Ινγκριντ Μπέργκμαν: Η βασίλισσα του Χόλιγουντ σκανδάλησε το… βασίλειο

«Play it, Sam. Play «As time goes by»». Εβδομήντα τρία χρόνια κλείνουν το 2015 από τη χρονιά που η Ιλσε, σε μία από τις πιο όμορφες σκηνές της «Καζαμπλάνκα» και ενδεχομένως στην Ιστορίας του κινηματογράφου, είπε την παραπάνω φράση στον πιανίστα Σαμ, ο οποίος με σχετικό δισταγμό, καθ’ ότι γνώστης μιας πολύ πικρής ερωτικής ιστορίας, άρχισε να χαϊδεύει στο πιάνο το «As time goes by». Το κομμάτι που πριν από χρόνια είχε ενώσει την Ιλσε με τον αγαπημένο της Ρικ, το ίδιο κομμάτι που θα τους χώριζε μέσα στο μπαρ του Ρικ στην Καζαμπλάνκα, όπου η Ιλσε βρέθηκε τυχαία ενώ ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαινόταν…

Η Ινγκριντ Μπέργκμαν και ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ ήταν η Ιλσε και ο Ρικ, οι πρωταγωνιστές αυτού του φλογερού όσο και καταραμένου έρωτα ο οποίος παραμένει ολοζώντανος, καθώς η «Καζαμπλάνκα» έμεινε στην Ιστορία ως το απόλυτο ρομάντζο του Χόλιγουντ. Ωστόσο η ειρωνεία του θέματος, την οποία ξαναθυμόμαστε σήμερα, ενώ οδεύουμε στα 100 χρόνια της επετείου από τη γέννηση της Ινγκριντ Μπέργκμαν, είναι ότι κανένας δεν την ήθελε στ’ αλήθεια για τον ρόλο της Ιλσε. Πέρα από το γεγονός ότι Μπέργκμαν και Μπόγκαρτ δεν τα πήγαν καθόλου καλά στα γυρίσματα, αρχική επιλογή της παραγωγής για τον ρόλο της Ιλσε ήταν η Αν Σέρινταν, ενώ είχε επίσης ακουστεί το όνομα της ρωσίδας μπαλαρίνας Ταμάρα Τουμάνοβα, στην οποία μάλιστα οφείλεται η αλλαγή της εθνικότητας της Ιλσε από Αμερικανίδα σε Ευρωπαία. Ηθοποιοί για τους οποίους η Warner Bros είχε δείξει ενδιαφέρον ήταν επίσης οι Μισέλ Μοργκάν, Χέντι Λαμάρ και Εντβίζ Φεγέρ. Ο παραγωγός Χαλ Γουόλις κατέληξε στη σουηδή σταρ, την οποία όμως αντάλλαξε ως «δανεική» με τον παραγωγό Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ, στον οποίο ο Γουόλις «δάνεισε» την Ολίβια Ντε Χάβιλαντ.

«Κοίτα να δεις που είδα σήμερα μια ταινία χωρίς την Ινγκριντ Μπέργκμαν μέσα» ήταν ένα ανέκδοτο που κυκλοφορούσε στη Νέα Υόρκη το 1945. Λογικό. Την περίοδο του ανεκδότου παίζονταν στις αίθουσες τρεις ταινίες της ηθοποιού, το «Spellbound», το «Οι καμπάνες της Αγίας Μαρίας» και η «Σαρατόγκα». Και ήταν όλες καλές και έπρεπε κανείς να τις δει! Η Ινγκριντ Μπέργκμαν ήταν η ανεπίσημη βασίλισσα του Χόλιγουντ και η δημοτικότητά της ακλόνητη. Φυσικά ως τη χρονιά του σκανδάλου, το οποίο, όπως θα δούμε παρακάτω, τα ανέτρεψε όλα.

