανακοίνωση του Κάμερον ότι θα περιμένει έως τον Οκτώβριο για να παραιτηθεί και πως θα αφήσει για τον διάδοχό του την ενεργοποίηση του άρθρου 50 για τη δρομολόγηση της εξόδου. «Αυτό είναι αντίθετο προς τη βούληση του βρετανικού λαού» υπογράμμισε, επισημαίνοντας πως κάτι τέτοιο θα δημιουργήσει πέρα από αναστάτωση στις αγορές και πολιτικά προβλήματα στα άλλα κράτη-μέλη.
Σαφήνεια προς την ΕΕ αλλά και τους Βρετανούς πολίτες ζήτησε από τη βρετανική κυβέρνηση, ο πρόεδρος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών Σαγιέντ Καμάλ, ενώ η επικεφαλής των Πρασίνων Ρεμπέκα Χαρμς σημείωσε ότι πρέπει να ξεκινήσει η διαδικασία την επόμενη εβδομάδα και κάλεσε τον Ντ. Κάμερον να αναλάβει τις «ευθύνες του», δηλώνοντας ταυτόχρονα πως δεν πρέπει να δοθεί ένας χαρακτήρας «τιμωρίας» σε αυτή τη διαδικασία.
Τέλος, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς Γκάμπι Τσίμερ εκτίμησε πως ο πρωθυπουργός της Βρετανίας θέλει να κερδίσει χρόνο, είτε για να ερευνήσει το κατά πόσο η πλειοψηφία του βρετανικού κοινοβουλίου επιθυμεί την παραμονή στην ΕΕ είτε για να κάνει ένα δεύτερο δημοψήφισμα. «Δεν είναι σωστή καμία από τις δύο επιλογές. Δεν είμαι υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ αλλά υπήρξε σαφήνεια από πριν για τις επιπτώσεις που θα έχει ενδεχόμενη αρνητική ψήφος» κατέληξε η Γκάμπι Τσίμερ. 12:31 Bloomberg: Η ΕΚΤ είναι έτοιμη να παρέχει ρευστότητα σε ευρώ ή άλλα νομίσματα μετά το Brexit LATEST: ECB is ready to provide liquidity in euros or other currencies after #Brexit vote https://t.co/NAZX3LubqP pic.twitter.com/R1Pb8LzM6b — Bloomberg (@business) 24 Ιουνίου 2016 12:27 Ο πρωθυπουργός της Τσεχίας Μπόχουσλαβ Σομπότκα
«Παρά την απογοήτευση που αισθάνονται πολλοί από εμάς (…) πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν είναι το τέλος του κόσμου και οπωσδήποτε όχι το τέλος της ΕΕ», ανέφερε ο Σομπότκα στη σελίδα του στο Facebook. «Η ΕΕ πρέπει να αλλάξει γρήγορα, όχι γιατί έφυγε η Βρετανία, αλλά γιατί το ευρωπαϊκό σχέδιο χρειάζεται να υποστηριχθεί πολύ περισσότερο από τους πολίτες», συνέχισε. «Η Ευρώπη πρέπει να είναι πιο επιχειρησιακή, ευέλικτη, λιγότερο γραφειοκρατική και περισσότερο ευαίσθητη στην ποικιλία που αντιπροσωπεύουν οι χώρες μέλη», εκτίμησε ο επικεφαλής της τσεχικής κυβέρνησης.
Ο επικεφαλής της τσεχικής διπλωματίας Λιούμπομιρ Ζαοράλεκ δήλωσε από την πλευρά του ότι το Brexit είναι ένα παράδειγμα τού τι γίνεται όταν οι ευρωπαίοι πολιτικοί δεν εξηγούν επαρκώς τη δράση τους στους πολίτες.
Ορισμένοι πολιτικοί στην Τσεχία, στη χώρα των 10,5 εκατομμυρίων κατοίκων που εντάχθηκε στην ΕΕ το 2004, βρήκαν την ευκαιρία για να επιτεθούν στην ΕΕ.
«Συγχαίρω τους Βρετανούς για την ελεύθερη επιλογή τους», έγραψε στο Twitter ο ευρωβουλευτής Πετρ Μαχ, επικεφαλής ενός δεξιού κόμματος, των Ελεύθερων Πολιτών, που τάσσεται υπέρ ενός Tchexit στη σελίδα του στο Facebook.
Ο πρωθυπουργός Σομπότκα είχε προειδοποιήσει πριν από λίγο καιρό ότι μια ενδεχόμενη έξοδος της Βρετανίας θα μπορούσε να προκαλέσει μια δημόσια συζήτηση στη χώρα του για ένα Tchexit.Τρεις στους πέντε Τσέχους, σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου STEM που διενεργήθηκε τον Οκτώβριο του 2015, δηλώνουν δυσαρεστημένοι από την ένταξη στην ΕΕ και το 62% θα ψήφιζε κατά της ΕΕ σε ένα ενδεχόμενο δημοψήφισμα.Οι ευρωσκεπτικιστικές τάσεις ενισχύθηκαν πρόσφατα στην Τσεχική Δημοκρατία λόγω της μεταναστευτικής κρίσης, με την πλειονότητα των Τσέχων να τάσσονται κατά της υποδοχής προσφύγων την οποία ζητούν οι Βρυξέλλες. 11:25 Τάρο ‘Ασο-ΥΠΟΙΚ Ιαπωνίας: Η Ιαπωνία θα αντιδράσει, όπως χρειάζεται, στις «ακραία νευρικές» κινήσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών
Ο ‘Ασο αρνήθηκε να σχολιάσει το ερώτημα για την πιθανότητα συντονισμένων παρεμβάσεων στις συναλλαγματικές αγορές ή για το αν η Ιαπωνία έχει παρέμβει για να ανακόψει την ανατίμηση του γεν, καθώς το ιαπωνικό νόμισμα εκτινάχθηκε λόγω του χαρακτήρα του ως ασφαλούς καταφυγίου. «Είμαι εξαιρετικά ανήσυχος για τον κίνδυνο (από το Brexit) για την παγκόσμια οικονομία, τις χρηματοπιστωτικές και συναλλαγματικές αγορές. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να διασφαλίσουμε την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας καθώς και να διατηρήσουμε τη συναλλαγματική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα», δήλωσε στους δημοσιογράφους. 11:20 Κρεμλίνο: Θέλουμε η ΕΕ να παραμείνει μεγάλη οικονομική δύναμη. 11:13 Έκτακτο υπουργικό συμβούλιο θα πραγματοποιηθεί στη Γαλλία 12:12 Νίκος Κοτζιάς:
«Οι τρέχουσες αγορές συναλλάγματος δείχνουν ακραία νευρικές κινήσεις. Για να αποτρέψουμε να συνεχισθούν τέτοιες κινήσεις, θα παρακολουθώ στενά τις κινήσεις στη συναλλαγματική αγορά περισσότερο από ποτέ με μία αίσθηση του επείγοντος και θα αντιδράσω σταθερά όταν θα χρειασθεί», τόνισε ο ‘Ασο. Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ιαπωνίας, Χαρουχίκο Κουρόντα, εξέδωσε επίσης ανακοίνωση σήμερα, δηλώνοντας ότι η κεντρική τράπεζα είναι έτοιμη να προσφέρει άφθονη ρευστότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές, χρησιμοποιώντας, μεταξύ άλλων, τις υφιστάμενες συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων με άλλες κεντρικές τράπεζες.
