Ο πρώην υπουργός Τάσος Γιαννίτσης πραγματοποίησε ομιλία σε εκδήλωση που οργάνωσε η Μονάδα Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου στην Ρόδο με τίτλο «Ξέρουμε; Σκεφτόμαστε; Θέλουμε;» για το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.
Τα κυριώτερα σημεία της ομιλία του κ. Γιαννίτση είναι:
«Το θέμα μου, στην ουσία, είναι ένα: Πού βρισκόμαστε σήμερα και κυρίως που πάμε αύριο.
· Πρέπει να σταματήσει επίσης το γαϊτανάκι του ‘εσύ, όχι εγώ’, ‘οι άλλοι, όχι εμείς’, ‘που κρύβει μια καθολική αποποίηση ευθυνών, και πρέπει να δούμε τι κάνουμε για να μην τελματωθούμε για άλλη μια δεκαετία.
· Το 1999 ήταν η χρονιά που εξοφλήσαμε την τελευταία δόση του χρέους μας μετά την εγκαθίδρυση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου το 1898. 100 χρόνια ελέγχου! 100 χρόνια αποπληρωμής των λαθών των κυβερνήσεων των παππούδων μας.Η χρονική διάρκεια από το 1999 μέχρι τα επονείδιστα και επαχθή χρέη να μας ξαναφέρουν σε συνθήκες πτώχευσης, κράτησε μόλις 11 χρόνια.Γι αυτά τα 11 χρόνια θα μείνουμε πάλι σε διεθνή εποπτεία για απροσδιόριστο διάστημα, δεκαετίες, ίσως και έναν αιώνα. Θα ήθελα να θέσω το ερώτημα ποιος τελικά είναι επονείδιστος στη διαδικασία αυτή. Τα χρέη, εμείς, η Ευρώπη, όσοι πουλάνε κίβδηλες φαντασιώσεις, όλοι;
· Πρέπει συλλογικά να θέλουμε να κάνουμε κάτι.
· Θεωρώ, ότι όσο ανεπτυγμένες είναι οι ατομικές μας ικανότητες, τόσο η συλλογική ευφυία μας ως κοινωνία είναι αναιμική. Δεν πιστεύουμε σε συλλογικές αξίες, ευρωπαϊκές ή και εθνικές, δεν έχουμε κανένα σοβαρό όραμα, όχι μόνο για την οικονομική μας ανάπτυξη, αλλά ούτε για την κοινωνική μας οργάνωση, την εθνική μας υπόσταση, το μέλλον μας ή τα παιδιά μας.
· Το ερώτημα είναι πώς ορίζεται το ανάλγητο, το αντιλαϊκό.Είναι αντιλαϊκό ο,τι μπορεί να επιδεινώνει ισορροπίες κάποιας δεδομένης στιγμής, αλλά αποτρέπει μεγαλύτερες, πολλαπλές και μακροχρόνιες αρνητικές εξελίξεις για ευρύτερα στρώματα και την χώρα; Είναι λαϊκό ο,τι φαινομενικά αφήνει ανέπαφες καταστάσεις που λίγο αργότερα καταρρέουν, συμπαρασύροντας σημαντικά κοινωνικά τμήματα με υψηλό κόστος;
· Η ανάπτυξη και η κοινωνική δικαιοσύνη ήταν οι μόνιμες αναφορές όλων. Και τα δύο κατέρρευσαν. Όταν λοιπόν ακούω μεγαλοστομίες για προστασία των αδύναμων φοβάμαι για το αντίθετο.
· Ο πόλεμος των γενεών είναι ήδη σε εξέλιξη. Μέχρι στιγμής, πάντως, στον πόλεμο αυτό η ήττα είναι συντριπτική: έχουν ηττηθεί οι νεότερες γενεές, η κοινωνική προστασία, η ανάπτυξη, η απασχόληση, η χώρα η ίδια και οι προοπτικές της. Έχουν ηττηθεί, γιατί κάθε καίρια πραγματικότητα όλου αυτού του κόσμου είναι σήμερα σημαντικά χειρότερη απ’ ο,τι ήταν κάποια χρόνια πριν και γιατί η υπέρβαση αυτής της χειρότερης πραγματικότητας απαιτεί πρόσθετες θυσίες, σε σχέση με προηγούμενες φάσεις .