Η Ινγκριντ Μπέργκμαν είχε δουλέψει σκληρά για να κατακτήσει τη θέση της βασίλισσας. Ορφανή από μητέρα στα δύο της χρόνια και από πατέρα στα 12, η ηθοποιός που γεννήθηκε στη Στοκχόλμη στις 29 Αυγούστου του 1915 άλλαξε αρκετά σπίτια συγγενών στα παιδικά και εφηβικά της χρόνια και αν δεν ήταν η κληρονομιά που είχε αποκτήσει ίσως να μην μπορούσε ποτέ να αντεπεξέλθει στα έξοδα της Βασιλικής Δραματικής Σχολής Θεάτρου της Στοκχόλμης όπου σπούδασε. Με τις ευλογίες του κατά πολύ μεγαλύτερού της συντρόφου δρος Πέτερ Λίντστρομ άρχισε να γυρίζει ταινίες στη Σουηδία το 1934. Τρία χρόνια αργότερα παντρεύτηκαν και το 1939, όταν ξεσπούσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, εγκατέλειψαν την Ευρώπη για το Χόλιγουντ. Στην Αμερική την υποδέχθηκαν με ανοιχτές αγκάλες και ρόλο σε αυτό έπαιξε σε μεγάλο βαθμό ρόλο η επιτυχία της σουηδικής ταινίας «Ιντερμέτσο», την οποία η Μπέργκμαν ξαναγύρισε στην Αμερική κάνοντας έτσι το ντεμπούτο της στο Χόλιγουντ. Μια σταρ είχε γεννηθεί και θα παρέμενε σταρ για μία δεκαετία ακόμη, κατά τη διάρκεια της οποίας θα κέρδιζε τέσσερις υποψηφιότητες για Οσκαρ και ένα βραβείο στην κατηγορία του α’ γυναικείου ρόλου, για τον «Εφιάλτη» («Gaslight», 1944). Εγινε μούσα του Αλφρεντ Χίτσκοκ («Υπόθεση Νοτόριους») και έπαιξε σε ταινίες που έγραψαν Ιστορία («Για ποιον κτυπά η καμπάνα», «Ιωάννα της Λωραίννης»).

Το 1949, με μια πολύ τρυφερή επιστολή της προς τον ιταλό σκηνοθέτη Ρομπέρτο Ροσελίνι, η Ινγκριντ Μπέργκμαν έμελλε να αλλάξει ριζικά τη ζωή και των δύο. «Αγαπητέ Ρομπέρτο» έγραφε η ηθοποιός, «είδα τις ταινίες σου «Ρώμη, ανοχύρωτη πόλη» και «Παϊζά» και μου άρεσαν πάρα πολύ. Αν χρειαστείς μια σουηδή ηθοποιό που να μιλά αγγλικά, που να μην έχει ξεχάσει τα γερμανικά της, που να μην είναι και τόσο κατανοητή στα γαλλικά και που στα ιταλικά γνωρίζει μόνο τις λέξεις «ti amo», είμαι έτοιμη να έρθω και να παίξω σε ταινία σου».

Χορτασμένη από τις επιτυχίες της στο Χόλιγουντ, η Μπέργκμαν είχε βαρεθεί την τυποποίηση σε ρόλους που πλέον δεν την ενδιέφεραν. Επεδίωκε ένα καινούργιο κεφάλαιο στην καριέρα της και ήταν έτοιμη να ρισκάρει για να το γράψει. Ετσι λοιπόν εγκατέλειψε το Χόλιγουντ και μαζί με τον Λίντστρομ, με τον οποίο είχε ήδη αποκτήσει ένα παιδί, τη μετέπειτα ηθοποιό Πία Λίντστρομ, πήγε στην Ιταλία για να παίξει στο «Στρόμπολι», την ταινία για την οποία ο Ροσελίνι «άδειασε» μια προηγούμενη ερωμένη του, την Αννα Μανιάνι, την οποία είχε ήδη επιλέξει για τον κεντρικό ρόλο. Οπως ακριβώς η ηρωίδα της, η Κάρεν, μια γυναίκα από τη Βαλτική που προκειμένου να ξεφύγει από την προηγούμενη ζωή της αποφασίζει να συνάψει σχέση με έναν ιταλό ψαρά, για να τα βρει σκούρα στο νησί Στρόμπολι, έτσι και η Ινγκριντ Μπέργκμαν δεν πέρασε καθόλου ειδυλλιακά στα γυρίσματα του «Στρόμπολι». Ενας από τους λόγους ήταν η εγκυμοσύνη της από τον Ρομπέρτο Ροσελίνι, ο οποίος μάλιστα ενέταξε την εγκυμοσύνη στο σενάριο. Τα δίδυμα που γεννήθηκαν ήταν η Ιζότα και η Ιζαμπέλα Ροσελίνι. H Μπέργκμαν παράτησε τον Λίντστρομ και έγινε στόχος της πουριτανικής Αμερικής που ούτε το όνομά της να ακούσει δεν ήθελε. Εγινε η γυναίκα-σκάνδαλο.

