Γυρίζουμε χρόνια πίσω, στην εποχή του Μεσοπολέμου. Διαφορετικές συνθήκες ζωής αλλά ενδεχομένως ίδιος τρόπος διασκέδασης και επικοινωνίας. Με τη μουσική, το τραγούδι και τον χορό. Και σε αυτές τις γιορτές τον πρώτο λόγο έχουν οι δεξιοτέχνες οργανοπαίκτες και εν προκειμένω οι κλαρινιτζήδες. Στις 7 και 8 Νοεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υπό την επιμέλεια και παρουσίαση του καθηγητή Εθνομουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Λάμπρου Λιάβα, παρουσιάζεται μια συναυλία-φόρος τιμής στους μεγάλους δασκάλους του ελληνικού λαϊκού κλαρίνου και στην τέχνη τους, έτσι όπως αποτυπώθηκε στην κλασική δισκογραφία της εποχής του Μεσοπολέμου, ως σημείο αναφοράς για τους μεταγενέστερους. Ο «πατριάρχης» Πετρο-Λούκας Χαλκιάς, ο Νίκος Φιλιππίδης, ο Γιώργος Κωτσίνης και ο Αλέξανδρος Αρκαδόπουλος συμπράττουν και παρουσιάζουν τις διαφορετικές τεχνικές παιξίματος που διαμόρφωσαν τις σχολές του οργάνου.
Οπως σημειώνει στο «Βήμα της Κυριακής» ο Λάμπρος Λιάβας, «στόχος των δύο συναυλιών στο Μέγαρο δεν είναι απλώς μια μουσική συνάντηση κορυφής. Στο ρεπερτόριο που θα παρουσιαστεί συμπυκνώνεται για πρώτη φορά η τέχνη του λαϊκού κλαρίνου, έτσι όπως αποτυπώθηκε στην κλασική δισκογραφία της εποχής του Μεσοπολέμου από τους μεγάλους δασκάλους, πρωτομάστορες του οργάνου. Εκπροσωπούνται οι διαφορετικές τεχνικές και τα ύφη παιξίματος που διαμόρφωσαν τις παραδοσιακές σχολές του κλαρίνου, με ειδικότερα αφιερώματα στους: Νίκο Καρακώστα, Κώστα Καραγιάννη, Κίτσο Χαρισιάδη, Κώστα Γιαούζο, Γιάννη Κυριακάτη, Νίκο Ρέλια, Γιώργο Ανεστόπουλο, Χαράλαμπο Μαργέλη και Μήτσο Μπατζή, καθώς και στον κορυφαίο τραγουδιστή Γιώργο Παπασιδέρη». Ο καθηγητής συμπληρώνει επίσης ότι στις 7 και 8 Νοεμβρίου στη συναυλία συνυπάρχουν τέσσερις διαφορετικές γενιές μουσικών, από τον «πατριάρχη» Πετρο-Λούκα Χαλκιά (81 χρόνων!) ως τον νεότερο Αλέξανδρο Αρκαδόπουλο, επιβεβαιώνοντας τη μακρά αλυσίδα που χαρακτηρίζει τη ζωντανή παράδοση του οργάνου. «Πρόκειται για τέσσερις σολίστες που δεν περιορίζονται στις συναυλίες και στις μουσικές σκηνές, αλλά εξακολουθούν να είναι μάχιμοι λαϊκοί οργανοπαίκτες στην πρώτη γραμμή της παράδοσης, στις γιορτές και στα πανηγύρια, στην τελετουργία του ελληνικού γλεντιού, που –ευτυχώς ακόμη –σε πολλά μέρη αντιστέκεται και επιμένει να λειτουργεί πανηγυρικά και όχι… πανηγυριώτικα»!
