Ακατάλληλες συνθήκες, σημαντικές ελλείψεις σε βασικά αγαθά και κίνδυνοι για τη σωματική ακεραιότητα των παιδιών προσφύγων που βρίσκονται στα κέντρα φιλοξενίας της χώρας καταγράφονται στον εκπαιδευτικό «χάρτη» που σχεδίασε το υπουργείο Παιδείας, σε μια προσπάθεια να παρουσιάσει όλες τις δράσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στο θέμα.
Η καταγραφή των στοιχείων έγινε από 50 περίπου εθελοντές εκπαιδευτικούς το διάστημα από 11 έως 26 Μαΐου. Η αποτύπωση των εκπαιδευτικών δράσεων σχεδιάστηκε όχι ως μία απλή καταγραφή, αλλά ως μια συνεχής διαδικασία που θα ανανεώνεται διαδικτυακά.
Η καταγραφή των εκπαιδευτικών δράσεων έγινε σε 40 Κέντρα – δομές φιλοξενίας προσφύγων. Στην Αττική: 9, Βόρειο Αιγαίο: 6, Πελοπόννησος: 1, Ήπειρος: 5, Κεντρική Ελλάδα: 5, Ανατολική Μακεδονία: 2, Κεντρική Μακεδονία: 12
Ο συνολικός αριθμός των προσφύγων που φιλοξενούνται στα Κέντρα όπου έγινε η καταγραφή είναι 36.890 άτομα. Όπως αναφέρεται στη μελέτη, η απόκλιση από τον συνολικό αριθμό των προσφύγων (περίπου 52.000 αυτή τη στιγμή) οφείλεται στο ότι δεν συμπεριλαμβάνονται καταυλισμοί όπως η Ειδομένη (όπου λειτουργούσε ακόμη ο άτυπος καταυλισμός την περίοδο της καταγραφής), η Μόρια της Λέσβου, το Λιμάνι του Πειραιά, ο καταυλισμός ΠΑΘΕ Πολυκάστρου –Plaza. Ο συνολικός αριθμός των ανήλικων προσφύγων(0-18 ετών) είναι 13.677 άτομα, δηλαδή περίπου 37% του συνολικού πληθυσμού.
Πάντως, παρόλο που στις περισσότερες δομές φιλοξενίας υπάρχουν στοιχεία ως προς την ηλικιακή κατανομή των ανηλίκων προσφύγων, τα διαθέσιμα στοιχεία, όπως αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί που έκαναν την έρευνα, δεν ακολουθούν παντού την ίδια κατηγοριοποίηση. Εκτιμάται πάντως ότι στο συγκεκριμένο πληθυσμό των Κέντρων που καταγράφηκαν, τα παιδιά ηλικίας 3-15 (οι ηλικίες που αφορούν την προσχολική και υποχρεωτική εκπαίδευση) θα πρέπει να είναι περίπου 8.000-8.500.
Ελλείψεις και κίνδυνοι
Αποτιμώντας την επάρκεια και την καταλληλότητα του συνόλου των χώρων που έχουν δημιουργηθεί για να φιλοξενήσουν δραστηριότητες με παιδιά διαπιστώνονται όχι μόνο βασικές ελλείψεις, αλλά και ακατάλληλες συνθήκες, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις κρίνεται ότι εκθέτουν τους συμμετέχοντες σε κινδύνους. Σε ορισμένα Κέντρα, αναφέρει η μελέτη, έχουν τοποθετηθεί κοντέινερ. Πολύ λίγα είναι τα Κέντρα όπου έχουν δημιουργηθεί κάποιες κατάλληλες αίθουσες διδασκαλίας και δραστηριοτήτων. Πολλές από τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται σε προαύλιους ή εξωτερικούς χώρους με αποτέλεσμα να εξαρτώνται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες.
Στα περισσότερα Κέντρα οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες και τα αθλητικά παιχνίδια πραγματοποιούνται σε αντίσκηνα ή σε τέντες ανοιχτέςστα πλάγια. Γενικότερα παρατηρείται απουσία οργανωμένων χώρων διδασκαλίας. Βασικό πρόβλημα είναι η απουσία θέρμανσης – κλιματισμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις καταγράφονται σημαντικές ανεπάρκειεςεξοπλισμού και ιδιαίτερα εκπαιδευτικού εξοπλισμού.
Σε λίγα Κέντρα υπάρχουν παιδότοποι ή παιδικές χαρές, αλλά φαίνεται ότι δεν διασφαλίζεται πάντα η επιτήρηση. Λίγα (4-5) είναι επίσης τα Κέντρα όπου λειτουργούν στεγασμένοι χώροι για εκπαιδευτικές δράσεις. Οι χώροι αυτοί που μέχρι πρόσφατα είχαν χρησιμοποιηθεί για άλλες δραστηριότητες παρουσιάζουν καλύτερη εικόνα, τόσο σε επίπεδο συνθηκών υγιεινής, όσο και σε επίπεδο εξοπλισμού. Σε καλή κατάσταση αναφέρεται ότι είναι και οι κατασκηνώσεις που χρησιμοποιούνται, καθώς παρουσιάζονται καθαρές, περιποιημένες και με καλή οργάνωση.
Επίσης, παρατηρείται διασπορά διαφορετικών «μπλε σημείων» στα μεγάλα Κέντρα σύμφωνα με την οριοθέτηση κάθε οργάνωσης. Σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρονται τέντες που στήνονται και ξεστήνονται κάθε φορά που πραγματοποιούνται δραστηριότητες.
Συνολικά, στα 40 Κέντρα φιλοξενίας καταγράφονται 105 εκπαιδευτικού τύπου παρεμβάσεις για παιδιά και 48 εκπαιδευτικού τύπου παρεμβάσεις για ενήλικες.
Οι παρεμβάσεις αυτές οργανώνονται από διάφορους φορείς,ένα σύνολο 76 φορέων που περιλαμβάνει ΜΚΟ διεθνείς ή ελληνικές, διάφορες συλλογικότητες (σύλλογοι, ενώσεις κλπ), πανεπιστήμια, αλληλέγγυες ομάδες κλπ. Σε αυτούς τους φορείς πρέπει να προστεθούν και 7 περιπτώσεις οργάνωσης μαθημάτων από τους ίδιους τους πρόσφυγες που διαμένουν στους καταυλισμούς
Από τις παρεμβάσεις που οργανώνονται στα δύο τρίτα περίπου των περιπτώσεων πρόκειται για παιδαγωγικές δράσεις δημιουργικής απασχόλησης, παιχνιδιών, ζωγραφικής ή και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Μόνο στο ένα τρίτο των περιπτώσεων (35 στους 105 φορείς που καταγράφηκαν) αναφέρονται μαθήματα.
Πρόκειται κυρίως για μαθήματα αγγλικών και δευτερευόντως ελληνικών ή πιο σπάνια μαθηματικών. Σε 7 περιπτώσεις οργανώνονται μαθήματα αραβικών.
Επίσης, ορισμένες από τις δράσεις έχουν ως περιεχόμενο την αυτοοργάνωση των παιδιών παρέχοντας μαθήματα ατομικής υγιεινής και κοινωνικής προστασίας. Να σημειωθεί επίσης ότι σε λίγες περιπτώσεις το πρόγραμμα των παρεμβάσεων συνδιαμορφώνεται με τις επιθυμίες και προτάσεις των προσφύγων.
