Κλίμα έντονου προβληματισμού επικρατεί στους κύκλους των πιστωτών από το ενδεχόμενο να υπάρξει πολιτική αποσταθεροποίηση στην Ελλάδα και η χώρα να μπει σε μια εκλογική περιπέτεια προτού ακόμη ολοκληρωθεί το οικονομικό πρόγραμμα. Τα διάφορα σενάρια περί πρόωρων εκλογών στην Ελλάδα, παρά τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά ότι η κυβέρνηση δεν έχει σχέδιο για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και την εκτίμησή του ότι μπορεί να υπάρξει η προεδρική πλειοψηφία των 180 βουλευτών, έχουν θορυβήσει τους εταίρους που δεν θέλουν να διαταραχθεί η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση.
Το σαφές μήνυμα που έχει σταλεί από τους πιστωτές προς την ελληνική κυβέρνηση είναι: «Ξεχάστε τις εκλογές ως τον Δεκέμβριο». Στις Βρυξέλλες αλλά και σε ορισμένες πρωτεύουσες χωρών που διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στις εξελίξεις, όπως στη Γερμανία, ο προβληματισμός είναι έντονος για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα.
Οι αρρυθμίες του νέου σχήματος μετά τις ευρωεκλογές και η εκλογολογία που είναι διάχυτη στο παρασκήνιο αλλά και στον δημόσιο διάλογο έχουν υποχρεώσει τις Βρυξέλλες αλλά και συγκεκριμένες πρωτεύουσες να κρούσουν τον κώδωνα της… υπευθυνότητας. Και αυτό διότι, όπως μεταδίδεται, «τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμη, από τη στιγμή μάλιστα που προς τα τέλη του έτους αναμένεται η μεγάλη συζήτηση της βιωσιμότητας του χρέους».
Οι πιστωτές δεν είναι διατεθειμένοι να δεχθούν την άκρατη εκλογολογία, που προκαλεί παραλυτική ακινησία, από τώρα ως και την προεδρική εκλογή του ερχόμενου Μαρτίου. Γι’ αυτό και έχει επισημανθεί και σε κεντρικά στελέχη της κυβέρνησης από την πλευρά των πιστωτών –δηλαδή, Ευρωπαϊκή Ενωση, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ΔΝΤ –ότι το διάστημα ως τον Δεκέμβριο κρίνεται πολύ κρίσιμο και μετά το ορόσημο αυτό η κατάσταση θα μπορούσε να επανεξεταστεί.
Η τρόικα επανέρχεται στην Αθήνα εντός του καυτού Ιουλίου για να ελέγξει τα πεπραγμένα, ενώ τα προαπαιτούμενα για τις δύο υπο-δόσεις του Ιουνίου και του Ιουλίου εκκρεμούν, οι συνήθεις αντιδράσεις, αυτή τη φορά για το θέμα της «μικρής ΔΕΗ», επαναλαμβάνονται και το γενικότερο κλίμα μοιάζει να έχει πάλι στραβώσει.
Ο λόγος είναι πολύ απλός. Στις Βρυξέλλες και στις μεγάλες πρωτεύουσες των εταίρων, ακόμη και στην έδρα του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον ή στη Φρανκφούρτη, έδρα της ΕΚΤ, έχει αρχίσει να κυριαρχεί η άποψη ότι η κυβέρνηση δεν θέλει κατά βάθος να προχωρήσουν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
«Μοιάζει σαν να έχει βάλει την όπισθεν» ήταν η χαρακτηριστική άποψη κοινοτικού αξιωματούχου που παρακολουθεί στενά τα ελληνικά πράγματα και ο οποίος μίλησε ανωνύμως στο «Βήμα». Δεν απέκλεισε μάλιστα το ενδεχόμενο να έχουμε νέο… σίριαλ, όπως συνέβη με την τέταρτη αξιολόγηση. Και όλα αυτά ενώ από τα τέλη Αυγούστου – αρχές Σεπτεμβρίου θα ξεκινήσει η πέμπτη αξιολόγηση που έχει ευθέως συνδεθεί με τη διαπραγμάτευση για το χρέος.
Ο Πρωθυπουργός στις επαφές που είχε τις τελευταίες δέκα ημέρες, κυρίως στις Βρυξέλλες στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ και στη σύναξη του ΕΛΚ, διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση δεν κάνει βήμα πίσω από τις μεταρρυθμίσεις και πως όλα θα προχωρήσουν κανονικά, ενώ έχει τονίσει σε όλους τους τόνους πως ό,τι γράφεται και λέγεται για πρόωρες εκλογές δεν έχει καμία απολύτως βάση.
Σαφώς και στο Μέγαρο Μαξίμου αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν καθυστερήσεις, λόγω των εκλογών και του ανασχηματισμού, αλλά δεν θεωρούν ότι «χάθηκε το τρένο». Αντίθετα, ο κ. Σαμαράς, σε συνεννόηση με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ευάγγελο Βενιζέλο, αποφάσισε να προχωρήσει άμεσα η υλοποίηση των προαπαιτουμένων, με κεντρικό θέμα τη «μικρή ΔΕΗ».
«Η κυβέρνηση, κόντρα στις προβλέψεις διαφόρων, δίνει απαντήσεις με τις κινήσεις της» λένε ανώτερα κυβερνητικά στελέχη, σημειώνοντας με έμφαση ότι δεν υπάρχει κλίμα «μεταρρυθμιστικής κόπωσης».
