Με τα εισιτήρια στο χέρι οι έλληνες ερευνητές

Οποιοδήποτε προεκλογικό πρόγραμμα και να κοιτάξει κανείς θα δει ότι οι επενδύσεις στην έρευνα και στην ανώτατη εκπαίδευση –συνήθως περιγραφόμενες ασαφώς –όχι μόνο αποτελούν προτεραιότητα, αλλά συνδέονται και με τη γενικότερη οικονομική ανάκαμψη στη χώρα. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι ακριβώς η ανάποδη. Τα κονδύλια για την έρευνα στην Ελλάδα συρρικνώνονται. Διδακτορικοί και μεταδιδακτορικοί ερευνητές αδυνατούν να βρουν οποιαδήποτε θέση σχετική με το αντικείμενό τους. Ακόμη και όσοι έχουν εκλεγεί ως λέκτορες στα πανεπιστήμια πολλές φορές περιμένουν χρόνια τον διορισμό τους. Η μετανάστευση ήταν πάντα μια επιλογή πολλές φορές οικειοθελής για όσους ενδιαφέρονταν να σταδιοδρομήσουν στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό τομέα. Πλέον όμως πρόκειται σχεδόν για μονόδρομο.

Φοιτητές-υπάλληλοι

Ο κ. Σταύρος Νικολακόπουλος, 30 ετών, βρίσκεται από το 2009 στην Ουτρέχτη της Ολλανδίας, πρώτα ως μεταπτυχιακός και τώρα ως διδακτορικός φοιτητής στον τομέα της βιοστατιστικής. «Στην έρευνά μου ασχολούμαι με τη μεθοδολογία για κλινικές δοκιμές που αφορούν μικρούς πληθυσμούς, δηλαδή σπάνιες ασθένειες. Παράλληλα διδάσκω στατιστική σε ερευνητές των βιοεπιστημών και παρέχω συμβουλευτικές υπηρεσίες, τα οποία περιλαμβάνονται στα καθήκοντά μου. Οι διδακτορικοί φοιτητές στην Ολλανδία δεν είναι φοιτητές. Είναι υπάλληλοι του πανεπιστημίου με ετήσια αξιολόγηση. Συνήθως έχουν συμβόλαιο για 36 ώρες την εβδομάδα για 3 ή 4 χρόνια με απολαβές που αρχίζουν από τα 1.400-1.500 ευρώ τον μήνα και φτάνουν τα 1.750 τον τελευταίο χρόνο, με 14 μισθούς ετησίως. Τα χρήματα είναι αρκετά για μια αξιοπρεπέστατη ζωή. Η έρευνα στην Ολλανδία επικεντρώνεται σε προβλήματα εφαρμοσμένης φύσεως. Αυτό είχε αποτέλεσμα το κλείσιμο πολλών τμημάτων αμιγώς θεωρητικών (μαθηματικών, θεωρητικής φυσικής κτλ.) τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα της «κρίσης»».

«Κάθε μέρα μαθαίνεις κάτι»

«Η μεγαλύτερη διαφορά σε σχέση με την ιδιωτική εταιρεία όπου εργαζόμουν πριν είναι ότι είσαι αρκετά ελεύθερος στον τρόπο που θα εργαστείς. Ενθαρρύνεσαι να δοκιμάζεις καινούργια πράγματα» λέει ο κ. Γιάννης Τρουλλινός, χημικός μηχανικός που εργάζεται στο Ινστιτούτο Πυρηνικών Ερευνών του Βελγίου. «Εργάζομαι γύρω στις δέκα ώρες την ημέρα. Δεν με ενοχλεί όμως, θεωρώ ότι συνεχώς μαθαίνω καινούργια πράγματα» λέει ο κ. Τρουλλινός που συμμετέχει σε ερευνητικό πρόγραμμα σχετικό με την ταφή των πυρηνικών αποβλήτων. «Εχω ήδη προτείνει σε φίλους που ενδιαφέρονται να εργαστούν σε ερευνητικό και ακαδημαϊκό επίπεδο να προσπαθήσουν να έρθουν εδώ».