Οι υπεύθυνοι για την πολιτική στην Ιαπωνία ανησυχούν ότι το Brexit μπορεί να αυξήσει τη ζήτηση για το γεν και να προκαλέσει μία ανεπιθύμητη ανατίμηση του ιαπωνικού νομίσματος που θα έπληττε τις ιαπωνικές εξαγωγές και θα οδηγούσε την οικονομία ξανά στην ύφεση.
Ο κ. Κοτζιάς εκφράζει, επίσης, την ανησυχία του «με βάση τις εξελίξεις των τελευταίων ετών και ιδιαίτερα ως προς το προσφυγικό ζήτημα, για τις αυξανόμενες τάσεις κατακερματισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και τονίζει την «ανάγκη καταπολέμησης του εθνικισμού και ακραίων συμπεριφορών». 12:06 Γκι Φερχόφστατ: «Θα πρέπει να δούμε το Brexit σαν μια ευκαιρία για τη μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης» 12:05 Αποδοκιμασίες κατά του Μπόρις Τζόνσον «Bastard Boris» – cyclists shouting at Boris’s house as they pass — Charlotte Wright (@LBC_Charlotte) 24 Ιουνίου 2016 11: 58
Επισημαίνει δε ότι «προτεραιότητα των ευρωπαϊκών ηγεσιών θα πρέπει να είναι η εγκατάλειψη τιμωρητικών λογικών και πολιτικών περιχαράκωσης και η καλλιέργεια μιας κουλτούρας δημοκρατικού διαλόγου και συναίνεσης».
12:10 Η θέση της Βρετανίας στο ΝΑΤΟ θα παραμείνει αμετάβλητη, δήλωσε ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλντεμπεργκ.
12:00 Αναμένεται δήλωση Τσίπρα: Η απάντηση στον απομονωτισμό και τους εθνικισμούς είναι η κοινωνική και δημοκρατική Ευρώπη, αναμένεται να τονίσει ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας, σύμφωνα με πληροφορίες του ΑΠΕ- ΜΠΕ, σε δήλωση που θα κάνει σε λίγα λεπτά.
11:50 Αντίδραση ΥΠΕΞ: Την ανάγκη να ανοίξει μια συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ, στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της κοινωνικής και δημοκρατικής της λειτουργίας, προς όφελος των λαών και όχι της γραφειοκρατίας, τονίζουν κύκλοι του υπουργείου Εξωτερικών, σχολιάζοντας το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία.Οι ίδιες πηγές τις οποίες επικαλείται το Αθηναϊκό Πρακτορείο, εκφράζουν ανησυχία για τις τάσεις κατακερματισμού στην Ευρώπη και την αναβίωση του εθνικισμού.
11:45 Το ενδεχόμενο το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) να ζητήσει τη διεξαγωγή ενός νέου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, άφησε ανοιχτό ο πρώην ηγέτης του κόμματος Άλεξ Σάλμοντ, μετά την νίκη του Brexit στο δημοψήφισμα, στο οποίο ωστόσο η Σκωτία ψήφισε υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. «Το συνετό για τη Σκωτία είναι να μην εγκαταλείψει ποτέ την Ε.Ε.», δήλωσε ο Σάλμοντ σε συνέντευξή του στο Sky News.
11:41 Τραμπ μετά το Brexit: Είναι «τεράστιο ζήτημα» που οι Βρετανοί «πήραν πίσω τη χώρα τους»
11:40 Εκτακτη Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου την Τρίτη, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Ευρωβουλής, Μάρτιν Σουλτς, μετά την έκτακτη διάσκεψη των πρόεδρων των πολιτικών ομάδων που πραγματοποιήθηκε σήμερα το πρωί.
Η γραμμή του Ευρωκοινουβουλίου είναι «ξεκάθαρη» δήλωσε ο Μαρτιν Σουλτς λίγο πριν κατευθυνθεί στη συνάντηση των τριών πρόεδρων των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και του Ολλανδού πρωθυπουργούΜαρκ Ρούτε που προεδρεύει του Συμβουλίου της ΕΕ στην έδρα της Επιτροπής. «Λυπούμαστε πολύ για την απόφαση των Βρετανών ψηφοφόρων αλλά ήταν μια κυρίαρχη έκφραση της βούλησης των Βρετανών να φύγουν από την Ε.Ε.» υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι θα είναι μια δύσκολη στιγμή και για τις δύο πλευρές. Ο Μάρτιν Σουλτς αναφέρθηκε και στη δήλωση του πρωθυπουργού της ΒρετανίαςΝτέιβιντ Κάμερον ότι θα παραιτηθεί τον Οκτώβρη, σημειώνοντας ότι θα αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής.
11:30 Moody’s: 11:25 Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα:
11:35 Ο αυστριακός καγκελάριος Κρίστιαν Κερν δεν αναμένει ότι θα υπάρξει «ντόμινο» δημοψηφισμάτων για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρά την ψήφο στη Βρετανία υπέρ της αποχώρησης από την Ένωση και πρόσθεσε πως η χώρα του δεν θα διεξαγάγει ένα αντίστοιχο δημοψήφισμα. «Δεν φοβάμαι ντόμινο», δήλωσε ο Κερν στους δημοσιογράφους. «Η Ευρώπη θα χάσει κύρος και σπουδαιότητα στον κόσμο λόγω του βήματος που έκανε η Βρετανία. Οι μακροπρόθεσμες οικονομικές συνέπειες θα γίνουν επίσης αισθητές για κάποιο χρόνο».
Ειδικότερα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Γιόσεφ Ντολ και ο επικεφαλής της πολιτικής του ομάδας στο Ευρωκοινοβουλίο Μάνφρεντ Βέμπερ, σε δήλωσή τους, υπογραμμίζουν τη δέσμευση του κεντροδεξιού κόμματος «στο ευρωπαϊκό πρότζεκτ» και τη διαδικασία περαιτέρω ενοποίησης. O κ. Ντολ επισημαίνει πως το ΕΛΚ θα υπερασπιστεί «τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και θα αντιταχθεί σε κάθε προσπάθεια να παρεμποδιστεί η ελεύθερη κυκλοφορία». «Σεβόμαστε, αλλά, παράλληλα, λυπόμαστε για την απόφαση των Βρετανών ψηφοφόρων. Το αποτέλεσμα θα ζημιώσει και τις δύο πλευρές. Αλλά ήταν μια βρετανική ψήφος και όχι μια ευρωπαϊκή ψήφος. Οι πολίτες στα υπόλοιπα κράτη-μέλη δεν θέλουν να εγκαταλείψουν την Ευρώπη» δήλωσε ο κ. Βέμπερ. Από την πλευρά του, το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα κάνει λόγο για ανάγκη αλλαγών που θα φέρουν την Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της. «Είδαμε όλοι που έφερε την Ευρώπη η λιτότητα που επιβάλλεται από τα δεξιά κόμματα. Εργαζόμαστε πάν
11:23 Γερμανοί Πράσινοι: 11:22 Ζίγκμαρ Γκάμπριελ: 11:15 Οι πρώτες αντιδράσεις του γερμανόφωνου Τύπου die Welt: Tό εκκωφαντικό φρενάρισμα της Ευρώπης. Σχόλιο της Welt: Πολιτικός σεισμός στην Ευρώπη. Οι Βρετανοί υπέρ της εξόδου. Frankfurter Allgemeine Zeitung: Μια νίκη της δυσπιστίας. Süddeutsche Zeitung: Eμπλεοι φόβου προ της καταστροφής. Νeue Züricher Ζeitung: Aλμα στο κενό. Die Presse: Kαι τώρα τι; 11:10 11:05 Ντάισελμπλουμ: 11:00 Διάγγελμα Μέρκελ στις 13:30 ώρα Ελλάδας. 10:59 Βέλγιο: De Standaard: «Η Ευρώπη διέρχεται τη χειρότερη κρίση στην ιστορία της».
