Ο Γουίνσταν Χιουτ Ωντεν ανήκει στους πιο συζητημένους –και λιγότερο μεταφρασμένους –αγγλόφωνους ποιητές του 20ού αιώνα στη χώρα μας. Τα μεταφρασμένα ποιήματά του, αν δεν κάνουμε λάθος, δεν ξεπερνούν τα είκοσι και από το δοκιμιακό του έργο μικρό μέρος έχει μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Για να μην αναφέρουμε τις έξι μεγάλες ποιητικές συνθέσεις του, δύο από τις οποίες (Η εποχή του άγχους –The Age of Αnxiety και Η θάλασσα και ο καθρέφτης –The Sea and the Mirror) ανήκουν στα μεγάλα ποιητικά επιτεύγματα του αιώνα που πέρασε.
Ο κυριότερος λόγος είναι οι σχεδόν ανυπέρβλητες μεταφραστικές δυσκολίες που παρουσιάζει η ποίηση του Ωντεν. Η προσωδία αυτού του Αλεξανδρινού του Βορρά είναι σχεδόν αδύνατον να αποδοθεί στα ελληνικά. Ετσι η πρόσφατη έκδοση 12 εκ των σημαντικότερων ποιημάτων του, μεταφρασμένων από τον Ερρίκο Σοφρά, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Για τον έλληνα αναγνώστη η ποίηση του Ωντεν έχει εξαιρετική σημασία. Οχι μόνο επειδή έγραψε πως αν δεν γνώριζε την ποίηση του Καβάφη η ποίησή του θα είχε ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο, αλλά και γιατί είναι ο μοναδικός ποιητής στον δυτικό κόσμο που αναδεικνύει σε νέα πλαίσια το ιδεώδες της αρχαιοελληνικής πολιτείας –και αυτό αποδεικνύεται τόσο από τη θεματολογία όσο και από τον εκμοντερνισμένο κλασικισμό του: από τον λεπτό τρόπο με τον οποίο εντοπίζει την παρουσία των ελληνικών προτύπων (μέσω των οποίων οδηγείται κανείς στην αυτογνωσία) στο σύγχρονο μητροπολιτικό περιβάλλον.
Ο μεταφραστής προτάσσει ένα διαφωτιστικό κείμενο για τον Ωντεν, τη ζωή και τη σταδιοδρομία του που με άκρα σεμνότητα το τιτλοφορεί Σημείωμα. Στην άκρως επιμελημένη έκδοση περιλαμβάνονται και μερικές πολύ ωραίες φωτογραφίες του ποιητή.
Επικοινωνία με τον αναγνώστη Στη νέα ποιητική συλλογή του Νάνου Βαλαωρίτη συναντούμε όλα τα γνώριμα χαρακτηριστικά του: χιούμορ, σκωπτική ενίοτε γλώσσα, υπέρβαση του πραγματικού
Νάνος Βαλαωρίτης Στο υποκύανο μάτι του Κύκλωπα Εκδόσεις Ψυχογιός, 2015, σελ. 221, τιμή 13,30 ευρώ
Παραβιάζει ανοιχτές θύρες κανείς λέγοντας πως ο Νάνος Βαλαωρίτης ανήκει στους σημαίνοντες εκπροσώπους της ελληνικής πρωτοπορίας τόσο με το ποιητικό όσο και με το πεζογραφικό του έργο. Στη νέα εκτενή ποιητική του συλλογή συναντούμε όλα τα γνώριμα χαρακτηριστικά του: το χιούμορ του, τη σκωπτική του ενίοτε γλώσσα, την υπέρβαση του πραγματικού μέσω της ανατρεπτικής του παρουσίασης, της άντλησης από απλά περιστατικά της καθημερινότητας του νοήματος που δεν διακρίνεται αμέσως. Η αμεσότητά του είναι και εδώ εμφανέστατη, όπως και το στοιχείο του αιφνιδιασμού και η κοινωνική κριτική. Σε αντίθεση με τα αυτιστικά στιχουργήματα που μας κατακλύζουν τα τελευταία χρόνια, εδώ έχουμε μια ποίηση που στοχεύει πρωτίστως στην επικοινωνία με τον αναγνώστη, χωρίς όμως ο ποιητής να κάνει εκπτώσεις στην ποιότητα. Ο ποιητής βρίσκεται μπροστά στην πραγματικότητα αλλά ο κύριος σκοπός του είναι να την αλλάξει, δηλαδή να αποκαλύψει την άλλη της πλευρά, αυτή που όντως είναι, με όπλο τη γλώσσα, το όχημα του νου και των αισθήσεων. Και ο Νάνος Βαλαωρίτης ανήκει στους άριστους χειριστές της.
