Θα πρέπει να είναι κανείς πολύ παρατηρητικός για να το αντιληφθεί, η αλήθεια όμως είναι ότι πολλά έντομα και αράχνες επιδίδονται σε ομοφυλοφιλικές συμπεριφορές. Διεθνής ομάδα εξελικτικών βιολόγων εκτιμά τώρα ότι αυτές οι ανορθόδοξες συνευρέσεις συμβαίνουν κατά λάθος στις περισσότερες περιπτώσεις: η εξέλιξη φαίνεται ότι ευνοεί το βιαστικό, ή ακόμα και απερίσκεπτο, σεξ.
Στα θηλαστικά η ομοφυλοφιλία δεν είναι τυχαίο φαινόμενο
Σε άλλα ζώα, όπως τα πτηνά και τα θηλαστικά, η ομοφυλοφιλία δεν δείχνει να είναι τυχαίο φαινόμενο. Σε πολλά είδη έχουν παρατηρηθεί μακρόχρονοι, ή ακόμα και διά βίου ομοφυλοφιλικοί δεσμοί, κάτι που είναι απίθανο να συμβαίνει λόγω απλής σύγχυσης.
Οι εξελικτικοί βιολόγοι πιστεύουν ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η ομοφυλοφιλία μπορεί να συνδέεται με εξελικτικά οφέλη. Για παράδειγμα, μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες «εξάσκησης» για τα νεαρά αρσενικά, να διατηρεί τους κοινωνικούς δεσμούς και την ιεραρχία, ή να συνδέεται με γονίδια που αυξάνουν έμμεσα την αναπαραγωγική επιτυχία.
Στα έντομα και τις αράχνες, όμως, η κατάσταση δείχνει να είναι διαφορετική, αναφέρουν στην επιθεώρηση «Βehavioral Ecology & Sociobiology» ερευνητές από την Ελβετία και το Ισραήλ.
«Τα έντομα και οι αράχνες ζευγαρώνουν γρήγορα και βρώμικα» σχολιάζει ο Ίνον Σαρφ του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ. «Το κόστος του να περιμένει κανείς μέχρι να αναγνωρίσει το φύλο των συντρόφων, ή ακόμα και το κόστος της διστακτικότητας, φαίνεται ότι είναι μεγαλύτερο από το κόστος που συνεπάγονται μερικά λάθη» εξηγεί.
Η ερευνητική ομάδα προχώρησε σε μια ανασκόπηση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας για τα αρσενικά άτομα 110 ειδών εντόμων και αραχνιδών. Σε γενικές γραμμές, τα διαθέσιμα στοιχεία δεν υποστηρίζουν τις προσαρμοστικές θεωρίες που έχουν προταθεί για τα θηλαστικά, αφού η ομοφυλοφιλία σε αυτά τα ζώα δεν δείχνει να προσφέρει κάποιο πλεονέκτημα.
Ως και 85% των αρσενικών επιδίδεται σε ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές πράξεις
Αν όμως οι ομοφυλοφιλικές συμπεριφορές δεν προσφέρουν πλεονέκτημα, πώς εξηγείται το γεγονός ότι είναι τόσο διαδεδομένες; Σε μερικά είδη, επισημαίνουν οι ερευνητές, έως και το 85% των ενήλικων αρσενικών επιδίδεται σε σεξουαλικές πράξεις με το ίδιο φύλο.
Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, λένε οι ερευνητές, δείχνει ότι οι συμπεριφορές αυτές οφείλονται στην πραγματικότητα σε εσφαλμένη αναγνώριση του υποψήφιου συντρόφου. Για παράδειγμα, κάποια αρσενικά μπορεί να κουβαλούν πάνω τους τις φερομόνες των θηλυκών με τα οποία είχαν ζευγαρώσει νωρίτερα, ερεθίζοντας έτσι άλλα αρσενικά. Σε άλλες περιπτώσεις, τα αρσενικά και τα θηλυκά άτομα απλά μοιάζουν υπερβολικά μεταξύ τους.
Γιατί όμως δεν έχουν εξελιχθεί τα έντομα και οι αράχνες ώστε να είναι πιο προσεκτικά και επιλεκτικά; Γιατί να χάνουν τον χρόνο τους με συμπεριφορές που απαιτούν τόσο πολλή ενέργεια;
Σεξ και αναπαραγωγή σε κάθε ευκαιρία
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα ζώα αυτά δεν είναι επιλεκτικά επειδή το συμφέρον τους είναι να κάνουν σεξ και να αναπαραχθούν σε κάθε ευκαιρία. Με άλλα λόγια, το εξελικτικό κόστος του να απορρίψει ένα αρσενικό την ευκαιρία να ζευγαρώσει με ένα θηλυκό είναι μεγαλύτερο από το κόστος που θα είχαν μερικές εσφαλμένες συνευρέσεις.
Η εξήγηση αυτή, επισημαίνει η ερευνητική ομάδα, στηρίζεται από το γεγονός ότι πολλά άλλα είδη που δείχνουν ομοφυλοφιλικές συμπεριφορές έχουν ταυτόχρονα την τάση να ζευγαρώνουν με συγγενικά είδη ή ακόμα και με αντικείμενα όπως τα μπουκάλια μπίρας.
Παρόλα αυτά, η ερμηνεία που δίνεται στην ομοφυλοφιλία μέσω της μελέτης δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο αυτή να συνδέεται έμμεσα με άλλα ωφέλιμα χαρακτηριστικά. «Η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά μπορεί να συνδέεται γενετικά με αυξημένα επίπεδα δραστηριότητας ή με καλύτερη ικανότητα εύρεσης τροφής» λέει ο δρ Σαρφ. «Επομένως, παρόλο που η εσφαλμένη αναγνώριση των συντρόφων δεν είναι ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό, αποτελεί μέρος ενός πακέτου χαρακτηριστικών που κάνει το έντομο γενικά πιο προσαρμοστικό».
Μια παρόμοια εξήγηση, εξάλλου, έχει προταθεί για την ομοφυλοφιλία στον άνθρωπο, καθώς υπάρχουν κάποιες μελέτες που δείχνουν ότι τα γονίδια που μπορεί να κάνουν ομοφυλόφιλο έναν άνδρα μπορεί ταυτόχρονα να αυξάνουν την αναπαραγωγική επιτυχία των γυναικών που τα φέρουν.
Στην περίπτωση των αραχνών και των εντόμων, οι ερευνητές δηλώνουν ότι σκοπεύουν να επιβεβαιώσουν τη θεωρία τους μελετώντας τις συνθήκες που καθιστούν την ομοφυλοφιλική συνεύρεση περισσότερο ή λιγότερο πιθανή. Θέλουν επίσης να μελετήσουν το αν και το πώς τα αρσενικά αντιστέκονται όταν κάποιο άλλο αρσενικό τα φλερτάρει.