11:24 Die Linke (γερμανική Αριστερά): Xρειαζόμαστε τώρα μια κοινωνική και δημοκρατική Ευρώπη, δήλωσε ο συμπρόεδρος του κόμματος Μπερντ Ρίξινγκερ, ενώ η συμπρόεδρος Σάρα Βάγκενκνεχτ έγραψε σε ανάρτησή της στο Twitter: «Το Brexit δείχνει ότι κυριαρχία των μονοπωλίων και των λόμπι των Βρυξελλών υπονόμευσε την υποστήριξε των πολιτών. Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει διότι διαφορετικά θα διαλυθεί»
11:02 Μπόρις Τζόνσον θέλουν τα στοιχήματα ως διάδοχο του Ντέιβιντ Κάμερον στη Ντάουνινγκ Στριτ.
«Ο Bρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον πρέπει να κοιτάξει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Εσκαψε και τον δικό του τάφο, εκτός από εκείνον της Βρετανίας. Όλοι οι πολιτικοί αναλυτές συμφωνούν ότι διηύθυνε μια κακή εκστρατεία. Ποτέ δεν πήγε στην Ευρώπη για να προτείνει κάτι θετικό. Ακόμη και την «ενιαία αγορά» δεν την χρησιμοποίησε ως ατού», γράφει η βελγική εφημερίδα.
Ακόμη και ηγέτης των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν φέρει βαριά ευθύνη. Ηγήθηκε μια πολύ χλιαρής εκστρατείας «Οι μισοί από τους ψηφοφόρους των Εργατικών δεν γνώριζαν μέχρι χθες ακόμα με ποια πλευρά ήταν το κόμμα τους», δήλωσε ο Μάθιου Γκούντγουιν, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κεντ.
Ο πρωθυπουργός Κάμερον έπαιξε και έχασε και το μέλλον του σήμερα φαίνεται εξαιρετικά αβέβαιο. Παρά το γεγονός ότι οι ηγέτες του στρατοπέδου Brexit – Μπόρις Τζόνσον και ο Μάικλ Γκόουβ – υπέγραψαν επιστολή με την οποία ζητούν από τον Κάμερον να παραμείνει στην θέση, αυτό είναι σχεδόν αδύνατο. Το ερώτημα είναι ποιος θα είναι ο νέος ηγέτης των Συντηρητικών και συνεπώς ο νέος πρωθυπουργός. Ολοι κοιτάζουν προς τον Τζόνσον.
Τι θα κάνει η ΕΕ; Και τι θα κάνει μετά από αυτό το αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Η Ευρώπη αγωνίζεται εδώ και χρόνια να βγει από τη μία κρίση και να περάσει στην ανάπτυξη , αλλά κάθε φορά που καταφέρνει κάτι, βγαίνουν διάφοροι Χουντίνι και την ξαναβυθίζουν στην απόλυτη κρίση. .
Μερικοί λένε ότι η Ευρώπη χωρίς τη Βρετανία θα είναι σε καλύτερη θέση. Αυτό είναι αμφίβολο. Η αποσύνθεση είναι γεγονός. Οι πιθανότητες είναι ότι και άλλες χώρες ακολουθήσουν το βρετανικό παράδειγμα. 10:58 10:53 Αναμένονται δηλώσεις του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ: Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Mark Carney: 10:40 Το tweet του συζύγου της Τζο Κοξ μετά το Brexit: 10:20 Δηλώσεις Κάμερον:
10:55 Ματέο Ρέντσι: Πρέπει να αλλάξουμε την Ευρώπη, να την κάνουμε πιο δίκαιη και ανθρώπινη. Αλλά η Ευρώπη είναι το σπίτι μας, είναι το μέλλον μας» έγραψε ο Ιταλός κεντροαριστερός πρωθυπουργός στον λογαριασμό του μέσω Twitter.
10:30 Τζέρεμι Κόρμπιν: Η ψήφος των Βρετανών για έξοδο από την ΕΕ οφείλεται στο θυμό τους μετά την προδοσία τους από διαδοχικές κυβερνήσεις, δήλωσε ο ηγέτης της αντιπολίτευσης.
10:20 Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος θα τεθεί επί τάπητος στην έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου της Ιρλανδίας, λίγες μόνον ώρες μετά την ανακοίνωση της επικράτησης του Brexit. Η ψήφος της Βρετανίας υπέρ της εξόδου από την ΕΕ έχει πολύ σημαντικές συνέπειες για την Ιρλανδία και την ΕΕ ως σύνολο, εκτιμά η ιρλανδική κυβέρνηση γι αυτό και συγκάλεσε σήμερα έκτακτο υπουργικό συμβούλιο, όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Το αποτέλεσμα αυτό έχει σαφώς πολύ σημαντικές συνέπειες για την Ιρλανδία, όπως και για τη Βρετανία και για την ΕΕ», αναφέρεται στην ανακοίνωση της ιρλανδικής κυβέρνησης.
«Η κυβέρνηση θα συνεδριάσει αργότερα σήμερα το πρωί για να συζητήσει για το αποτέλεσμα. Μετά την συνάντηση αυτή, ο πρωθυπουργός θα κάνει επίσημη ανακοίνωση», καταλήγει η ιρλανδική κυβέρνηση στην ανακοίνωσή της.
10:17 Βουτιά καταγράφουν τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κατά την έναρξη των συναλλαγών σήμερα, μετά την επικράτηση του στρατοπέδου υπέρ του Brexit στο δημοψήφισμα της Βρετανίας. Το χρηματιστήριο του Λονδίνου άνοιξε με απώλειες άνω του 7%, με τις βασικές τραπεζικές μετοχές να κατακρημνίζονται κατά 30%. Ο γερμανικός δείκτης DAX ξεκίνησε με πτώση κατά 9,94%, ενώ το χρηματιστήριο του Παρισιού υποχώρησε σχεδόν κατά 8% στα πρώτα λεπτά της συνεδρίασης.
10:15 Αλεξέι Μόισεφ (Αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών): Η απόφαση των Βρετανών για Brexit δεν κρύβει σοβαρούς κινδύνους για τη Ρωσία, δήλωσε. Ο ίδιος πρόσθεσε, σύμφωνα με τις δηλώσεις του τις οποίες επικαλείται το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, ότι είναι πιθανόν ωστόσο η απόφαση αυτή για την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ «να κόψει την όρεξη των επενδυτών» να ρισκάρουν.
10:10 Αυστριακός υπουργός Άμυνας: 10:08 Με βουτιά 7,92% έκλεισε σήμερα το χρηματιστήριο του Τόκιο
10:12 Με πτώση της τάξης του 5,5 εκκινεί ο Stoxx 600, στις ευρωπαϊκές αγορές – «Βουτιά» 10% για τον γερμανικό DAX – Σε ελεύθερη πτώση (-30%) η μετοχή της Barclays
Ο βασικός δείκτης Nikkei είχε απώλειες 1.286,33 μονάδων (-7,92%) για να κλείσει στις 14.952,02 μονάδες.
