Ζαν-Λικ Μαρτινέζ: Ο κύριος του Λούβρου

«Οταν ήμουν μικρό αγόρι, με είχε γοητεύσει η ελληνική μυθολογία, και ως έφηβος απολάμβανα να ζωγραφίζω ελληνικά αγγεία στο Λούβρο. Οι σπουδές μου στην Ιστορία της Τέχνης και στην Αρχαιολογία με έκαναν να θέλω διαρκώς να εμβαθύνω τη γνώση μου γύρω από την ελληνική γλυπτική. Γι’ αυτό νιώθω υπερήφανος για την έκθεση «Πραξιτέλης» που έγινε το 2007 και στην οποία ήμουν ένας από τους επιτρόπους –είχε ως όραμα να γνωρίσει στο μεγάλο κοινό τη σημαντική προσφορά αυτού του σπουδαίου γλύπτη».

«Η ουσία δεν είναι πλέον τόσο το να αυξήσουμε τον αριθμό των επισκεπτών όσο, κυρίως, να μάθουμε πώς να τους υποδεχόμαστε σωστά και να τους βοηθάμε να αποκομίσουν τις περισσότερες δυνατές πληροφορίες και γνώσεις όποια και αν είναι η προέλευσή τους, οι λόγοι επίσκεψής τους, ο χρόνος που διαθέτουν ή το επίπεδο των γνώσεών τους.

Από τότε που ανέλαβα, επικέντρωσα όλες τις προσπάθειές μας πάνω στα μεγάλα έργα υποδομής που εξυπηρετούν αυτόν τον στόχο. Η Πυραμίδα του Πέι είχε σχεδιαστεί να δέχεται 4,5 εκατομμύρια επισκέπτες. Είκοσι πέντε χρόνια μετά, η επισκεψιμότητα του Μουσείου είναι 10 εκατομμύρια. Η υποδομή του Μουσείου για την υποδοχή του κόσμου έχει αρκετές αστοχίες: μεγάλες σειρές αναμονής, απουσία πινακίδων σήμανσης, υπερπληρότητα στα βεστιάρια και στις τουαλέτες, καθώς και ηχητικές παρενοχλήσεις των επισκεπτών. Μεταφέροντας τις διοικητικές υπηρεσίες θα προσφέρουμε ένα νέο τμήμα υποδοχής. Ταυτόχρονα θα γίνουν έργα για να βελτιωθούν οι συνθήκες επίσκεψης του Μουσείου.

Τοποθέτηση δίγλωσσων και πιθανόν τρίγλωσσων πινακίδων και στα 38.000 έργα που εκτίθενται. Αναδιοργάνωση της αρίθμησης των αιθουσών και δημιουργία ενός νέου χάρτη-οδηγού πιο απλού στη χρήση. Θα υποδεχόμαστε με τον αρμόζοντα τρόπο τα εκατομμύρια των επισκεπτών που μας κάνουν την τιμή να έρχονται να θαυμάσουν τις συλλογές μας».

«Μου ήταν πολύ χρήσιμη! Το τμήμα ΑGER (Αntiquites Grecques, Etrusques, Romaines) διαθέτει τα δύο από τα τρία σημαντικά αριστουργήματα του Μουσείου του Λούβρου. Ως συντηρητής και αργότερα ως διευθυντής του τμήματος η αρμοδιότητά μου ήταν να ενισχύω συνεχώς την επαφή αυτών των εξαιρετικών συλλογών με το κοινό. Για να το επιτύχω, έπρεπε συνεχώς να αναζητώ ποιο είναι το επίπεδο γνώσεων του κοινού, να διορθώνω κάποιες προκαταλήψεις του και τελικά να αποφασίζω ποια είναι τα καλύτερα εργαλεία για αυτή τη «συνάντηση». Αυτή όμως δεν είναι η μόνη εμπειρία στην οποία βασίζομαι. Το πρώτο μου επάγγελμα ήταν εκπαιδευτικός. Είχα την τύχη να διδάξω σε αρκετά «σχολεία», από το λύκειο ως το πανεπιστήμιο, περνώντας από τη Σχολή του Λούβρου και από το Γαλλικό Ινστιτούτο Συντήρησης Εργων Τέχνης. Προσπάθησα να μεταφέρω στους μαθητές το πάθος μου για την Ιστορία, και ειδικότερα για την αρχαία ιστορία, καθώς και τη γνώση που είχα. Στον τομέα της τέχνης και της κληρονομιάς, είναι σημαντικό τα δημιουργείς παθιασμένους επαγγελματίες».

«Δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε καθόλου για αυτό! Η αποστολή ενός παγκόσμιου μουσείου είναι να δείχνει την καταγωγή κάθε πολιτισμού χωρίς κορπορατισμό ούτε διαβάθμιση αξίας. Ενα από τα πιο ωραία παραδείγματα αυτής της φιλοδοξίας είναι η Galerie du Temps του Μουσείου του Λούβρου στη Λανς. Βασίστηκε επάνω στην εξής αρχή: Αριστουργήματα που προέρχονται από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές παρουσιάζονται σε έναν μοναδικό χώρο κατά χρονολογική σειρά. Ετσι, με μια ματιά, ο επισκέπτης αγκαλιάζει πολλούς αιώνες καλλιτεχνικής δημιουργίας και αντιλαμβάνεται τις επιρροές που έχουν ο ένας πάνω στον άλλον όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί».

«Είναι υποχρέωσή του! Το Λούβρο είναι ένα εθνικό μουσείο που από ορισμού του πρέπει να απευθύνεται σε όλους. Εκτός από τα εργαστήρια και τις δραστηριότητες που είναι στη διάθεση του κοινού, το Λούβρο δείχνει ιδιαίτερη φροντίδα στο να υποδέχεται άτομα με αναπηρία. Εδώ και αρκετά χρόνια έχουμε αναπτύξει προγράμματα που απευθύνονται στις φυλακές και στα νοσοκομεία. Επίσης στο εξής κάθε χρόνο το Λούβρο θα διοργανώνει σε έναν ξεχωριστό χώρο μια μεγάλη έκθεση με παιδαγωγικό χαρακτήρα. Αυτό θα περιλαμβάνει την επιμόρφωση και των εκπαιδευτικών. Γενικότερα, θέλω ένα Λούβρο πιο ανοιχτό και, προπάντων, πιο γενναιόδωρο».

«Πλατιά ερώτηση! Εχοντας ανησυχία για τη μέθοδο που θα χρησιμοποιούσα, είναι προφανές ότι θα ξεκινούσα από τα μεγάλα παγκόσμια αριστουργήματα, τη Νίκη της Σαμοθράκης, την Αφροδίτη της Μήλου και την «Τζοκόντα». Θα του εξηγούσα όμως ότι αυτά τα έργα δεν είναι παρά μόνο η ορατή άκρη του παγόβουνου και ότι σε καθένα από τα οκτώ διαμερίσματα του μουσείου υπάρχουν κομμάτια ξεχωριστά, εξαιρετικά, μοναδικά, και γι’ αυτό θα πρέπει να επισκέπτεται συνεχώς το Λούβρο ώστε να βρει τα υπόλοιπα μόνος του. Ακόμη και σήμερα, και εγώ ανακαλύπτω κρυμμένους θησαυρούς».

«Το Λούβρο διατηρεί σχέσεις με περισσότερες από 70 χώρες και αυτό τού επιτρέπει να συναντά μεγάλα κομμάτια πληθυσμών που δεν μπορούν να ταξιδέψουν στο Παρίσι. Μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων γίνεται δανεισμός έργων και διοργάνωση εκθέσεων. Από το 2006 ως το 2010 το Λούβρο είχε συμμετάσχει σε 18 χώρες στη διοργάνωση περισσότερων από σαράντα εκθέσεων που είχαν προσελκύσει 4 εκατομμύρια επισκέπτες. Το 2011 και το 2012 διοργανώθηκαν με τη συνδρομή του παγκόσμια 24 εκθέσεις, μία από τις οποίες ήταν στη Θεσσαλονίκη το 2011».

«Μετά τη μεγάλη έκθεση για τη Μακεδονία το Λούβρο έχει πλέον πολλές συνεργασίες με την Ελλάδα, όπως τη συντήρηση, έργο που εξελίσσεται, της Νίκης της Σαμοθράκης μαζί με έλληνες συναδέλφους μας ή την έκθεση που θα είναι αφιερωμένη στη Ρόδο και η οποία θα εγκαινιαστεί στις 13 Νοεμβρίου. Υπάρχει ιδιαίτερος δεσμός του Λούβρου με την αρχαία ελληνική κουλτούρα και αυτή η μεγάλη έκθεση θα καλύπτει από την τελευταία περίοδο του Χαλκού ως την αρχαϊκή εποχή. Η Ρόδος βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολλών θαλάσσιων διαδρομών, «τράφηκε» από τη συνάντηση ελληνικών, λεβαντίνικων, αιγυπτιακών και ανατολικών πολιτισμών. Να προσθέσουμε τις πολυάριθμες επιστημονικές συνεργασίες ειδικότερα με το Εθνικό Μουσείο της Αθήνας.

Σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, να επισημάνω τη συνεργασία μας με το εθνικό Ιδρυμα Μουσείων του Μαρόκου και τη διοργάνωση στο Λούβρο την άνοιξη του 2014 έκθεσης για το μεσαιωνικό Μαρόκο. Ωστόσο στο τέλος του 2015 το Λούβρο πρέπει να ανταποκριθεί στη μεγάλη πρόκληση που είναι το άνοιγμα του Λούβρου Αμπου Ντάμπι. Η επιλογή του από τις Αρχές των Εμιράτων για να δημιουργήσει το πρώτο παγκόσμιο μουσείο σε αυτή την περιοχή της Γης είναι μια μοναδική αναγνώριση της γνώσης του στη «σκηνογραφία των μουσείων» και της επιστημονικής αυθεντίας του. Αυτό θα αυξήσει την επιρροή του Λούβρου σε ένα σταυροδρόμι μεταξύ Αφρικής και Ασίας. Το κτίριο, σχεδιασμένο από τον γάλλο αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ, θα αναπτύσσεται σε 24.000 τ.μ., με αίθουσες 6.000 τ.μ. για τις μόνιμες συλλογές και 2.000 τ.μ. για τις προσωρινές εκθέσεις».

«Η έκθεση «Μύθοι και θρύλοι της Δύσης» που παρουσιάστηκε το 2012 από το Λούβρο στην Κορέα και στην Ταϊβάν έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιαστεί ένα διαφορετικό πανόραμα της δυτικής τέχνης κάτω από το πρίσμα της ελληνορωμαϊκής μυθολογίας. Με αυτόν τον τρόπο 266.000 επισκέπτες στην Ταϊβάν και 305.000 στην Κορέα γοητεύθηκαν από την «Ιλιάδα», την «Οδύσσεια» ή ακόμη και από τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου! Αυτή λοιπόν δεν είναι μια υπέροχη απόδειξη της λάμψης της Ελλάδας στις τέχνες του 21ου αιώνα;».

«Αυτό το έργο σχεδιάστηκε και οργανώθηκε εδώ και δέκα χρόνια από το Τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων. Η συντήρηση ενός τόσο σημαντικού μνημείου είναι η πρώτη τέτοιας κλίμακας εδώ και 150 χρόνια! Η Νίκη της Σαμοθράκης έχει συνολικό ύψος 5 μέτρα και βάρος πάνω από 30 τόνους και δεν ήταν δυνατόν να μεταφερθεί σε εργαστήριο συντήρησης εκτός του Μουσείου. Ταυτόχρονα δεν ήταν δυνατόν να διακόψουμε την πρόσβαση του κοινού στις σκάλες Νταρί, εκεί όπου βρίσκεται, αφού είναι καίριο πέρασμα για τη λειτουργία ολόκληρου του Μουσείου. Επειτα από δύο μελέτες και πολυάριθμες συζητήσεις, αποφασίστηκε να μεταφερθεί σε μια διπλανή αίθουσα και έτσι ταυτόχρονα να γίνει και το σημαντικό έργο της ανακαίνισης της σκάλας, η οποία έχει 20 μέτρα πλάτος, 34 μέτρα μήκος και 22 μέτρα ύψος, που αντιστοιχεί σε μια πολυκατοικία πέντε ορόφων.

Ο προϋπολογισμός του έργου –μνημείο και σκάλα –είναι 4 εκατ. ευρώ. Τρεις μαικήνες, η ιαπωνική τηλεόραση Nippon Television Holdings, η γαλλική Fimalac, ιστορικός χορηγός του ΑGER, και η αμερικανική Bank of America Merrill Lynch Art Conservation Project, έχουν υποστηρίξει το έργο με 3 εκατ. ευρώ.

Διοργανώσαμε και μια καμπάνια δωρεών για να συγκεντρώσουμε το υπόλοιπο ποσό από το κοινό. Η μεγάλη επιτυχία αυτής της πρόσκλησης απέδειξε τους δεσμούς του γαλλικού αλλά και του διεθνούς κοινού με αυτό το μεγαλειώδες μνημείο. Το τέλος της συντήρησης προβλέπεται για τον Ιούνιο του 2014 και το μνημείο θα ξαναβρεί τη θέση του στην κορυφή της σκάλας Νταρί, μέσα σε μια μουσειογραφική παρουσίαση που έχει επανασχεδιαστεί ώστε να συμπεριλάβει μια νέα βιτρίνα για τα τμήματα του έργου που δεν μπορούν να συνδεθούν».

«Ως πρόεδρος του Λούβρου προσανατολίζομαι να απαντώ σε θέματα που έχουν σχέση με τη θέση και τις αρμοδιότητές μου στο πλαίσιο του Μουσείου».