«Εδώ η έρευνα είναι αρκετά προσανατολισμένη ως προς την αγορά εργασίας» σχολιάζει ο κ. Κώστας Ευταξίας, ο οποίος αυτή τη στιγμή κάνει το διδακτορικό του στην επεξεργασία ιατρικών σημάτων στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ στη Βρετανία. «Τα πράγματα είναι πιο οργανωμένα. Πληρώνομαι μέσω μιας υποτροφίας, κάτι που δεν θα μπορούσε να γίνει εύκολα στην Ελλάδα, όμως σε επίπεδο γνώσεων θεωρώ ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο σε έχει προετοιμάσει πολύ καλά» λέει ο κ. Ευταξίας, που και αυτός θεωρεί δύσκολη την άμεση επιστροφή του στην Ελλάδα. «Υστερα από ένα-δύο μεταδιδακτορικά προγράμματα και κάποιες δημοσιεύσεις είναι εφικτό να διεκδικήσεις μόνιμη θέση σε κάποιο από τα πολλά βρετανικά πανεπιστήμια. Στην Ελλάδα υπάρχει η μόνιμη αίσθηση αβεβαιότητας. Μπορεί να βρεις αυτή τη στιγμή ένα πρόγραμμα, δεν ξέρεις όμως τι θα γίνει σε έναν χρόνο».

«Σε έναν τομέα όπως ο δικός μου θεωρώ ότι ανεξάρτητα από την κρίση καλό θα ήταν οποιοσδήποτε επιδιώκει να κάνει ερευνητική και ακαδημαϊκή καριέρα να έρθει στη Βρετανία» σχολιάζει από την πλευρά το ο κ. Ευάγγελος Μαζωμένος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, σε διαπανεπιστημιακό πανευρωπαϊκό πρόγραμμα στον τομέα της πληροφορικής στην ιατρική. «Και βέβαια είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για οποιονδήποτε ακαδημαϊκό ή ερευνητή να έρθει σε επαφή με όσο το δυνατόν περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα» λέει ο κ. Μαζωμένος, ο οποίος θεωρεί πολύ σημαντικό παράγοντα τη θέληση του επιστήμονα να σταδιοδρομήσει στον ερευνητικό και ακαδημαϊκό τομέα. «Είναι ένας αρκετά μοναχικός δρόμος, με χαμηλότερες αμοιβές από αυτές που προσφέρουν οι εταιρείες. Επιπλέον, οι παθογένειες του χώρου, όπως π.χ. ο παραγοντισμός, είναι υπαρκτές –αν και σε μικρότερο βαθμό από την Ελλάδα –και στα πανεπιστήμια της Βόρειας και της Δυτικής Ευρώπης».

Τα αμερικανικά πτυχία

Ο κ. Κωνσταντίνος Χοχλιδάκης, επίκουρος καθηγητής στην Οδοντιατρική Σχολή στο Πανεπιστήμιο του Τεμπλ στη Φιλαδέλφεια, βρέθηκε στο αμερικανικό ακαδημαϊκό σύστημα σε κάποιον βαθμό από σπόντα. «Μετά την ολοκλήρωση της εξειδίκευσής μου στη Νέα Υόρκη, ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να επιστρέψω στην Ελλάδα. Ομως η κρίση με αποθάρρυνε. Ετσι αποφάσισα να μείνω εδώ και αυτή τη στιγμή εργάζομαι ως πλήρως απασχολούμενος στο πανεπιστήμιο. Σημειωτέον ότι στην Αμερική προκειμένου να εργαστεί κάποιος ως επίκουρος καθηγητής σε πανεπιστημιακή ιατρική σχολή δεν απαιτείται οπωσδήποτε η κατοχή διδακτορικού τίτλου. Αυτό που ενδιαφέρει τους Αμερικανούς είναι να έχεις έναν τουλάχιστον προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό τίτλο από αμερικανικό πανεπιστήμιο» λέει ο κ. Χοχλιδάκης, ο οποίος θεωρεί ότι το ερευνητικό επίπεδο στις ΗΠΑ «είναι πολύ υψηλό, έχει όμως μεγάλη σημασία σε ποιο πανεπιστήμιο βρίσκεσαι. Το μέλλον μου το βλέπω μεταξύ πανεπιστημίου και ιδιωτικού ιατρείου είτε στις ΗΠΑ είτε, ελπίζω, κάποια στιγμή στην Ελλάδα».