Ο δείκτης Topix υποχώρησε κατά 7,26%, με απώλειες 94,23 μονάδων, στις 1.204,48 μονάδες.
Στο κλείσιμο του χρηματιστηρίου, η ισοτιμία του δολαρίου είχε διαμορφωθεί στα 102,50 γεν και του ευρώ στα 113,30 γεν.
10:00 Ρούτε (Ολλανδός Πρωθυπουργός): 9:50: Δηλώσεις Τουσκ: 9:48 9:45 Εκτακτη συνεδρίαση της ΕΚΤ εντός της ημέρας 9:40: 9:35 Σόιμπλε: 9:25: Die Welt Die Briten haben sich entschieden: Sie sagen «Ja» zum #Brexit. pic.twitter.com/ofQHAvMVYR — DIE WELT (@welt) 24 Ιουνίου 2016 9:20 9:10 Διαγγελμα Ολαντ γύρω στις 10: 00 ώρα Ελλάδας #ΒrexitOrNot: Διαγγελμα Ολαντ γύρω στις 10Η00 ώρα Ελλάδας, μετά απο σύσκεψη με το υπουργικό συμβούλιο — Maria Denaxa (@mdenaxa) 24 Ιουνίου 2016
10:05 Deutsche Bank: Οι συνέπειες της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση «θα είναι αρνητικές από όλες τις πλευρές», προειδοποίησε Τζον Κράιαν, επικεφαλής της Deutsche Bank.
«Σε αυτό το στάδιο, δεν μπορούμε να προβλέψουμε πλήρως τις επιπτώσεις, αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα είναι αρνητικές από όλες τις πλευρές», δηλώνει σε γραπτή του ανακοίνωσή του ο Τζον Κράιαν διευκρινίζοντας ότι ο όμιλός του είναι καλά προετοιμασμένος».
9:30: Λευκός Οίκος: Ο Ομπάμα θα συνομιλήσει με τον Κάμερον εντός της ημέρας
9:00 Τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου
The Times:
«Το πλησιέστερο κάλεσμα για τη Βρετανία»Independent:
«Ένα έθνος διχασμένο»Mirror:
«Είμαστε έξω»La Repubblica:
«Brexit κεφάλι με κεφάλι μέσα στη νύχτα. Παίζεται το μέλλον της Ένωσης»
Financial Time: Η Μεγάλη Βρετανία ψηφίζει Brexit στο Δημοψήφισμα για την παραμονή στην ΕΕ, προκαλώντας σοκ στην αγορά.
CNN: «Η Μεγάλη Βρετανία γίνεται η πρώτη χώρα που αφήνει την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Skynews: «Η Μεγάλη Βρετανία ψήφισε να αφήσει την ΕΕ στο ιστορικό δημοψήφισμα»
8:00 6:40 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 302 από 382 περιφέρειες: Leave 12.628.210 ψήφοι (52%), Remain 11.887.832 ψήφοι (48%). Συμμετοχή 72%. 6:30 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 274 από 382 περιφέρειες: Leave 11.305.020 ψήφοι (51,5%), Remain 10.754.850 ψήφοι (48,5%). Συμμετοχή 72%. 6:28 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 272 από 382 περιφέρειες: Leave 11.151.029 ψήφοι (51,5%), Remain 10.549.955 ψήφοι (48,5%). Συμμετοχή 72%. 6:10 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 250 από 382 περιφέρειες: Leave 10.227.141 ψήφοι (51,1%), Remain 9.805.072 ψήφοι (48,9%). Συμμετοχή 71%. 6:01 6:00 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 223 από 382 περιφέρειες: Leave 9.060.390 ψήφοι (51,3%), Remain 8.597.339 ψήφοι (48,7%). Συμμετοχή 71%. 5:55 5:52 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 201 από 382 περιφέρειες: Leave 8.236.715 ψήφοι, Remain 7.757.768 ψήφοι 5:47 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 200 από 382 περιφέρειες: Leave 8.141.211 ψήφοι, Remain 7.641.270 ψήφοι 5:38 5:31 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 170 από 382 περιφέρειες: Leave 6.450.049 ψήφοι, Remain 6.105.263 ψήφοι 5:25 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 162 από 382 περιφέρειες: Leave 6.150.049 ψήφοι, Remain 5.856.263 ψήφοι
8:50 Μάνφρεντ Βέμπερ: Έξοδος σημαίνει έξοδος, τονίζει ο επικεφαλής της ΚΟ του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
8:30 Σουλτς: Θα συζητήσουμε με την Ανγκελα Μέρκελ πώς θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τις αλυσιδωτές αντιδράσεις.
7:00 Η επικεφαλής της κυβέρνησης της Σκωτίας, Νίκολα Στέρτζεον, ξεκαθάρισε ότι οι σκωτσέζοι ψήφισααν ΕΕ και εκεί θέλουν να ανήκουν…
5:59 Νέα εμφάνιση του Νάιτζελ Φάρατζ με λόγο στους οπαδούς του. «Ξημέρωσε η Μέρα Ανεξαρτησίας» είπε, δηλώνοντας νικητής. «Κερδίσαμε χωρίς να πέσει ούτε μια πιστολιά» είπε σε άλλο σημείο των δηλώσεών του, γεγονός που προκάλεσε αρνητικές εντυπώσεις με δεδομένη τη δολοφονία της βουλευτού Τζο Κοξ.
5:16 Ο Πίτερ Κέλνερ, πρώην επικεφαλής του Yougov, έκανε την αυτοκριτική του. «Φαίνεται ότι πηγαίνουμε σε ένα αποτέλεσμα κακό για το Ηνωμένο Βασίλειο, κακό για τους δημοσκόπους και (αυτό είναι το λιγότερο σημαντικό) ντροπιαστικό για μένα» έγραψε στο Twitter. Υπενθυμίζεται ότι το Yougov στην αρχή της εκλογικής βραδιάς έδωσε προβάδισμα 4% στο Remain.
