Βιβλία

Katherine Freese
Cosmic Cocktail –
Three parts Dark Matter
Εκδόσεις Princeton Press, 2014,
σελ. 250, τιμή: $29,95 (€27,41)

Αυτές τις ημέρες που το μυαλό μας δεν μπορεί να ξεκολλήσει από τη χρεοκοπία, το ΔΝΤ, τις Βρυξέλλες, τη Βουλή και κυρίως από τα ΑΤΜ, στα… διαλείμματα σκεπτόμουν ότι υπάρχουν αλλού άνθρωποι που πηγαίνουν καθημερινά στις δουλειές με το μυαλό τους καθαρό και ψάχνουν το πώς θα κάνουν καλύτερο αυτό που άφησαν χθες φεύγοντας από τον ίδιο χώρο. Τους ζηλεύω απερίφραστα. Και παρακολουθώντας τις ξένες εφημερίδες χαίρεσαι που η έρευνα σε κάθε τομέα όχι μόνο συνεχίζεται αλλά αρκετά θέματα αποτελούν αντικείμενο ενδιαφέροντος και για τον μέσο αναγνώστη. Τελευταίο πρόσφατο παράδειγμα το πέρασμα κοντά από τον μακρινό μας Πλούτωνα μιας μηχανής κατασκευασμένης από τον άνθρωπο.

Ενα ακόμη σοβαρό θέμα που εμφανίστηκε πιο πολύ σε επιστημονικά περιοδικά αλλά «Το Βήμα» δεν παρέλειψε να το παρουσιάσει ήταν στις 15 Απριλίου. «Για πρώτη φορά οι επιστήμονες πιστεύουν ότι βρήκαν ενδείξεις πως η σκοτεινή ύλη αλληλεπιδρά με τον εαυτό της μέσω μιας άλλης (άγνωστης) δύναμης πέρα από τη βαρύτητα, συνεπώς δεν είναι τελείως σκοτεινή» ανέφερε η εφημερίδα εκείνη την ημέρα και ήταν πολύ σημαντική πληροφορία για ένα από τα πιο καυτά ερευνητικά θέματα αυτή τη στιγμή στον κόσμο.

Το «Κοσμικό κοκτέιλ» είναι ένα βιβλίο που έγραψε πέρυσι μια καθηγήτρια της Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, όντας όμως μέσα σε πολλές από τις πιο προχωρημένες έρευνες και σε όλα τα συνέδρια γύρω από το θέμα «Σκοτεινή ύλη – Σκοτεινή ενέργεια». Ετσι ο αναγνώστης που θέλει να ενημερωθεί για αυτό το τόσο προχωρημένο θέμα αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να βρει άλλο βιβλίο πιο ενημερωμένο και ταυτόχρονα γραμμένο όσο γίνεται πιο εκλαϊκευτικά για να μην του φαίνεται η «σκοτεινή ύλη» ακόμη πιο σκοτεινή. Μόνο που ακόμη δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.

Η σκοτεινή ύλη είναι ένας υποθετικός τύπος ύλης που συνεισφέρει κατά μεγάλο ποσοστό στη συνολική μάζα του Σύμπαντος. Η σκοτεινή ύλη (dark matter), όπως λέει και το όνομά της, δεν μπορεί να παρατηρηθεί απευθείας από τηλεσκόπια. Προφανώς δεν εκπέμπει ούτε απορροφά φως ή άλλη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε σημαντικό βαθμό. Αντίθετα, η ύπαρξη και οι ιδιότητές της βασίζονται στις βαρυτικές επιδράσεις πάνω στην ορατή ύλη, ακτινοβολία και στη μεγάλης κλίμακας δομή του Σύμπαντος. Σύμφωνα με την ερευνητική αποστολή Planck και πάνω στη βάση του Καθιερωμένου Προτύπου (Standard Model of Cosmology), η συνολική ύλη-ενέργεια του Σύμπαντος περιέχει 4,9% συνηθισμένη ύλη, 26,8% σκοτεινή ύλη και 68,3% σκοτεινή ενέργεια. Εκεί αναφέρεται και ο υπότιτλος του βιβλίου «Τρία μέρη σκοτεινής ύλης», ενώ ο τίτλος με το κοκτέιλ έχει να κάνει με το ότι η συγγραφέας, κατά δική της ομολογία, υπήρξε στα νιάτα της party animal στη Νέα Υόρκη!

Ο αναγνώστης από το βιβλίο αυτό δεν μαθαίνει μόνο για τα μυστηριώδη WIMPS, τα υποτιθέμενα σωματίδια που συγκροτούν τη σκοτεινή ύλη. Ως τη σελίδα 82 όπου αρχίζει το κεφάλαιο «Τι είναι η σκοτεινή ύλη» η συγγραφέας προλαβαίνει να δώσει μια συνοπτική εικόνα για τη γένεση του Σύμπαντος, για τον σχηματισμό των γαλαξιών, για το ότι η «φωτεινή» ύλη που γνωρίζουμε και αλληλεπιδρά με το φως είναι μόλις το 5% της συνολικής συμπαντικής ύλης. Στη συνέχεια μέσα σε 100 σελίδες μαθαίνουμε ότι τα WIMPS είναι σωματίδια με μάζα από 10 ως 1.000 φορές μεγαλύτερη του πρωτονίου, μας διαπερνούν καθημερινά χωρίς να το καταλαβαίνουμε, αν και εμείς ζούμε στη «φωτεινή» περιοχή του Σύμπαντος, όπου δεν υπάρχει και τόσο πολλή σκοτεινή ύλη, συγκρούονται σχεδόν κάθε λεπτό με τους πυρήνες κυρίως του οξυγόνου και του υδρογόνου στο σώμα ενός ανθρώπου με βάρος περίπου 75 κιλά, χωρίς όμως σοβαρές συνέπειες για την υγεία του. Το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη «σκοτεινή ενέργεια» ξεκινώντας με τη διαπίστωση πως η φωτεινή και η σκοτεινή ύλη συνιστούν το ένα τρίτο αυτού που υπάρχει στο Σύμπαν και τα υπόλοιπα δύο τρίτα είναι ενέργεια που ονομάστηκε σκοτεινή ενέργεια αλλά για τη φύση και τη συμπεριφορά της λίγα είναι γνωστά με σιγουριά.

Οι πολύ εξοικειωμένοι με το θέμα του βιβλίου θα ενοχληθούν από τα κάποια λάθη που υπάρχουν στο βιβλίο, ο μέσος αναγνώστης όχι. Ο μεταφραστής, αν υποθέσουμε ότι θα υπάρξει και ελληνική έκδοση, θα πρέπει να προσέξει πολύ. Αυτή τη στιγμή πάντως δεν υπάρχει άλλο καλύτερο εκλαϊκευτικό βιβλίο επάνω στο θέμα.