Το σοκ του επισκέπτη στο νέο βιβλιοπωλείο των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων της Γαλλίας (Presses Universitaires de France, γνωστότερες ως PUF) είναι μεγάλο. Λευκοί τοίχοι με γκραφίτι υπογραφές διάσημων συγγραφέων, ράφια πουθενά, βιβλία πουθενά, στοιβαγμένες ταμπλέτες σε μια γωνιά και σε μιαν άλλη μια μηχανή του… Espresso. Η μηχανή αυτή είναι «όλα τα λεφτά» στην καινούργια «Librairie des PUF». Διότι δεν φτιάχνει γρήγορο καφέ, αλλά τυπώνει μέσα σε λίγα λεπτά το βιβλίο που θα παραγγείλει ο πελάτης!
Πρόκειται για την Espresso Book Machine, ένα δημιούργημα της αμερικανικής εταιρείας On Demand Books, η οποία επιτρέπει στα βιβλιοπωλεία του μέλλοντος να μην εκθέτουν στα ράφια τους τίτλους εκδοτικών οίκων που έχουν προμηθευθεί από κάποιον χονδρέμπορο, αλλά να τυπώνουν επί τόπου το βιβλίο το οποίο θα διαλέξει ο πελάτης μεταξύ καταλόγων με εκατοντάδες χιλιάδες τίτλους που θα βρει ηλεκτρονικά –γι’ αυτό το κατάστημα διαθέτει άφθονες ταμπλέτες. Αγορά βιβλίου κατόπιν παραγγελίας δηλαδή, παραδοτέου σε πέντε λεπτά και με τη δυνατότητα εκτύπωσης σημειώσεων, υπομνημάτων ή αφιερώσεων του πελάτη.
Δεν λείπει η οίηση στην On Demand Books, η οποία συστήνεται ως ο… Γουτεμβέργιος του 21ου αιώνα. Πρέπει ωστόσο να παραδεχθεί κανείς ότι έχει εισαγάγει ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο στον κλάδο των λιανικών πωλήσεων βιβλίων.
3 εκατ. τίτλοι σε 80 τ.μ.
Δεν χρειάζεται πλέον να νοικιάζει κανείς τετραγωνικά επί τετραγωνικών για να στεγάσει και να εκθέσει τίτλους βιβλίων. Του αρκεί μια γωνίτσα για να βολέψει τη μηχανή του espresso βιβλίου –και υπήρξε ασφαλώς ιδιαίτερη επιμέλεια για να μη χρησιμοποιηθεί ο όρος fast, ο οποίος σημαίνει επίσης «γρήγορο» αλλά παραπέμπει σε όχι καλής ποιότητας φαγητό, το οποίο ορισμένοι αποκαλούν και φαγητό-σκουπίδι (junk food). Διότι η ποιότητα των βιβλίων της Espresso Book Machine είναι εξαιρετική, εφάμιλλη των καλύτερων παραδοσιακών εκδοτικών προϊόντων.
«Ολοι οι πελάτες μας εκπλήσσονται όταν πρωτομπαίνουν στο μαγαζί. Αρχικά δεν αισθάνονται άνετα με τις ταμπλέτες. Και είναι λογικό αυτό, αφού σε ένα βιβλιοπωλείο μπαίνεις για να χαζέψεις βιβλία, όχι για να σερφάρεις. Χάρη σε αυτές τις ταμπλέτες όμως ο πελάτης κρατά μια τεράστια ψηφιακή βιβλιοθήκη στα χέρια του» δηλώνει στους «New York Times» ο ιδιοκτήτης της Librairie des ΡUF Αλεξάντρ Γκοντφρουά. Ο γάλλος βιβλιοπώλης εξηγεί τις ιδιαιτερότητες της δουλειάς του: «Δεν χρειάζεται να ψάχνω πού θα αποθηκεύσω το εμπόρευμά μου. Με ένα κατάστημα μικρότερο από 80 τ.μ. μπορώ να προσφέρω στους αναγνώστες όσους τίτλους επιθυμώ».
Οντως, εκτός από τα 5.000 βιβλία των εκδόσεων PUF, το κατάστημα του Γκοντφρουά διαθέτει άλλους… 3 εκατ. τίτλους που έχει συγκεντρώσει η On Demand Books. «Το εντυπωσιακό είναι ότι χάρη στο μοντέλο της άμεσης εκτύπωσης και πώλησης βιβλίων κατόπιν παραγγελίας ο αναγνώστης μπορεί να βρει έναν παλαιό τίτλο που δεν ανατυπώνεται πια επειδή πουλάει 5 ή 10 αντίτυπα ετησίως» τονίζει ο Γκοντφρουά. Και προσθέτει: «Το νέο επιχειρηματικό μοντέλο έχει αναθεωρήσει ριζικά την αλυσίδα παραγωγής βιβλίων, καθώς εμείς είμαστε πλέον ταυτόχρονα βιβλιοπώλες, εκδότες, εκτυπωτές και επίσης διανομείς».