5:15 Πάγωμα στις αγορές. Προβλέψεις για πτώση 6% με το άνοιγμα της αγοράς του Λονδίνου
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 125 από 382 περιφέρειες: Leave 4.644.933 ψήφοι, Remain 4.561.819 ψήφοι
5:02 Όσο πυκνώνουν τα αποτελέσματα αρχίζει να γίνεται σαφές ότι το Leave σάρωσε στην Αγγλία και επικράτησε στην Ουαλία. Αντίθετα, το Remain σάρωσε στο Λονδίνο (με εξαιρέσεις), αλλά και τη Σκωτία. Επικράτησε επίσης και στη Β.Ιρλανδία.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 115 από 382 περιφέρειες: Leave 4.155.861 ψήφοι, Remain 4.125.136 ψήφοι
5:01 Νευρικότητα στις αγορές. Το Τόκιο χάνει 3%
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 108 από 382 περιφέρειες: Leave 3.889.076 ψήφοι, Remain 3.884.225 ψήφοι
5:00 Αποτελέσματα-ανάσα για το Remain από το Λίβερπουλ (58% υπέρ της παραμονής, έναντι 42% υπέρ της εξόδου), αλλά και από το Ίσλινγκτον του ηγέτη των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, όπου το Remain πήρε 75%, έναντι 25% του Leave.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 83 από 382 περιφέρειες: Leave 3.009.510 ψήφοι, Remain 3.086.913 ψήφοι
4:35 O Guardian που στήριξε με πάθος και συνέπεια την παραμονή στην ΕΕ, κυκλοφορεί την Παρασκευή με αυτό το πρωτοσέλιδο για μια χώρα διχασμένη:
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 64 από 382 περιφέρειες: Leave 2.257.541 ψήφοι, Remain 2.310.587 ψήφοι
4:22 Tο αποτέλεσμα από μεγάλη πόλη της Σκωτίας, τη Γλασκώβη δίνει ισχυρό προβάδισμα στο Remain με 67%, έναντι 33% για το Leave. Εξίσου σαρωτικό υπέρ της παραμονής στην ΕΕ είναι το αποτέλεσμα και στην Οξφόρδη. 4:15 4:10
4:00 Εκτίμηση για την Ουαλία: Και τα δύο στρατόπεδα φαίνεται να συμφωνούν ότι η περιοχή ψηφίζει Brexit. 3:55
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 13 από 382 περιφέρειες: Leave 397.101 ψήφοι, Remain 348.223 ψήφοι
3:30 Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο «μαγικός» αριθμός ψήφων για τη νίκη (είτε του ενός στρατοπέδου είτε του άλλου) είναι 16,4 εκατομμύρια.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 12 από 382 περιφέρειες: Leave 370.404 ψήφοι, Remain 344.535 ψήφοι
3:00 Εν αναμονή των αποτελεσμάτων από το Λονδίνο, εκφράζονται εκτιμήσεις ότι η συμμετοχή στην πρωτεύουσα θα είναι λίγο χαμηλότερη από το αναμενόμενο (αυτό είναι πλήγμα για το Remain), καθώς η μέρα ήταν δύσκολη: βροχές, πλημμύρες και διακοπές στα τρένα.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 8 από 382 περιφέρειες: Leave 266.721 ψήφοι, Remain 259.790 ψήφοι
2:53 Ένα ακόμα σημαντικό αποτέλεσμα, από το Σουίντον, όπου επικράτησε (όπως αναμενόταν) το Leave με 55%, έναντι 45%. Η συμμετοχή στο 76%.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 6 από 382 περιφέρειες: Leave 171.270 ψήφοι, Remain 191.404 ψήφοι
2:50 Το πρώτο αποτέλεσμα από την Βόρειο Ιρλανδία, όπου το Remain ελπίζει σε μεγάλα κέρδη, ήρθε από το Φόιλ. Το Leave έλαβε 21,7% (8.905 ψήφοι), έναντι 78,3% για το Remain (32.064 ψήφοι) με συμμετοχή 57,4%.
2:43 Η συμμετοχή είναι υψηλή. Τουλάχιστον σε 50 από τις 382 περιφέρειες αγγίζει το 71% κατά μέσο όρο. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η Σκωτία κινείται χαμηλότερα από τις βουλευτικές εκλογές. 2:40 2:30
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 5 από 382 περιφέρειες: Leave 161.744 ψήφοι, Remain 158.536 ψήφοι
2:20 Περίεργα παιγνίδια με τη στερλίνα. Εχασε όλα τα κέρδη των προηγουμένων ημερών
2:15 Το εξαιρετικά κρίσιμο αποτέλεσμα στο Σάντερλαντ ήταν συντριπτικό υπέρ του Leave και πανηγυρίστηκε έξαλλα: 61,3% (82.394 ψήφοι), έναντι 38,7% (51.930 ψήφοι) για το Remain. H συμμετοχή ήταν 64,8%. Εδώ η εκστρατεία υπέρ της παραμονής περίμενε καλύτερο αποτέλεσμα.
2:00 Το πρώτο αποτέλεσμα από την Αγγλία ήρθε από το Νιουκάστλ και ήταν οριακό, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στο Remain. Το Leave έλαβε 49,3% (63.598 ψήφους), το Remain 50,7% (65.404 ψήφους). Η συμμετοχή ήταν 68%. Το Remain περίμενε πιο άνετο αποτέλεσμα… Η κάλπη έκλεισε και στις Νήσους Όρκνεϊ της Σκωτίας με 63% στο Remain, έναντι 37% στο Leave. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ σε 3 από 382 περιφέρειες: Leave 68.614 ψήφοι, Remain 91.915 ψήφοι
1:51 Ο ανταποκριτής του BBC στην Σκωτία αναφέρει, επικαλούμενος πηγές του Leave, ότι η ψήφος υπέρ της εξόδου τα πήγε καλύτερα σε συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό, εφόσον βεβαίως επαληθευθεί, είναι ανησυχητικό στοιχείο για το Remain. 1:41
«Το τζίνι του ευρωσκεπτικισμού βγήκε από το μπουκάλι» είπε χαρακτηριστικά
1:37 Το Γιβραλτάρ έδωσε το πρώτο αποτέλεσμα και ήταν συντριπτικό (όπως αναμενόταν) υπέρ της ΕΕ: το Remain έλαβε 96%, το Leave 4% με τη συμμετοχή στο 86%. Το Γιβραλτάρ είχε και έχει κάθε λόγο να ανησυχεί από ενδεχόμενη έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, καθώς στη συνέχεια θα γινόταν πιο… περίπλοκη η καθημερινή (για πολλούς εργαζόμενους) διαδικασία του να διασχίζουν τα σύνορα για να εργαστούν στην Ισπανία.
1:33 Ο ένας και μοναδικός βουλευτής του UKIP, o Ντάγκλας Κάρσγουελ, δήλωσε στο BBC ικανοποιημένος από την εκστρατεία υπέρ του Brexit, αναγνωρίζοντας εμμέσως την ήττα στο δημοψήφισμα: Ποιος το περίμενε ότι παρά τη λάσπη και όσα ακούστηκαν εναντίον μας, θα τα πηγαίναμε τόσο καλά. Θα κλείναμε την ψαλίδα και η διαφορά θα ήταν τόσο μικρή, είπε, μεταξύ άλλων.
01:10 Το Σάντερλαντ (βόρεια Αγγλία) παλεύει να είναι η πρώτη περιφέρεια που δίνει αποτέλεσμα. Όπως όλα δείχνουν, η συμμετοχή εκεί ήταν ιδιαίτερα υψηλή.Πάνω από 80% η συμμετοχή στο Σίτι του Λονδίνου, όπου αναμένεται να σαρώσει το Remain. Στο μακρινό Γιβραλτάρ, η συμμετοχή άγγιξε το 87%. 01:00
00:55 Mίνι αναστάτωση με πρωταγωνιστή τον Νάιτζελ Φάρατζ του UKIP. Ο ένθερμος οπαδός του Brexit είχε δηλώσει λίγο μετά το κλείσιμο της κάλπης ότι «το Remain θα τα καταφέρει». Εκπρόσωπος της εκστρατείας υπέρ του Brexit έσπευσε να δηλώσει άγνοια για τη συγκεκριμένη δήλωση (που φανερώνει ηττοπάθεια) και να διευκρινίσει: «Πριν λίγο μιλήσαμε και τα λόγια του ήταν: ‘δεν ξέρω πώς προέκυψε αυτή η δήλωση. Δεν έχω ιδέα όπως και κανένας άλλος δεν έχει’.»