Οι ανατροπές που ζήσαμε στην πολιτική συμπεριφορά της ελληνικής κοινωνίας όλα αυτά τα χρόνια δείχνουν: τη σύγκρουση των νέων με το παλιό και την απόφαση σημαντικότατου τμήματος των νέων ότι αυτή η κοινωνία έχει υπονομεύσει βαθύτατα το μέλλον τους, ότι οι διαγενεακές ανισορροπίες όπου βρίσκονται εγκλωβισμένοι είναι βαθύτατες και ότι το μέλλον τους εξαρτάται από την αμφισβήτηση και ανατροπή της ισχύουσας λογικής. Το αν η σύγκρουση αυτή δεν πήρε ακόμα ισχυρές και ορατές διαστάσεις δεν αίρει τη ριζική διαφορά στο είδος της αντιπαράθεσης που έχει ξεκινήσει στη βιολογικά και ιδεολογικά γερασμένη Ελλάδα.
· Στην κοινή γνώμη κυριαρχούν πολλές κατασκευές χωρίς σχέση με την πραγματικότητα. Θα σταθώ σε μία, που είναι αρκετά διαδεδομένη: ότι την κρίση την πλήρωσαν οι πιο αδύναμοι. Την κρίση την πλήρωσαν όλοι. Οι κάτω, οι μεσαίοι και οι επάνω.
· Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί, ότι η πολιτική δεν θα ασχοληθεί με τις απώλειες των μεσαίων και πλουσίων. Όμως, κάθε σοβαρή μεταβολή επηρεάζει το σύνολο της οικονομίας και κοινωνίας, άρα και των πιο αδύναμων, και οφείλουμε να ξέρουμε τι επιπτώσεις προκύπτουν από κάθε τέτοια μεταβολή σε κάθε κρίσιμο κρίκο της κοινωνικής και οικονομικής αλυσίδας, τόσο για να κατανοήσουμε γιατί έχουμε και θα συνεχίσουμε να έχουμε το ένα ή το άλλο πρόβλημα, όσο και γιατί κάθε διακριτή μεταβολή στο κοινωνικό σύνολο απαιτεί διακριτές παρεμβάσεις.
· Στο κέντρο όμως της ελληνικής αποτυχίας βρίσκεται η μόνιμη διάρρηξη της σχέσης ανάπτυξης και διαρθρωτικών αλλαγών.
· Η επιστροφή της χώρας στις διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές, όταν γίνει, θα συνδέεται με πολύ μικρότερη έκταση δανεισμού και με υψηλότερα επιτόκια από ό,τι στο παρελθόν. Αυτό σημαίνει, ότι αν δεν ενισχύσουμε τους εγγενείς μηχανισμούς της ανάπτυξής μας, η χώρα θα κινείται σε συνθήκες χαμηλής πτήσης.
· Ανάπτυξη χωρίς αναδιάρθρωση του παραγωγικού συστήματος, επενδύσεις, σοβαρές προσαρμογές του εκπαιδευτικού συστήματος, ενίσχυση της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας, χωρίς μεταρρύθμιση του κοινωνικού, ασφαλιστικού και του νοσηλευτικού συστήματος, χωρίς σοβαρές νέες υποδομές και χωρίς ένα Κράτος που να λειτουργεί, δεν θα έρθει ποτέ.
· Τελικά, η ανάπτυξη δεν επιτυγχάνεται με αποφάσεις ‘από επάνω’, αλλά με την δημιουργική ικανότητα των ‘επάνω’. Η ανάπτυξη προϋποθέτει επίσης γνώση, τόλμη, σύγκρουση με το παλιό και κατανόηση των αποτυχιών, της κρίσης, της φτώχειας και όλων των νέων πραγματικοτήτων, που εμείς δημιουργήσαμε. Δεν έχει νόημα να λέει κανείς ότι θέλει μεγέθυνση, αλλά ταυτόχρονα να αρνείται να αλλάξει καταστάσεις που μπλοκάρουν την μεγέθυνση, να αρνείται να επιλέξει πολιτικές που θα οδηγήσουν σε αυτήν, πόσο μάλλον να επιλέγει πολιτικές που την αντιστρατεύονται.