Η εποποιία του ελληνικού λαϊκού κλαρίνου
«Η είσοδος και η επικράτηση του κλαρίνου στον χώρο της ελληνικής δημοτικής μουσικής αποτελεί μια μικρή… εποποιία! Είναι ένα πολύ διδακτικό παράδειγμα-απόδειξη για το πώς η δύναμη της μουσικής διαπερνά τα σύνορα, τις ετικέτες και τις προκαταλήψεις. Το δυτικό κλαρινέτο της συμφωνικής ορχήστρας (εφεύρεση του Ντένερ στη Νυρεμβέργη στις αρχές του 18ου αι.) κυριολεκτικά μεταμορφώθηκε όταν ήρθε στην Ελλάδα μέσω…Τουρκίας, μόλις στα μέσα του 19ου αιώνα με τους γύφτους λαϊκούς οργανοπαίκτες, ενώ παράλληλα έκανε την είσοδό του στη χώρα και από τη Δύση μέσα από τις μπάντες των Επτανήσων και των Βαυαρών».
«Μπόρεσε να αναδειχτεί μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα σε όργανο εθνικό σύμβολο της στεριανής μουσικής παράδοσης, επειδή ακριβώς πέρασαν σε αυτό τα πιασίματα, οι τεχνικές παιξίματος του ζουρνά και της φλογέρας και προσαρμόστηκε έτσι με επιτυχία στο ύφος και στο ήθος της ντόπιας μουσικής παράδοσης. Στις κομπανίες οι επαγγελματίες λαϊκοί μουσικοί έδωσαν εξαίρετα δείγματα μιας νέας επεξεργασίας του δημοτικού μέλους, μέσα από τη δεξιοτεχνία που ανέπτυξαν τόσο στη δακτυλοθεσία όσο και στον τρόπο φυσήματος αλλά και στη χρήση των χειλιών και της γλώσσας, με μιαν αφάνταστη ποικιλία από μελωδικά και ρυθμικά στολίδια. Ετσι, το ξένο –δυτικό –κλασικό όργανο πολιτογραφήθηκε πλέον ως «ελληνικό» και μεταλλάχτηκε στα χέρια των πρακτικών λαϊκών οργανοπαικτών, επιβεβαιώνοντας τη δύναμη της ελληνικής παράδοσης να αφομοιώνει και να μεταπλάθει τις ξένες επιδράσεις».
«Το γεγονός αυτό θεωρώ ότι πρέπει να μας προβληματίσει ως προς το ποια είναι σήμερα η δική μας σχέση με την παράδοση και κατά πόσο βρισκόμαστε σε έναν δυναμικό διάλογο μαζί της ώστε να εξασφαλίζονται η δημιουργική προσαρμογή και η ανάπλαση των εξωγενών επιρροών που μας βομβαρδίζουν. Μήπως τελικά τη μουμιοποιούμε σαν ένα νεκρό μουσειακό έκθεμα και απλώς την αναπαράγουμε μηχανικά ως φολκλόρ, χωρίς να έχουμε άμεση διαλεκτική σχέση μαζί της;».
πότε & πού:
Συμμετέχουν οι μουσικοί: Βασίλης Σερμπέζης (τραγούδι), Κώστας Φιλιππίδης (λαγούτο), Θωμάς Κωνσταντίνου (λαγούτο), Κλέαρχος Κορκόβελος (τσίμπαλο), Κώστας Μερετάκης (κρουστά). Χορεύει ο Λαογραφικός Χορευτικός Ομιλος Χοροπαιδεία. Επιμέλεια: Βασίλης Καρφής – Μαρία Ζιάκα. Ερευνα – Επιμέλεια – Παρουσίαση: Λάμπρος Λιάβας. Σκηνική επιμέλεια: Σοφία Σπυράτου. Σάββατο 7 και Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2015 στις 20.30, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης.Τιμές εισιτηρίων: € 15, 25, 35, 45 (Διακεκριμένη Ζώνη), € 10 (Φοιτητικά, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ, πολύτεκνοι, 65+).
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