00:46 Πρώτη εκτίμηση για 83,6% συμμετοχή στο δημοψήφισμα – Η μεγαλύτερη συμμετοχή σε εκλογές στη Μεγάλη Βρετανία
00:45 Οκτώ μονάδες διαφορά υπέρ του Bremain δίνει το ινστιτούτο Ipsos
00:32 Σύμφωνα με πληροφορίες στο Γιβραλτάρ ψήφισε το 83% και η πλειοψηφία επέλεξε Bremain
00:30 Η εφημερίδα Telegraph γράφει ότι πάνω από 80 βουλευτές του συντηρητικού κόμματος, ζητούν από τον Κάμερον να παραμείνει η χώρα στην ΕΕ, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
00:27 Ομάδα 86 μελών του Συντηρητικού κόμματος που υποστήριξαν το Brexit σε επιστολή τους αναφέρουν ότι αν τελικά βγει το Bremain θα υποστηρίξουν τον πρωθυπουργό Κάμερον.
00:20 Ομάδα έρευνας που πρόσκειται στο UKIP δεν μπόρεσε παρά να κάνει τη δική της «ρελάνς» με άλλη έρευνα που δίνει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό της Yougov. 52% έξοδος, έναντι 48% παραμονή. Το δείγμα, λέει, είναι 10.000 άτομα. Χωρίς περαιτέρω πληροφορίες.
00:18 Η πρώτη και μοναδική έρευνα (όχι exit poll) για τη μακρά εκλογική βραδιά της Βρετανίας δόθηκε στη δημοσιότητα με το που έκλεισαν οι κάλπες, στις 12: Το Yougov δίνει 52% στην παραμονή της χώρας στην ΕΕ, έναντι 48% στο Brexit. H καταμέτρηση μόλις άρχισε.
00:10 Δημοσκόπηση sky news: 52% παραμονή, 48% έξοδος
00:02 Φάρατζ : πιθανότερο αποτέλεσμα η παραμονή
24:00 Εκλεισαν οι κάλπες, ολοκληρώθηκε η ψηφοφορία
23:50 Λίγο πριν ανοίξουν οι κάλπες. Οι ευρωπαϊκές αγορές και το Χρηματιστήριο του Λονδίνου έκλεισαν με άνοδο «στοιχηματίζοντας» υπέρ του «Μένουμε».
Η δημοσκόπηση του βρετανικού ινστιτούτου δημοσκοπήσεων YouGov βασίζεται στις απαντήσεις προεπιλεγμένης ομάδας ψηφοφόρων, που θεωρείται αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος, και είχε αποτελέσει το δείγμα προγενέστερης ανάλογης διαδικτυακής έρευνας.
Όμως, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως exit poll, ούτε να αποτελέσει πηγή πανηγυρισμών για τα αντίπαλα στρατόπεδα υπέρ ή κατά της παραμονής της Βρετανίας στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας αρχικά θα έχουμε εικόνα της προσέλευσης των ψηφοφόρων στις κάλπες και από τις 2.30 (όλες οι ώρες είναι Ελλάδας) θα αρχίσει η ροή αποτελεσμάτων από τις 380 εκλογικές περιφέρειες (δεν είναι οι αντίστοιχες των βουλευτικών εκλογών). Πρώτα από το Σάντερλαντ και το Γουάντσγουορθ, όπως και στις γενικές εκλογές.
Το Σίτι του Λονδίνου θα είναι επίσης από τις πρώτες περιοχές που θα δώσουν αποτελέσματα, γύρω στις 2.45 το πρωί και πιθανότητα το αποτέλεσμα θα είναι υπέρ του «Remain», αναφέρει ο Guardian σημειώνοντας επίσης πως η εκστρατεία του «Μένουμε» είναι πιθανόν να έχει υψηλά ποσοστά τις πρώτες πρωινές ώρες -εάν όχι αυτό θα είναι μεγάλο πρόβλημα για την εκστρατεία του «ναι» στην ΕΕ.
Από τις 4.00 η εικόνα μπορεί να αρχίσει να γίνεται πιο σαφής. Ίσως όμως και όχι, και αναλόγως του πόσο κοντά βρίσκονται τα δύο «στρατόπεδα» η αγωνία μπορεί να φθάσει ακόμη και μέχρι τις 9.00 με τις τελικές επίσημες ανακοινώσεις.
20:15 Την στιγμή που οι Βρετανοί εξακολουθούν να προσέρχονται στις κάλπες ψηφίζοντας υπέρ ή κατά της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δύο απίστευτα περιστατικά έχουν δει το φως της δημοσιότητας με πρωταγωνίστριες δύο γυναίκες, αλλά και την… αστυνομία.
Σύμφωνα με τον Independent η Τζάκλιν Τζάκσον από το Τσίτσεστερ διαμαρτυρήθηκε, επειδή στο εκλογικό τμήμα οι ψηφοφόροι είχαν στη διάθεσή τους μόνο μολύβια για να σημειώσουν την προτίμησή τους, υπονοώντας ότι η ψήφος τους μπορεί να παραποιηθεί.
Γι’ αυτό το λόγο παρέμεινε έξω από το εκλογικό τμήμα δανείζοντας το στιλό της στους πολίτες, ενώ ισχυρίστηκε ότι οι υποστηρικτές της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ κάλεσαν την αστυνομία καταγγέλλοντας το περιστατικό.
Πράγματι, μία αστυνομικός κατέγραψε το επεισόδιο με την Τζάκσον να την μαγνητοσκοπεί με το κινητό της τηλέφωνο. Η γυναίκα από το Τσίτσεστερ, μάλιστα, ενημέρωνε τακτικά τον λογαριασμό της στο Twitter, στον οποίο αναφέρει πως είναι υποστηρίκτρια του επικεφαλής του ευρωσκεπτικιστικού κόμματος UKIP με επικεφαλής τον Νάιτζελ Φάρατζ.
Στο βίντεο ακούγεται να λέει η Τζάκσον: «Ακόμα δεν ξέρω τι ψήφισαν οι κυρίες» με την αστυνομικό να απαντά: «Δεν σας αφορά τι ψήφισαν οι κυρίες», με την υποστηρίκτρια του Brexit να αιτιολογεί την παρουσία της στο σημείο λέγοντας: «Ήρθα εδώ και προσέφερα στον κόσμο στιλό γιατί υπάρχουν μόνο μολύβια στο εκλογικό τμήμα».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και μία ακόμα γυναίκα, η Λίντι Αμπεσίρα από το Ράινχαμ, η οποία τηλεφώνησε σε αστυνομικό τμήμα καταγγέλλοντας την ύπαρξη μολυβιών και όχι στιλό.
«Μοιάζει τρελό που χρησιμοποιούνται μολύβια. Δεν είναι σωστό, καθώς είναι πολύ εύκολο για κάποιον να σβήσει την ψήφο σου. Δεν είμαι σίγουρη αν αυτή είναι η σωστή διαδικασία αλλά αν είναι, τότε είναι εντελώς λάθος. Δεν αποτελεί ζήτημα μόνο για εμένα ή τον σύζυγό του, αλλά για ολόκληρη την κοινότητα», δήλωσε η 34χρονη γυναίκα, η οποία δεν μπορεί να ψηφίσει επειδή δεν είναι Βρετανίδα πολίτης.
18:57 Απουσία exit poll, το βρετανικό ινστιτούτο δημοσκοπήσεων YouGov θα δώσει στη δημοσιότητα μια έρευνα για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος λίγη ώρα αφότου κλείσουν οι κάλπες, το βράδυ της Πέμπτης, με την ελπίδα ότι θα επαναλάβει την επιτυχία που είχε η πρόβλεψή του για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της Σκωτίας, το 2014.