· Όλοι και πάντα στην ιστορία έχουν όρια. Πρέπει να ξέρουμε κάθε στιγμή μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε, ποια είναι τα όριά μας. Ιστορικά, έχουμε ένα πρόβλημα στη σχέση μας με τα όρια.
· Όμως, πρέπει να κατανοήσουμε, ότι άλλες αξίες και ευθύνες έχουμε όταν ενεργούμε για τον εαυτό μας, και άλλες όταν αναφερόμαστε στη χώρα και οι επιλογές μας επηρεάζουν την τύχη άλλων, αγγίζουν το συλλογικό, το εθνικό, το συνολικό.
· Το συγκεκριμένο Κράτος είναι ο κεντρικός μοχλός της κρίσης μας. Χωρίς ένα διαφορετικό κρατικό σύστημα, θα μένουμε ακινητοποιημένοι.
· Το ερώτημα που τίθεται, είναι πώς ξεπερνάμε τον ρόλο του θεατή στα συλλογικά δρώμενα. Αν δεν το απαντήσουμε, είναι σαν να δεχόμαστε το όποιο αποτέλεσμαΑυτό δεν είναι αδιάφορο ούτε για όποιον το αποφασίζει,, ούτε για τους άλλους. Έχει ουσιαστική επίπτωση στην ποιότητα της Δημοκρατίας στη χώρα μας.
· Η πολιτική αδυναμία που οδήγησε στην κρίση και που, επιπλέον, οδήγησε στην παράταση της κρίσης μετατρέπεται σε πολιτική αδυναμία αυτοπροστασίας της Δημοκρατίας. Το βλέπουμε μέσα και έξω από την Ελλάδα. Σε τέτοιες συνθήκες ανθούν ο αυταρχισμός και καταστάσεις, που ποτέ στην ιστορία δεν είχαν καλό αποτέλεσμα για τις κοινωνίες που αφέθηκαν στην μαγεία τους. Το τίμημα ήταν πάντα πολύ βαρύ για όσους αδιαφόρησαν, αλλά και για όσους δεν αδιαφόρησαν.
· Η προσδοκία ότι θα φτάσουμε πάλι στον Χαμένο Παράδεισο, με την ανόρθωση όσων μας οδήγησαν στην κατάρρευση, θα σημαίνει παράταση της σημερινής εμπλοκής.
· Στα χρόνια αυτά ιδεολογίες, ιδεοληψίες, στερεότυπα, ταμπού τσακίστηκαν. Αυτό που δεν φαίνεται ακόμα είναι η οικοδόμηση του νέου. Ένα νέο, που θα μας βγάλει αργά και επώδυνα από την κρίση, θα αρχίσει να εκπέμπει θετικά μηνύματα σε σχέση με την παραγωγή, την απασχόληση, την φτώχεια, τα εισοδήματα, την αποτελεσματικότητα της πολιτικής. Ένα τέτοιο ‘νέο’ δεν μπορεί να προκύψει από τα κάτω. Θα γίνει μόνο από τα πάνω. Το πρόβλημα είναι ότι σημαντικό τμήμα της κοινωνίας χάνει τις προσδοκίες του στο πολιτικό σύστημα, αλλά και λειτουργεί αντιφατικά. Περιμένει από τις πολιτικές δυνάμεις να συγκρουστούν με ό,τι προκάλεσε την κρίση, ενώ ταυτόχρονα αντιδρά σε κάθε αλλαγή. Περιμένει, επίσης, να δει στοιχεία που να εμπνέουν. Αυτά δεν φαίνονται. Οι αλλαγές είναι ελάχιστες, δειλές και ενοχικές. Εξ άλλου, μια υπέρβαση των πολιτικών και άλλων στερεότυπων, που θα σηματοδοτούσαν αλλαγή προσανατολισμού, θα πληρωθεί ακριβά από όσους πρωτοπορήσουν. Όποιος όμως κατανοήσει, ότι αξίζει το τίμημα, ότι αξίζει να πάρει το ρίσκο, όποιος δημιουργήσει ελπίδες που αρχίσουν να μετατρέπονται σε πραγματικότητα, θα πιστωθεί και την επιτυχία».