Οι πιστωτές όμως εμμένουν σε ορισμένα γεγονότα, όπως η αποπομπή του Χάρη Θεοχάρη από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, που γι’ αυτούς ήταν η αρχή του «ξηλώματος του πουλόβερ». Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση δεν ανέμενε μια τόσο έντονη αντίδραση από την Κομισιόν. Ωστόσο η κατάσταση έχει επιβαρυνθεί περαιτέρω από τη στελέχωση του νέου κυβερνητικού σχήματος και τη στάση συγκεκριμένων υπουργών που εμφανίζονται να δημιουργούν προσκόμματα στην προώθηση και εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Ενδεικτικά αναφέρονται τα ονόματα του Ανδρέα Λοβέρδου στο υπουργείο Παιδείας και του Αργύρη Ντινόπουλου στο υπουργείο Εσωτερικών, αν και η κριτική δεν περιορίζεται μόνο σε αυτούς. Απλώς τα δύο αυτά πρόσωπα συνδέονται με τη βασικότερη, κατά τους πιστωτές, διαρθρωτική αλλαγή που αφορά τη μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα.
Η περιγραφή είναι χαρακτηριστική: «Σε ένα κατάστημα υπάρχουν η βιτρίνα και το εσωτερικό. Η καλή βιτρίνα δεν σημαίνει ότι και το εσωτερικό είναι εξίσου καλό. Τι να το κάνουμε λοιπόν αν τοποθετήθηκε ο Γκίκας Χαρδούβελης στη θέση του Γιάννη Στουρνάρα ή διατηρήθηκε στη θέση του ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που αποδεδειγμένα θέλει να προχωρήσει τη διοικητική μεταρρύθμιση, όταν κρίσιμοι υπουργοί κινούνται σε άλλο μήκος κύματος;».
Την ίδια στιγμή στελέχη της τρόικας σημειώνουν ότι δεν αντιλαμβάνονται για ποιον λόγο ακούγονται αντιδράσεις για προαπαιτούμενα, όπως η θέσπιση νόμου για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων ή του κώδικα συμπεριφοράς για τα μέλη της κυβέρνησης, όταν ουσιαστικά ήταν η ελληνική πλευρά που συναίνεσε να συμπεριληφθούν στον σχετικό κατάλογο.
«Δεν υπάρχει καμία απολύτως αντίδραση για τα συγκεκριμένα ζητήματα. Αρκεί μόνο ορισμένοι να διαβάσουν τις διαχρονικές θέσεις του Πρωθυπουργού για τη χρηματοδότηση των κομμάτων και ευρύτερα για τις θεσμικές αλλαγές» υπογραμμίζουν κυβερνητικά στελέχη και συμπληρώνουν ότι πολλές φορές οι διάφοροι παράγοντες από τον κύκλο των πιστωτών έχουν στρεβλή εικόνα για το τι γίνεται στην Ελλάδα και προβαίνουν σε άστοχες εκτιμήσεις.
Το μείζον ζήτημα που ανακύπτει είναι ότι όλες αυτές οι εξελίξεις επαναφέρουν δεύτερες σκέψεις στους εταίρους μας, ενώ περιπλέκουν την υπόθεση του χρέους. Η αναβλητικότητα διαχείρισης του εν λόγω ζητήματος κυριαρχεί. Ορισμένοι θυμίζουν ότι στα τέλη του περασμένου έτους ο επικεφαλής του Euro Working Group Τόμας Βίζερ είχε έλθει στην Αθήνα για να συζητήσει κάποιες ιδέες αλλά με την τέταρτη αξιολόγηση «μεταξύ σφύρας και άκμονος» οι ιδέες αυτές έμειναν στο ράφι.
Η πέμπτη αξιολόγηση όμως δεν θα είναι «παίξε-γέλασε» και αποτελεί η ίδια προαπαιτούμενο για οποιαδήποτε ρύθμιση του χρέους. Μπορεί η κυβέρνηση να εκτιμά ότι τα χρήματα που απομένουν στον «κουμπαρά» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) φθάνουν, μαζί με ορισμένες άλλες κινήσεις, για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό και να έλθει η πολυπόθητη ρύθμιση, αλλά θα απαιτηθούν γενναίες αποφάσεις.
«Η τρόικα θα ξύσει τον πάτο του βαρελιού το φθινόπωρο» τονίζει χαρακτηριστικά κοινοτικός αξιωματούχος. Αυτό σημαίνει ότι θα εξετάσουν τα πάντα εξονυχιστικά, με το ζήτημα του Ασφαλιστικού ανοιχτό και τα πανευρωπαϊκά stress tests για τις τράπεζες σε πλήρη εξέλιξη.
Το τελικό πακέτο της ρύθμισης του χρέους θα είναι πολύπλοκο με διάφορες παραμέτρους, από την πιθανή αποχώρηση του ΔΝΤ ως και την παροχή διευκολύνσεων αποπληρωμής συνδεδεμένων με όρους εκπλήρωσης συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων. Αλλωστε ενημερωμένες πηγές υπενθυμίζουν ότι μπορεί η ευρωπαϊκή πτυχή του προγράμματος προσαρμογής να ολοκληρώνεται στα τέλη του 2014 (καθώς τελειώνουν τα χρήματα), αλλά το ευρύτερο πρόγραμμα τερματίζεται τον Μάρτιο του 2016, διότι ως τότε η Ελλάδα έχει λαμβάνειν χρήματα από το ΔΝΤ. Οι ίδιες πηγές εξηγούν ότι η αποχώρηση του ΔΝΤ και η ανάληψη των υποχρεώσεών του από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) είναι ένα ενδεχόμενο που μπορεί να εξεταστεί σοβαρά. «Αν όμως κάποιοι θεωρούν ότι αυτό θα συμβεί δωρεάν, χωρίς όρους (conditionality), ίσως διαψευστούν οικτρά» προσθέτουν οι ίδιες πηγές.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
