Μπορεί ένας αστροναύτης να σου αλλάξει τη ζωή;

Ο δρ Σκοτ Παραζίνσκι ήξερε από πέντε ετών ότι θα γινόταν αστροναύτης. Οχι όπως τα περισσότερα παιδιά που συμπεριλαμβάνουν το συγκεκριμένο επάγγελμα ανάμεσα στις κλασικές επιλογές τους. Εκείνος το εννοούσε, το έλεγε κάθε φορά με απόλυτη σιγουριά και έκανε τα αδύνατα δυνατά από τότε για να το καταφέρει. «Γιατί με ξαναρωτάτε πότε αποφάσισα σοβαρά να γίνω αστροναύτης; Ημουν αρκετά σοβαρός την πρώτη φορά που το είπα και το απέδειξα μένοντας σταθερός στην απόφασή μου» λέει σήμερα χωρίς να αφήνει περιθώριο αμφισβήτησης. Είχε, βέβαια, και κάθε λόγο να το πιστεύει και να το επιδιώκει από τότε. Ο πατέρας του εργαζόταν στο πρόγραμμα Απόλλων, ενώ και οι δύο γονείς του αγαπούσαν την περιπέτεια και ταξίδευαν ασταμάτητα –έτσι εξηγείται και το ότι έχει ζήσει για ένα μικρό διάστημα ως μαθητής γυμνασίου στην Ελλάδα. Από μικρός είχε τα κατάλληλα ερεθίσματα για να διαγράψει τη λαμπρή πορεία του προς τα αστέρια και όταν τελικά του δόθηκε η ευκαιρία να τρυπώσει σε ένα εργαστήριο της NASA –βρισκόταν κοντά στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, από όπου και αποφοίτησε -, ήταν έτοιμος να αποδείξει την καταλληλότητά του για τη θέση που ονειρευόταν από μικρός. Το 1992 επελέγη για την πρώτη διαστημική πτήση του. Ακολούθησαν τέσσερις ακόμη.

Σήμερα, έπειτα από οκτώ εβδομάδες συνολικής παραμονής στο Διάστημα και 50 ώρες διαστημικού περιπάτου, ο βετεράνος αστροναύτης της NASA αποφάσισε αυτή τη φορά να πραγματοποιήσει ένα πιο γήινο ταξίδι και να επιστρέψει στην Αθήνα. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης που διοργανώνει το Linkage Network, η πρότυπη σχολή ηγεσίας για στελέχη επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ο δρ Σκοτ Παραζίνσκι, ο άνθρωπος που βρέθηκε στο «τιμόνι» της πρώτης κοινής αποστολής μακράς διαρκείας ΗΠΑ-Ρωσίας και έμεινε στον ρωσικό διαστημικό σταθμό MΙR, έρχεται σε μια γνώριμη για εκείνον πόλη για να αφηγηθεί ιστορίες με μεγάλη «βαρύτητα» από την εξερεύνηση του Διαστήματος, να μοιραστεί την εμπειρία της διαχείρισης των πιο κρίσιμων στιγμών και να παραδώσει τα πιο αξιόπιστα μαθήματα ηγεσίας.

Τι κρατάτε κάθε φορά από ένα ταξίδι στο Διάστημα; «Η απόλυτη εμπειρία είναι ο διαστημικός περίπατος. Το συναίσθημα του να μεσολαβεί μόνο μία λεπτή στρώση γυαλιού μεταξύ του αστροναύτη και του Σύμπαντος είναι από τα πιο ισχυρά που έχω βιώσει. Ακόμη, το να βλέπεις μια ανατολή του ηλίου και ένα ηλιοβασίλεμα κάθε 45 λεπτά –δεδομένου ότι ταξιδεύεις σε όλον τον κόσμο με ταχύτητες 25.000 χλμ./ώρα –δεν συγκρίνεται εύκολα με κάτι άλλο. Πιστεύω ότι ένα τέτοιο ταξίδι κάνει τον καθένα να αντιλαμβάνεται πόσο εύθραυστο και μοναδικό είναι το περιβάλλον στο οποίο ζούμε, σε αντίθεση με το σκοτάδι και τις τεράστιες διαστάσεις του Διαστήματος. Πολλές φορές, μάλιστα, τον κάνει και περισσότερο οικολόγο. Προσωπικά, αισθάνομαι ευλογημένος που κατάφερα να ζήσω μια τέτοια εμπειρία».