17:40 «Σιγή ασυρμάτου» από τις Βρυξέλλες για το βρετανικό δημοψήφισμα. Ενώ οι Βρετανοί προσέρχονται από το πρωί στις κάλπες για να αποφανθούν αν επιθυμούν η χώρα τους να μείνει ή να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στις Βρυξέλλες επικρατεί σιγή ασυρμάτου. Οι δηλώσεις αξιωματούχων έχουν μηδενιστεί ενώ στη φράση «η Ευρώπη είναι έτοιμη για παν ενδεχόμενο», κύκλοι των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων συνοψίζουν την ανάγκη να βγει μια εικόνα συνοχής, αποφασιστικότητας και σαφήνειας για την επόμενη μέρα, αφήνοντας ωστόσο να φανεί η αγωνία για το άγνωστο σε περίπτωση που οι Βρετανοί ρίξουν «μαύρο» στην ΕΕ.
Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς, κρατώντας κλειστά τα χαρτιά του για το τι θα ακολουθήσει από τα ξημερώματα της Παρασκευής, όταν θα έχει γίνει γνωστό το αποτέλεσμα, επέλεξε κατά τη σημερινή ενημέρωση του Τύπου στις Βρυξέλλες να συγχαρεί όλες τις ευρωπαϊκές ομάδες που πέρασαν στην επόμενη φάση του Euro, κάνοντας ειδική μνεία στο Ηνωμένο Βασίλειο που τα πήγε «ιδιαιτέρως καλά» και θα έχει τρεις ομάδες στη φάση των 16.
Στο ίδιο κλίμα, έξω από τη μόνιμη αντιπροσωπεία του Ηνωμένου Βασιλείου το μήνυμα «παρακαλούμε μείνετε» είχε σχηματιστεί το πρωί της Παρασκευής από λουλούδια.
17:00 16:10 Μήνυμα Στ. Θεοδωράκη κατά του Brexit
Υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε. τάσσεται ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης, όπως επισημαίνει σε ανάρτησή του στο Facebook, στην οποία μάλιστα αναφέρερεται και στην Ελλάδα, λέγοντας ότι «όπως δείχνει και η ελληνική εμπειρία οι δημαγωγοί χτυπάνε, διχάζουν και εξαφανίζονται».
«Σε ένα δημοψήφισμα δεν υπάρχει επόμενη φορά. Κι αν ηττηθείς δεν υπάρχουν λόγια παρηγοριάς. Η ήττα είναι μόνιμη και την κρατάς για πάντα. Γι΄αυτό ένα δημοψήφισμα είναι πιο άγριο απ΄ ό,τι μια εκλογική αναμέτρηση. Οι «λάθος» άνθρωποι συχνά κερδίζουν στις εκλογές αλλά η νίκη τους είναι μόνο -και πάντα- προσωρινή. Θα υπάρξει επόμενη φορά. Ένα δημοψήφισμα όμως είναι μια δικαστική απόφαση χωρίς τη δυνατότητα έφεσης».
Κάπως έτσι τα έγραψε ο Alex Massie στον απόηχο της δολοφονίας της Jo Cox, αναφέρει ο κ. Θεοδωράκης και προσθέτει:
Ελπίζω να τον ακούσουν οι Βρετανοί που σκέφτονται να πειραματιστούν. Το «λάθος» μπορεί να πληρωθεί ακριβά από όλους και κυρίως από τα παιδιά μας. Και οι δημαγωγοί δεν θα είναι τότε «εδώ» για να δώσουν εξηγήσεις. Όπως δείχνει και η ελληνική εμπειρία οι δημαγωγοί χτυπάνε, διχάζουν και εξαφανίζονται.
15:37 The final final polling table – the numbers against which the pollsters will be judged pic.twitter.com/0wyCVgo4Qy — Mike Smithson (@MSmithsonPB) 23 Ιουνίου 2016 15:10 14:00 13:50
«Νομίζω ότι οι συζητήσεις θα πρέπει να συνεχιστούν με 28 μέλη αντί για 27 – αλλά ελπίζω ότι μπορούμε να παραμείνουμε 28».
Σύμφωνα με τους αναλυτές ο καιρός πιθανόν να λειτουργήσει υπέρ του Brexit. «Tο ποσοστό συμμετοχής που αναμένεται να κυμανθεί σήμερα στο 80%, είναι έναw σημαντικός παράγοντας στη σημερινή ψηφοφορία καθώς, μια μεγάλη συμμετοχή θα ήταν υπέρ του «Remain». Αν λόγω των προβλημάτων, η συμμετοχή δεν είναι μεγάλη, ενδέχεται αυτό να βγάλει νικητή το Brexit», αναφέρουν. 13:40 13:30 Remain ψηφίζουν οι Γερμανοί. 13:20 13:15 12:50 Today is our big opportunity to take back control of our country. Go out there and vote to Leave EU!https://t.co/OW3RWiKqmP — Nigel Farage (@Nigel_Farage) 23 Ιουνίου 2016 12:45
12:10 12:05 12:00 11:50 Το βρετανικό δημοψήφισμα κυριαρχεί στον διεθνή Τύπο 11:11
Ουρές στα γραφεία ανταλλαγής συναλλαγμάτος
Ο βρετανικός δείκτης FTSE 100 το τελευταίο τρίμηνο
11:05 Στο εκλογικό κέντρο και ο Τζέρεμι Κόρμπιν.
11:00 Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον μαζί με τη σύζυγό του ψήφισε δύο ώρες μετά το άνοιγμα της κάλπης. 10:55 10:45
The Times: «Οι τελικές δημοσκοπήσεις αφήνουν το μέλλον της Βρετανίας στην κόψη του ξυραφιού».
The Guardian: «Τελευταία χαντάκι – ώθηση για να μείνει στην Ευρώπη»
Independent: «Η ημέρα της κρίσης»
FT: «Η ένταση στην Βρετανία πριν από την ιστορική ψηφοφορία για την ένταξη στην ΕΕ»
The Sun: «Μέρα ανεξαρτησίας»
Daily Mirror: «Μην κάνετε ένα άλμα στο σκοτάδι … ψηφίστε παραμονή σήμερα» 10:10 Vote Remain – so that our children and grandchildren have a brighter future. — David Cameron (@David_Cameron) 23 Ιουνίου 2016 9:50
Η δημοσκόπηση της Opinium φέρνει μπροστά την έξοδο από την Ε.Ε. με 45% έναντι 44%, την ώρα που η προηγούμενη έρευνα γνώμης της ίδιας εταιρείας την Κυριακή έδειχνε απόλυτη ισοπαλία 44%-44%.
Η εταιρεία TNS δίνει προβάδισμα στο Brexit με 43% έναντι 41% της παραμονής, με το ποσοστό των αναποφάσιστων στο 16%. Στην προηγούμενη αντίστοιχη δημοσκόπηση, πριν από μία εβδομάδα, το Brexit προηγείτο με επτά μονάδες.
Η YouGov έδειξε πως η παραμονή προηγείται με 51% έναντι 49% σε μια αντιστροφή των ποσοστών σε σχέση με την προηγούμενη σφυγμομέτρησή της, ενώ το προβάδισμα υπέρ της παραμονής είναι ακόμα μεγαλύτερο στη δημοσκόπηση της ComRes: 48%-42%, αυξημένο κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες.
Τα ποσοστά των αναποφάσιστων κυμαίνονται από 9% έως 16%.