Νάσος Βαγενάς Βιογραφία. Ποιήματα 1974-2014 Εκδόσεις Κέδρος, 2015, σελ. 413, τιμή 25 ευρώ
Στη συγκεντρωτική αυτή έκδοση ο Νάσος Βαγενάς, από τους διακεκριμένους ποιητές της λεγόμενης γενιάς του ’70, περιλαμβάνει τις 11 ποιητικές συλλογές που εξέδωσε από το 1974 ως σήμερα. Στο βιβλίο δίνει τον τίτλο της δεύτερης συλλογής του Βιογραφία (1978), γιατί το έργο ενός ποιητή στο σύνολό του είναι και η πραγματική του βιογραφία, όχι ως εξομολογητικό προϊόν αλλά ως περιπέτεια στον κόσμο των αισθήσεων, της έμπνευσης και της έκφρασης. Οσοι γνωρίζουν το εκτενές δοκιμιακό έργο του Βαγενά θα βρουν τις ρίζες του στα ποιήματά του: τη σχέση του με την παράδοση αλλά και τον μοντερνισμό, τις εξαιρετικά πρωτότυπες μορφολογικές του αναζητήσεις που μετουσιώνουν τα βιώματά του, δηλαδή προκύπτουν από εκφραστικές ανάγκες και δεν έχουν πειραματικό χαρακτήρα. Και βέβαια τις ευθείες ή πλάγιες διακειμενικές αναγνώσεις του που γονιμοποιούν ευφρόσυνα και με αδιαμφισβήτητο οίστρο το συγκινησιακό υπόστρωμα των βιωμάτων του.
Από τους κύριους εκπροσώπους της γενιάς του ’70, ο Χριστόφορος Λιοντάκης εξέδωσε πρόσφατα σε έναν τόμο τις τέσσερις τελευταίες ποιητικές συλλογές του: Ο Μινώταυρος μετακομίζει, Ο ροδώνας με τους χωροφύλακες, Με το φως και Στο τέρμα της πλάνης. Ποιητής υπαρξιακός αλλά και ερωτικός ταυτοχρόνως, με έντονα προσωπικό ύφος, στο οποίο η άμεση εμπειρία συνδέεται αρμονικά με τις μυθολογικές αναφορές του, ο Λιοντάκης διακρίνεται από τον άψογο χειρισμό της γλώσσας, τη συγκινησιακή φόρτιση και την οξύτητα του αισθήματος, το οποίο μεταστοιχειώνεται σε λόγο ως έκφραση και προέκταση του νοήματος που αποκρύπτει η σκιά του πραγματικού κόσμου. Και όπως προκύπτει από την ποίηση του Λιοντάκη, τον κόσμο τον κατανοούμε σε βάθος μόνον όταν κινούμαστε στο συμβολικό πεδίο, οι ρίζες του οποίου βρίσκονται στην περιοχή των αναμνήσεων, της παιδικής ηλικίας ιδιαίτερα, που είναι η πατρίδα του ποιητή, στην οποία επιστρέφει συνεχώς για να δει με άλλα μάτια το παρόν.
Δημήτρης Αγγελής Ενα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου Εκδόσεις Πόλις, 2015, σελ. 56, τιμή 10 ευρώ
Η έκτη ποιητική συλλογή ενός από τους καλύτερους νέους ποιητές. Ωριμος λόγος και θαυμάσια χρήση της συναισθησίας. Ο Δημήτρης Αγγελής κινείται στην περιοχή του υποστασιακού με αίσθηση του θαύματος που παρεισφρέει στους στίχους του, με αναφορές σε πρόσωπα της λογοτεχνίας και της Ιστορίας και με απανωτούς αιφνιδιασμούς που μόνον η γνήσια ποίηση μπορεί να επιτύχει. Οι διακειμενικές αναφορές του είναι οργανικά ενταγμένες στον λόγο του, που μας θυμίζει πως η ποίηση είναι «η αδιανόητη πλευρά της ζωής μας», δηλαδή το «άλλο», όπως το όρισαν πριν από τρεις αιώνες οι ρομαντικοί.
Αριστέα Παπαλεξάνδρου Μας προσπερνά Εκδόσεις Κέδρος, 2015, σελ. 56, τιμή 9,50 ευρώ
Το πέμπτο ποιητικό βιβλίο της Αριστέας Παπαλεξάνδρου απαρτίζεται από 26 ποιήματα που κινούνται στους μεσαίους τόνους, εκεί όπου συνυπάρχουν οι χαρές και τα δράματα, δηλαδή η ζωή που «μας προσπερνά», όπως υποδηλώνει ο τίτλος. Αίσθηση του κόσμου και προπαντός αίσθηση της ποιητικής γλώσσας, δηλαδή του ρυθμού που προκύπτει από έναν μεταμορφωμένο δεκαπεντασύλλαβο. Το να δοθεί η σκληρότητα της ζωής σε χαμηλούς τόνους, όπως εδώ, είναι κατόρθωμα. Το βιβλίο αυτό είναι το ωριμότερο της Παπαλεξάνδρου.