Ειδικά για τη Librairie des PUF το μοντέλο που βασίζεται στη βιβλιομηχανή Espresso σήμανε την αναβίωσή της, την επιστροφή του ιστορικού βιβλιοπωλείου (ιδρύθηκε το 1921) στο Καρτιέ Λατέν. Διότι πριν από 10 χρόνια η Librairie des PUF λόγω πτώσης των πωλήσεων έκλεισε το κατάστημα που λειτουργούσε στην Πλας ντε λα Σορμπόν. Το νέο κατάστημα άνοιξε τον περασμένο Μάρτιο στη Ρι Μεσιέ-λε-Πρενς, δύο τετράγωνα μακριά από το παλαιό μαγαζί. Και πηγαίνει ανέλπιστα καλά! «Υπολογίζαμε να πουλάμε 10 με 15 βιβλία την ημέρα, αλλά φτάνουμε τα 30 ή και 40» δηλώνει με ένα πλατύ χαμόγελο ο γάλλος βιβλιοπώλης.
Σημάδια ανάκαμψης του κλάδου
Η καινοτομία προϋπόθεση ανάπτυξης των βιβλιοπωλείων
Η κρίση των βιβλιοπωλείων δεν έχει ξεπεραστεί, καθώς οι ηλεκτρονικές πωλήσεις εξακολουθούν να αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό και να παίρνουν πελάτες από τα παραδοσιακά βιβλιοπωλεία, ενώ η κάμψη των πωλήσεων εφημερίδων και περιοδικών (στο εξωτερικό πουλιούνται συχνά σε βιβλιοπωλεία) έχει επίσης πλήξει τον κλάδο. Ειδικά σε ό,τι αφορά το Παρίσι, από το έτος 2000 ως το 2014 έκλεισε το 28% των βιβλιοπωλείων της πόλης!
Ωστόσο σε μεγάλες αγορές της Δύσης διαφαίνονται σημάδια ανάκαμψης του κλάδου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι πωλήσεις των βιβλιοπωλείων σημείωσαν πέρυσι αύξηση κατά 2,5% συγκριτικά με το 2014 –ήταν η πρώτη χρονιά ανάκαμψης των πωλήσεων από το 2007. Στη Βρετανία η μεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων, Waterstones, στα τέλη του 2015 ανακοίνωσε την επιστροφή της στην κυκλοφορία μετά την ανάληψη της διεύθυνσης επιχείρησης από τον πολύ επιτυχημένο στην Ινδία μάνατζερ Τζέιμς Ντοντ.
Αλλα βιβλιοπωλεία, όπως το Gogol & Company στο Μιλάνο, το La Fugitiva στη Μαδρίτη και το Java Bookshop στο Αμστερνταμ, που διαθέτουν τον χώρο, αυτοπροσδιορίζονται ως υβριδικά βιβλιοκαφενεία, προσφέροντας καφέδες και αναψυκτικά για να προσελκύσουν πελάτες.
Το Society Club στο Σόχο του Λονδίνου έχει μετατραπεί σε βιβλιοκλάμπ, προσφέροντας στους πελάτες του τη δυνατότητα να απολαύσουν το χάζεμα των ραφιών του με ένα ποτήρι απεριτίφ στο χέρι. Οσο για το Books for Cooks στο Νότινγκ Χιλ της βρετανικής πρωτεύουσας, που ειδικεύεται σε βιβλία για το μαγείρεμα, όπως θα μπορούσε να πει κανείς χυδαία, δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες του να δοκιμάσουν να φτιάξουν περίτεχνες συνταγές από τσελεμεντέδες στις… κουζίνες που διαθέτει το κατάστημα πίσω από τον χώρο έκθεσης των βιβλίων!
«Τα βιβλιοπωλεία αρχίζουν να εφαρμόζουν μικρές καινοτόμες ιδέες για να φέρουν πίσω τους αναγνώστες που έχασαν» σημειώνει στους «ΝΥΤ» ο Νικ Μπρακένμπουρι, συνιδρυτής της NearST, μιας εφαρμογής για έξυπνα κινητά που δημιουργήθηκε για να… κόψει τους δεσμούς αίματος που έχουν αναπτύξει την τελευταία δεκαετία οι Λονδρέζοι με το Amazon.com ενημερώνοντάς τους σε ποιο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς τους θα βρουν το βιβλίο που αναζητούν «και επίσης άλλα δέκα ακόμη πιο ενδιαφέροντα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
