Σύμφωνα με τον N. Bobbio οι αρετές διακρίνονται σε «δυνατές», όπως θάρρος, αποφασιστικότητα, τόλμη, οξυδέρκεια,… και εκφράζουν εκείνους που έχουν το πολιτικό καθήκον να κυβερνούν και σε «αδύναμες», όπως ταπεινότητα, μετριοφροσύνη, σεμνότητα, πραότητα,… στοιχεία που είναι σύμφυτα του ανθρώπου που ζει στη σκιά, που δεν γράφει ιστορία.
Η πραότητα λοιπόν δεν είναι δυνατή πολιτική αρετή!
Πρέπει να σημειωθεί ότι με τον όρο πραότητα εννοούμε την πνευματική απομάκρυνση από άχρηστες περιπλοκές και αμφιλεγόμενες θέσεις. Από τον ορισμό της η πραότητα είναι αντίθετη της υπεροψίας, που αποτελεί επιδεικτική αλαζονεία. Ο πράος δεν έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του και δεν επιδεικνύει τίποτα, ούτε καν την πραότητά του. Άλλωστε η επίδειξη συνιστά από μόνη της ελάττωμα. Η πραότητα είναι αντίθετη επίσης με τον αυταρχισμό, δηλαδή με την κατάχρηση εξουσίας. Πρέπει να σημειωθεί βέβαια ότι η πραότητα δεν πρέπει να συγχέεται με την μετριοφροσύνη ή την υποχωρητικότητα.
Ως τρόπος στάσης απέναντι στους άλλους, η πραότητα προλειαίνει το έδαφος της ανεκτικότητας και του σεβασμού των ιδεών και του τρόπου ζωής των άλλων. Ο πράος δεν τρέφει μνησικακία, δεν είναι εκδικητικός, δεν έχει έχθρα απέναντι σε κανέναν, αφήνει τους άλλους να είναι ο εαυτός τους.
Για να είναι κανείς πράος πρέπει να είναι απλός, η απλότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση της πραότητας ή καλύτερα μια προδιάθεση για την πραότητα. Ο καχύποπτος άνθρωπος βλέπει παντού συνωμοσίες, διαπλοκές και παγίδες. Και κατά συνέπεια είναι δύσπιστος απέναντι στους άλλους και ανασφαλής προς τον εαυτό του.
Στο σημερινό πολιτικό περιβάλλον στη χώρα μας κυριαρχεί η συνωμοσιολογία, οι αμφιλεγόμενες θέσεις, η δυσπιστία, η αλαζονεία και η επίδειξη ισχύος. Όλες αυτές οι παθογένειες χαρακτηρίζουν όλο το πολιτικό φάσμα, σε διαφορετικό βαθμό έντασης, και δημιουργούν περιβάλλον ανασφάλειας και αποπροσανατολισμού από τα πραγματικά προβλήματα της χώρας. Δημιουργούν μια σύγχυση για το παρόν και κρύβουν τη θέα στο μέλλον.
Δεν είμαι ειδικός για να ιεραρχήσω τις αρετές ενός πολιτικού, αλλά ως πολίτης που υφίσταμαι τις επιπτώσεις των ενεργειών των πολιτικών, θεωρώ ότι η αδύναμη αρετή της πραότητας πρέπει να καταστεί κυρίαρχη αρετή για τους πολιτικούς μας. Ένα πολιτικό σύστημα που βρίσκεται σε σημείο διακλάδωσης πρέπει να ενστερνιστεί αξίες που απομακρύνουν τις ηγεσίες του από την αλαζονεία και τον αυταρχισμό.
Για τους ειδικούς η πραότητα είναι μη πολιτική αρετή, είναι η αντίθεση της πολιτικής, για τους πολίτες της χώρας μας ίσως είναι η αρετή που μπορεί να εμπνεύσει τη δημιουργία κλίματος αισιοδοξίας για ένα υποφερτό μέλλον.
Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
cmasalas@cc.uoi.gr
