Η σημαντικότερη ίσως πρόκληση που αντιμετωπίζει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, και ενδεχoμένως και η ευρύτερη ελληνική οικονομία, είναι το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους και κυρίως το μέρος αυτού που δεν εξυπηρετείται κανονικά από τους δανειολήπτες, αναφέρεται σε άρθρο που φιλοξενείται στο μηνιαίο οικονομικό δελτίο του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), και υπογράφεται από τον Δρ. Νικόλαος Λυμούρης, Επικεφαλής Κέντρου Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης (Κ.Ε.ΔΙΑ.).
- ΚΕΠΕ: Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων
Οι εν λόγω τραπεζικές δανειακές συμβάσεις, τόσο νομικών όσο και φυσικών προσώπων, αποκαλούμενες «μη εξυπηρετούμενα δάνεια» («Non Performing Loans» ή «NPLs»), αποτελούν πλέον τον κυριότερο ανασταλτικό παράγοντα της εύρυθμης λειτουργίας των ελληνικών τραπεζών, της κεφαλαιακής τους επάρκειας και κατ’ επέκταση της συμβολής τους στην πραγματική οικονομία μέσω της πολυπόθητης πιστωτικής επέκτασης, αναφέρει το άρθρο.
Η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων οφείλεται τόσο σε μακροοικονομικούς όσο και μικροοικονομικούς παράγοντες, επισημαίνεται.
» Οι επιπτώσεις στην κεφαλαιακή επάρκεια και τη ρευστότητα των ιδρυμάτων καθιστούν πλέον επιτακτική την αντιμετώπιση του προβλήματος, δεδομένης της παρούσας οικονομικής συγκυρίας, όπου οι τράπεζες καλούνται μέσω μιας «υγιούς» πιστωτικής επέκτασης να καλύψουν το κενό ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, λειτουργία που αποτελεί τουλάχιστον αναγκαία συνθήκη για την επανεκκίνηση και μεγέθυνση της Ελληνικής Οικονομίας.»
» Η μέθοδος αντιμετώπισης του φαινομένου αντλεί παραδείγματα από διάφορες παρόμοιες περιπτώσεις ανά διαφορετικές αγορές και χρονικές περιόδους. Παρά ταύτα, η μέθοδος αντιμετώπισης συνίσταται από δύο διαφορετικές προσεγγίσεις: i) την ενεργή διαχείριση των χαρτοφυλακίων από πλευράς τραπεζών και ii) τη δημιουργία ενός κεντρικού φορέα διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.»
» Η επιτυχία και των δύο πολιτικών εξαρτάται όχι μόνο από τους στόχους, ποσοτικούς ή/και ποιοτικούς, που καλούνται να επιτύχουν, αλλά κυρίως από τους επιμέρους παράγοντες και ιδιαιτερότητες τόσο του εν λόγω προβλήματος όσο και της ίδιας της τραπεζικής αγοράς. Συνεπώς, η επιλογή
της βέλτιστης μεθόδου θα λαμβάνει υπόψη όλους τους επιμέρους παράγοντες του προβλήματος πέραν των ίδιων των στόχων» αναφέρεται ακόμη στο άρθρο.
Τα δανειακά χαρτοφυλάκια των τεσσάρων τραπεζών
Σύμφωνα με την ανάλυση του ΚΕΠΕ, με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία που αφορούν το ενεργητικό των τεσσάρων μεγαλύτερων ελληνικών τραπεζών, διαπιστώνεται ότι το 2014 η Εθνική Τράπεζα αποτελεί τη μεγαλύτερη τράπεζα στη χώρα μας, με την Τράπεζα Πειραιώς να κατέχει τη δεύτερη θέση και ακολουθούν η Eurobank-Ergasias και η Alpha Bank.
Επιπροσθέτως διαπιστώνεται ότι το Ενεργητικό των τραπεζών κατά το 2010 ήταν «εκτεθειμένο» στα δανειακά τους χαρτοφυλάκια κατά μέσο όρο στο 70% περίπου (μάλιστα το 2008, που αρχίζει η οικονομική κρίση, το ποσοστό έφθανε το 76% περίπου).
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 2014 η έκθεση του τραπεζικού συστήματος στα δάνεια υποχώρησε στο 66% περίπου του συνολικού τους Ενεργητικού. Το στοιχείο αυτό συνδέεται βέβαια και με τη μη έγκριση νέων δανείων από το τραπεζικό σύστημα λόγω οικονομικής αβεβαιότητας.
Σε επίπεδο δομής των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών, μπορούμε κατ’ αρχήν να αναφέρουμε, λένε οι αναλυτές, ότι δυστυχώς δεν έχουμε ολοκληρωμένα στοιχεία για πλήρη ανάλυση σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες, ειδικά τα έτη 2013-14.
Διαπιστώνεται, ωστόσο, με σημαντικό βαθμό ασφάλειας, ότι τα εμπορικά και επιχειρηματικά δάνεια αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία δανείων του τραπεζικού μας συστήματος, με κάποια σχετική διαφοροποίηση στο σύνολο των δανείων από τράπεζα σε τράπεζα. Ακολουθεί η κατηγορία των στεγαστικών δανείων με πιο ομοιογενή ποσά και ποσοστά στο σύνολο των δανείων.
Σε ό,τι αφορά τώρα τη μελλοντική πορεία του τραπεζικού μας συστήματος, το ΚΕΠΕ επισημαίνει ότι:
1) από άποψη ανταγωνισμού και με βάση τον μικρό αριθμό των μεγάλων τραπεζών, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μοιάζει να είναι ολιγοπωλιακό. Όμως το υπάρχον μέγεθος και η διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας θέτει υπό αμφισβήτηση το κατά πόσο θα μπορούσε η δομή της τραπεζικής αγοράς να είναι και πολύ διαφορετική
2) υπάρχει σαφής αλληλοσυσχέτιση μεταξύ του τραπεζικού συστήματος και της πορείας της πραγματικής οικονομίας. Η ανάκαμψη δηλαδή του πραγματικού ΑΕΠ της χώρας θα αποτελέσει καταλύτη για μια σειρά από παραμέτρους που το επηρεάζουν.
Πιο συγκεκριμένα, μια μελλοντική αύξηση του ΑΕΠ α) θα σταματήσει την περαιτέρω πτώση των τιμών των βασικών ενεχύρων (prices of collaterals) που συνοδεύουν τα δάνεια των τραπεζών. Το στοιχείο αυτό θα βελτιώσει την ποιότητα των ενεχύρων που συνοδεύουν τα δάνεια, γεγονός θετικό για τη δανειακή έκθεση των τραπεζών, β) θα βοηθήσει στην αποπληρωμή των μη εξυπηρετούμενων δανείων, απομακρύνοντας έτσι οποιοδήποτε κίνδυνο για νέα ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού μας συστήματος, γ) θα βοηθήσει σημαντικά στην εγγραφή νέων δανείων στα χαρτοφυλάκια και δ) θα δημιουργήσει νέους εγχώριους πόρους χρηματοδότησης του Ενεργητικού των τραπεζών (δηλαδή καταθέσεις κάθε μορφής από ιδιώτες αλλά και από τη διατραπεζική αγορά).