Θυμάστε με λεπτομέρεια το πρώτο σας διαστημικό ταξίδι; «Φυσικά και το θυμάμαι. Πολύ καθαρά. Η πρώτη φορά που ταξίδεψα στο Διάστημα ήταν με το Ατλαντίς. Υστερα από λίγη ώρα πτήσης, ξαφνικά ο θόρυβος σταμάτησε και μέσα σε μια στιγμή από το να είμαστε κολλημένοι στα καθίσματά μας και να «παλεύουμε» με την επιτάχυνση 3 g, βρεθήκαμε να αιωρούμαστε και να έχουμε κλίση προς τα εμπρός. Θυμάμαι να βρίσκομαι εκεί, να αιωρούμαι στην καμπίνα και να βλέπω τα πάντα μαύρα πάνω από το κεφάλι μου. Η εμπειρία έμοιαζε εξωπραγματική και μαγική. Και τις επόμενες φορές γινόταν όλο και καλύτερη, καθώς ήμουν σε θέση να απορροφήσω περισσότερες πτυχές της και να την εκτιμήσω σε βάθος. Ετσι κι αλλιώς, μια τέτοια εμπειρία δεν γίνεται ποτέ ρουτίνα, αφού είναι κάτι τόσο διαφορετικό σε σχέση με οτιδήποτε άλλο γήινο. Ειδικά η αίσθηση του ότι αιωρείσαι δεν μπορεί ποτέ να γίνει ανιαρή».

Ποια είναι τα απαραίτητα προσόντα που χρειάζεται να έχει κάποιος για να γίνει αστροναύτης; «Αυτό που χρειάζεται είναι να αποκτήσει εξειδικευμένες δεξιότητες μέσα από σκληρή δουλειά. Οι συγκεκριμένες δεξιότητες είναι δύσκολο να αποκτηθούν, αλλά ακόμη και αν αυτό επιτευχθεί από κάποιον, δεν μπορεί κανείς να του εγγυηθεί ότι θα πετύχει. Ακόμη και ένας πειθαρχημένος και κατάλληλος για τη θέση υποψήφιος, αν δεν έχει την τύχη με το μέρος του, μπορεί να χάσει την ευκαιρία σε μια συνέντευξη γιατί δεν είναι στην καλύτερη ημέρα του ή γιατί κάποιο μικρό ιατρικό θέμα έχει προκύψει. Προσωπικά, δούλεψα σκληρά, αλλά είχα και την τύχη με το μέρος μου. Τώρα πια, πάντως, αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι αρκετές ευκαιρίες παρουσιάζονται σε περισσότερους ανθρώπους για ταξίδια στο Διάστημα».

Ποια είναι η γνώμη σας για τα προγράμματα που υπόσχονται επανδρωμένες αποστολές στον Αρη, όπως το Mars Οne; «Είναι ιδιαίτερα ελκυστικά για το κοινό. Το Διάστημα είναι για όλους πια. Προγράμματα σαν το Mars Οne που θα στείλουν κόσμο στον Αρη σε ένα ταξίδι χωρίς «εισιτήριο επιστροφής» ακούγονται βγαλμένα από σενάρια φαντασίας σήμερα, αλλά η τεχνολογία αποδεικνύει ότι είναι πολύ κοντά στο να είναι σε θέση να το πετύχει. Και το πιο ενδιαφέρον σημείο είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που δείχνουν ενδιαφέρον και θέλουν πολύ να ζήσουν αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία».

Χρειάστηκε ποτέ να πάρετε μια σημαντική απόφαση υπό πίεση; «Πολλές φορές. Οταν έπρεπε να πραγματοποιήσουμε κάποια EVA –το ακρωνύμιο Extra-Vehicular Activities στη γλώσσα του Διαστήματος προσδιορίζει τις δραστηριότητες του αστροναύτη έξω από το σκάφος και εκτός της ατμόσφαιρας της Γης –γνωρίζαμε καλά ότι το μόνο που θα μπορούσαμε να περιμένουμε είναι το απροσδόκητο. Είναι ένα ιδιαίτερο περιβάλλον. Η θερμοκρασία έχει τεράστιες αποκλίσεις ανάλογα με το σημείο που βρίσκεσαι στην τροχιά της Γης και μερικές φορές τα πράγματα δεν λειτουργούν με τον τρόπο που έχει προβλέψει κάποιος στο έδαφος. Πρέπει να βρίσκει κανείς λύσεις συνεχώς. Αυτό είναι, βέβαια, που κάνει και τη δουλειά ενδιαφέρουσα».