Ο γάμος της με τον Ροσελίνι διήρκεσε ως το 1957, επτά θυελλώδη χρόνια στην Ευρώπη, με την Μπέργκμαν απόλυτη μούσα του σκηνοθέτη στις ταινίες «Δεν σε είχα απατήσει», «Ο φόβος» (από το μυθιστόρημα του Στέφαν Τσβάιχ), σε ένα επεισόδιο της σπονδυλωτής ταινίας «Εμείς οι γυναίκες» και στην αριστουργηματική ταινία «Ταξίδι στην Ιταλία», όπου ο Ροσελίνι μέσα από την παρακμιακή πορεία ενός ζευγαριού μεσηλίκων (Μπέργκμαν, Τζορτζ Σάντερς) ακτινογραφεί την ιστορία του με την Μπέργκμαν. Το 1956 η Μπέργκμαν επέστρεψε στην Αμερική για να γυρίσει την «Αναστασία». Ενα δεύτερο Οσκαρ α’ ρόλου. Δεν ήταν εκεί για το Οσκαρ, το παρέλαβε στη θέση της ο φίλος της Κάρι Γκραντ.

Στη δεκαετία του 1960 η Μπέργκμαν, χωρίς να απομακρυνθεί ακριβώς από τον κινηματογράφο, άρχισε να δείχνει μια σχετική αδιαφορία για την καριέρα της. Ενας τρίτος γάμος, με τον σουηδό ατζέντη Λαρς Σμιντ, την οδήγησε στο Παρίσι. Περιστασιακές εργασίες στον κινηματογράφο και στο θέατρο –πάντοτε στην Ευρώπη («Σας αρέσει ο Μπραμς;», «Η κίτρινη Ρολς Ρόις»). Για πρώτη φορά δούλεψε και στην τηλεόραση παίζοντας επιλεκτικά («Εντα Γκάμπλερ»). Ολα στην Ευρώπη. Στο Χόλιγουντ επέστρεψε ύστερα από 20 χρόνια απουσίας για την ταινία «Το αγκάθι», μια τεράστια επιτυχία του Μπρόντγουεϊ που έκανε σταρ την Γκόλντι Χον.

Στη δεκαετία του 1970 η Μπέργκμαν υπήρξε και πάλι φειδωλή σε εμφανίσεις αλλά κέρδισε ένα τρίτο Οσκαρ (β’ ρόλου αυτή τη φορά, για το «Εγκλημα στο Οριαν Εξπρές») και της δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστεί για πρώτη και τελευταία φορά με τον συνεπώνυμό της Ινγκμαρ Μπέργκμαν στη «Φθινοπωρινή σονάτα» (1978). Μιλώντας και πάλι σουηδικά η Μπέργκμαν υποδύθηκε την καταπιεστική μητέρα της Λιβ Ούλμαν στον τέλειο επίλογο της κινηματογραφικής καριέρας της, η οποία όπως και η ζωή της έληξε τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν χτυπήθηκε από καρκίνο.