9:00 Άνοιξαν στις 07:00 τοπική ώρα (09:00 ώρα Ελλάδος) οι κάλπες στη Βρετανία για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος με το οποίο θα κριθεί αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει ή θα αποχωρήσει από την ΕΕ.
Συνολικά 46,5 εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται να αποφασίσουν για το ευρωπαϊκό ή μη μέλλον της χώρας τους.
Τα εκλογικά τμήματα θα παραμείνουν ανοιχτά ως τις 22:00 τοπική ώρα (24:00 ώρα Ελλάδος), ενώ τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται τις πρωινές ώρες της Παρασκευής.
Με τη λήξη της διαδικασίας, το καθένα από τα 382 κέντρα καταμέτρησης θα συγκεντρώσει τον αριθμό των ψηφοδελτίων και θα ανακοινώσει τα ποσοστά συμμετοχής του εκλογικού σώματος (το τελικό ποσοστό συμμετοχής αναμένεται να ανακοινωθεί στις 05:00 τοπική ώρα, 07:00 ώρα Ελλάδας).
Στη συνέχεια το κάθε κέντρο θα καταμετρήσει τα ψηφοδέλτια και θα ανακοινώσει τον αριθμό αυτών που τάσσονται υπέρ της παραμονής και αυτών που είναι υπέρ της αποχώρησης.
Οι περισσότερες περιφέρειες αναμένεται να ανακοινώσουν τα αποτελέσματά τους τις πρωινές ώρες της Παρασκευής.
Η τελευταία ανακοίνωση των τοπικών αποτελεσμάτων αναμένεται γύρω στις 07:00 τοπική ώρα, 09:00 ώρα Ελλάδας. Θα ακολουθήσουν συγκεντρωτικά στοιχεία για 12 περιφέρειες και στη συνέχεια το τελικό, εθνικό αποτέλεσμα.
Ωστόσο η ώρα της επίσημης ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων θα εξαρτηθεί από τη διαφορά μεταξύ του «Remain» και του «Leave».
Το ποσοστό της συμμετοχής στο δημοψήφισμα, το οποίο θα έχει ανακοινωθεί νωρίτερα, μπορεί να προσφέρει μια πολύτιμη ένδειξη για το αποτέλεσμά του. Αν είναι υψηλό μπορεί να ευνοεί το στρατόπεδο του «Remain».
Απουσία exit poll, το βρετανικό ινστιτούτο δημοσκοπήσεων YouGov θα δώσει στη δημοσιότητα μια έρευνα για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος λίγη ώρα αφότου κλείσουν οι κάλπες, το βράδυ της Πέμπτης, με την ελπίδα ότι θα επαναλάβει την επιτυχία που είχε η πρόβλεψή του για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της Σκωτίας, το 2014.
Η ώρα της αφύπνισης για την Ευρώπη
Υπάρχει μια αχτίδα ελπίδας στα σκοτεινά σύννεφα του λαϊκιστικού ευρωσκεπτικισμού που μαζεύονται πάνω από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στις Βρυξέλλες και σε μια σειρά από πρωτεύουσες της Ευρώπης οι ηγέτες γνωρίζουν ότι η ΕΕ πρέπει να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη δυσαρέσκεια και ότι –επιτέλους –μπορεί να κερδίσει πολιτικό κεφάλαιο αν το πράξει.
Καταλύτης έχει γίνει η συχνά παράλογη συζήτηση για το «Brexit» στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα επιχειρήματα της εκστρατείας για το «Εξω» είναι συχνά ανακριβή, όταν δεν είναι ψέματα, αλλά η εξαγριωμένη συζήτηση στη Βρετανία για το αν θα παραμείνει η χώρα στην Ευρώπη έχει απογυμνώσει τις βαθιές αδυναμίες της ΕΕ –και έχει αναγκάσει τους ευρωπαίους ηγέτες να σταματήσουν να τις αγνοούν.
Η άνοδος των λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη ασκεί παρόμοιες πιέσεις σε όλη την ήπειρο. Και όμως, αυτά έχουν ελάχιστη πολιτική αξιοπιστία. Αντίθετα, στους Brexiteers του Ηνωμένου Βασιλείου περιλαμβάνονται υπουργοί της κυβέρνησης που παρουσιάζουν τις δήθεν αντιδημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ μεταξύ των βασικών ελλείψεών της.
Αδυναμία για γρήγορες αντιδράσεις
Για να μειωθεί η αντιπάθεια των ψηφοφόρων προς την ΕΕ θα χρειαστεί ουσιαστική αλλαγή, και αυτή η άβολη αλήθεια αρχίζει να γίνεται αντιληπτή στους κυρίαρχους πολιτικούς της Ευρώπης.
Τι είδους δημοκρατική μεταρρύθμιση θα μπορούσε λοιπόν να γίνει; Η τελευταία φορά που τέθηκε αυτό το ερώτημα ήταν το 2005, όταν Γάλλοι και Ολλανδοί τορπίλισαν στα δημοψηφίσματα την προτεινόμενη Συνταγματική Συνθήκη της ΕΕ. Η ΕΕ ήταν στο απόγειό της εκείνη τη χρονική στιγμή χάρη στο νέο ευρώ και στη φιλόδοξη προς ανατολάς διεύρυνση του 2004. Ετσι οι πιθανότητες εξασφάλισης αλλαγής σήμερα, όταν η ΕΕ βρίσκεται στο ναδίρ της δημοτικότητάς της, φαίνεται εκ πρώτης όψεως ακόμη πιο απίθανη.
Στην πραγματικότητα, το αντίθετο θα μπορούσε να είναι αλήθεια. Οταν το «ευρωπαϊκό σχέδιο» ήταν στην ακμή του, μόνο λίγοι οραματιστές είδαν την ανάγκη για τη συγκέντρωση περισσότερων εξουσιών. Αλλά η πτώση της παραγωγικότητας και η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης σηματοδοτούν τον ερχομό ακόμη πιο σκληρών καιρών και ενισχύουν την υπόθεση για μια ΕΕ που θα είναι πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική.
Ανοιγμα στην κοινωνία των πολιτών
Οι περισσότερες από τις εθνικές κυβερνήσεις της Ευρώπης, ανεξάρτητα από την πολιτική τους τοποθέτηση, έχουν από καιρό αντιταχθεί σε μια πιο σύγχρονη και δημοκρατική ΕΕ. Τώρα όμως πρέπει να επιλέξουν μεταξύ του να υπερκερασθούν από ευρωσκεπτικιστικά κόμματα τόσο στην Ακρα Αριστερά όσο και στην Ακρα Δεξιά ή να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή δημιουργώντας μια υπερεθνική δημοκρατία που θα μπορεί να ικανοποιήσει τις θεμιτές ανησυχίες των ψηφοφόρων.
Για να αναχαιτίσει την αυξανόμενη κριτική κατά της «Ευρώπης», η ΕΕ χρειάζεται μια δημόσια ανοιχτή συζήτηση με την κοινωνία των πολιτών, όχι μόνο με μια χούφτα από πολιτικούς εκπροσώπους. Η παραδοχή της πρέπει να είναι ότι η ΕΕ οδεύει προς τη διάλυση και ότι μόνο αν ανταποκριθεί περισσότερο στις ανάγκες και στις απαιτήσεις των πολιτών της Ευρώπης θα μπορέσει να αντιστρέψει αυτή την τάση.