Ποιες είναι οι κορυφαίες αρετές για έναν ηγέτη; «Ειδικά σε ένα τόσο ιδιαίτερο περιβάλλον, η ικανότητα για ομαδική εργασία και ηγεσία είναι ουσιαστική. Ο καλός ηγέτης είναι ένας καλός ακροατής, που έχει πάντα στο μυαλό του ότι το λιγότερο εκπαιδευμένο μέλος της ομάδας μπορεί να έχει την καλύτερη ιδέα. Ο ηγέτης ζυγίζει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα και προχωρά με την καλύτερη ιδέα –ακόμη και αν είναι δύσκολη η απόφαση, δεν θα πρέπει να φοβηθεί να τη λάβει. Πρέπει να είναι ανιδιοτελής και να αφήνει τον εγωισμό «έξω από την πόρτα». Αλλωστε, μπορεί αυτός που έχει τον τίτλο του ηγέτη να μην είναι τελικά αυτός που θα καθοδηγήσει την ομάδα, καθώς κάποιος άλλος σε μια συγκεκριμένη περίσταση μπορεί να αντιλαμβάνεται ένα πρόβλημα καλύτερα και να έχει μια καλύτερη ιδέα που να προκύπτει από τις γνώσεις και την προϋπηρεσία του. Στη δική μας περίπτωση, για παράδειγμα, είχαμε πάντα έναν υπεύθυνο. Οταν όμως βγαίναμε για έναν διαστημικό περίπατο και αναλάμβανα εγώ τον συγκεκριμένο ρόλο, θυμάμαι αρκετές φορές που ο συνάδελφός μου είχε μεγαλύτερη διορατικότητα και έπαιρνε την κατάλληλη απόφαση. Το σημαντικό είναι να είσαι πάντα διατεθειμένος να αλλάξεις ρόλους τη στιγμή που πρέπει και να βρίσκεις τον καλύτερο συνδυασμό που θα ευνοήσει την ομάδα σου».

Γιατί το Διάστημα αποτελεί την «κορυφαία εμπειρία ηγεσίας»; «Οι ανθρώπινες ζωές στο Διάστημα μοιάζουν να κινούνται στα όρια. Πολλές φορές έχεις ελάχιστα δευτερόλεπτα για να πάρεις τη σωστή απόφαση και όλος ο πλανήτης παρακολουθεί την αποστολή σου. Η αλήθεια είναι ότι περνάμε άριστη εκπαίδευση και αποκτούμε τις κατάλληλες ηγετικές ικανότητες, αλλά έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι και η ικανότητα του να ξέρεις πότε να «ακολουθείς» και πότε να σηκώνεις το χέρι και να διαφωνείς, δείχνοντας τον σωστό δρόμο, είναι πολύτιμη. Δεν μπορούν όλοι να είναι ο CEO και αυτό είναι σαφές. Τα μαθήματα σε ένα περιβάλλον όπως το Διάστημα, πάντως, δεν μπορούν παρά να είναι ιδιαίτερης αξίας».

Πιστεύετε ότι έχετε πετύχει κάθε στόχο που είχατε θέσει στην καριέρα σας; «Δεν σταματώ ποτέ να θέτω στόχους και να ονειρεύομαι. Πιστεύω ότι η λίστα του καθενός πρέπει πάντα να είναι γεμάτη με σχέδια και βλέψεις για το μέλλον. Η δική μου λίστα παραμένει γεμάτη –δεν άδειασε ποτέ. Συνεχίζω να εργάζομαι ως εφευρέτης πια και προσπαθώ να υλοποιώ καινοτόμες ιδέες, επενδύοντας παράλληλα σε έργο το οποίο θα έχει θετικό αντίκτυπο στον πλανήτη».

*O δρ Σκοτ Παραζίνσκι είναι βετεράνος αστροναύτης που αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα στελέχη της NASA. Εχει καταγράψει μια εντυπωσιακή πορεία στο Διάστημα, ενώ έχει συμμετάσχει σε πέντε διαστημικές πτήσεις και επτά διαστημικούς περιπάτους. Διετέλεσε και προϊστάμενος της υπηρεσίας EVA (Extra-Vehicular Activities) και ηγήθηκε της πρώτης κοινής αποστολής μακράς διαρκείας ΗΠΑ-Ρωσίας, παραμένοντας στον ρωσικό διαστημικό σταθμό MIR. Επιπλέον, έχει διακριθεί με δεκάδες βραβεία και μετάλλια από τη NASA, από το American Astronomical Association και από άλλους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς.

***Η Linkage Greece δραστηριοποιείται στον χώρο της συμβουλευτικής επιχειρήσεων και παρέχει ολοκληρωμένες υπηρεσίες στρατηγικής, ανάπτυξης μεθοδολογίας και εκπαίδευσης στελεχών. Μέσα από τη σχολή ηγεσίας, Linkage Network, η εταιρεία διοργανώνει θεματικές ομιλίες με προσωπικότητες διεθνούς κύρους, όπως ο δρ Σκοτ Παραζίνσκι. Πληροφορίες: Linkage Greece, τηλ. 210 8021 179
(www.linkagegreece.com).

****Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 6 Ιουλίου 2014