Πρόσφυγες με άδεια για την ΕΕ

Είκοσι τρία χρόνια προσπαθειών για μεταναστευτική νομοθεσία αλλά και ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τη ζωή ανθρώπων από χώρες εκτός ΕΕ που φθάνουν στην Ελλάδα βρίσκονται συμπυκνωμένα στα 143 άρθρα του Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ενταξης. Αν και είναι εύκολο να απονέμει κανείς εύσημα για το συμμάζεμα της δαιδαλώδους νομοθεσίας, είναι σύνθετο και γι’ αυτό δύσκολο να αποτιμήσει εκ των προτέρων τις «καινοτομίες» στο πεδίο της νόμιμης μετανάστευσης σε συμφωνία με τους ευρωπαϊκούς κανόνες αλλά και αξιοποιώντας την ως σήμερα εμπειρία σε εθνικό επίπεδο.

Το βέβαιον είναι ότι οι εκκρεμότητες και οι δυσκολίες διαβίωσης ανθρώπων από τρίτες χώρες νόμιμα διαμενόντων στην Ελλάδα επί χρόνια και ιδίως των παιδιών που γεννήθηκαν εδώ και ενηλικιώνονται χωρίς να έχουν αποκτήσει ιθαγένεια συνεχίζουν να αφήνουν «πικρή γεύση». Και αυτό παρά τις ρυθμίσεις που αποσοβούν σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. για τη δεύτερη γενιά μεταναστών, τον κίνδυνο της άδικης απέλασης ή μειώνουν την ταλαιπωρία από τη γραφειοκρατία.

Πάντως, αγκάθι για χιλιάδες μετανάστες που ζουν και δουλεύουν νόμιμα στην Ελλάδα είναι η αδυναμία τους λόγω μη συγκέντρωσης των απαιτούμενων ενσήμων να διατηρηθούν σε καθεστώς νομιμότητας. Για χιλιάδες από αυτούς καιροφυλακτεί η απέλαση, παρ’ ότι δίνεται η δυνατότητα με μεταβατικές διατάξεις του Κώδικα να εξασφαλίσουν εκ νέου για περίπου ακόμη έναν χρόνο την άδεια διαμονής.

Σχεδόν 600.000

Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας βρίσκονται νόμιμα, σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής, 598.000 μετανάστες. Με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώνεται με το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εσωτερικών «Κύρωση του Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ενταξης», το 70% από αυτούς, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα μπορεί να αποκτήσει την (πενταετή) άδεια επί μακρόν διαμένοντος. Η συγκεκριμένη άδεια δίνει και τη δυνατότητα σε όσους το επιθυμούν να μεταβούν σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ για εργασία.

Η κυβέρνηση με τις ρυθμίσεις που προωθούν ο υπουργός Εσωτερικών κ. Γιάννης Μιχελάκης και ο αναπληρωτής υπουργός κ. Λεωνίδας Γρηγοράκος ωθεί και τους κατόχους μακρόχρονων (δεκαετούς και αόριστης διάρκειας) εθνικών αδειών διαμονής να τις μετατρέψουν σε (πενταετείς) άδειες επί μακρόν διαμένοντος καθώς οι πρώτες δεν δίνουν δυνατότητα εργασίας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Παράλληλα η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας ετέθη στην αιχμή του δόρατος των ρυθμίσεων του Κώδικα και, όπως σημειώνεται από τον ΓΓ Πληθυσμού και Συνοχής κ. Αγγελο Συρίγο, είναι ενδεικτικό ότι μειώνονται οι κατηγορίες των αδειών διαμονής από 50 σε 19, ενώ καταργούνται περίπου 20 δικαιολογητικά για τις ανανεώσεις αδειών.

Απόπειρα θεσμικής παρέμβασης είχε επιχειρηθεί και από τον κ. Τάσο Γιαννίτση στο υπουργείο Εσωτερικών, με την κυρία Φώφη Γεννηματά ως υφυπουργό επί κυβέρνησης Παπαδήμου. Οπως θυμίζουν στελέχη της δημόσιας διοίκησης, είχε αποσταλεί πακέτο ρυθμίσεων (σχέδιο νόμου) για τους μετανάστες στη ΝΔ, η οποία απέρριψε τότε κάθε συζήτηση για το «καυτό» θέμα.

Η ευρωκάρτα

Το καθεστώς επί μακρόν διαμένοντος χορηγείται στον πολίτη τρίτης χώρας που διαμένει στην Ελλάδα νόμιμα και αδιάλειπτα κατά τα πέντε έτη αμέσως πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησής του για πενταετή ευρωπαϊκή κάρτα, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:

Διαθέτει εισόδημα επαρκές για τις ανάγκες του ιδίου και της οικογένειάς του.

Διαθέτει πλήρη ασφάλιση ασθενείας.

Πληροί όρους ένταξης στην ελληνική κοινωνία, οι οποίοι αφορούν μεταξύ άλλων την επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσσας και γνώση στοιχείων της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού και εφόσον ο μετανάστης διαμένει νόμιμα στην Ελλάδα για 12 έτη.

Το «κλειδί» είναι ότι ο επί μακρόν διαμένων απολαύει ίσης μεταχείρισης με τους ημεδαπούς.

Πάντως ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) κ. Κώστας Τσιτσελίκης δίνει έμφαση στις ρυθμίσεις για τη δεύτερη γενιά. Θεωρεί ότι έρχονται, «μετά το κενό που έχει αφήσει η απόφαση του ΣτΕ για την ιθαγένεια, να καλύψουν «εμβαλωματικά» την περίπτωση των παιδιών μεταναστών που ενηλικιώνονται και κινδυνεύουν να εκπέσουν της νομιμότητας, παρ’ όλο που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν και πήγαν σχολείο στην Ελλάδα». Και προσθέτει: «Αντί για ιθαγένεια, θα περιμένουν πάλι στην ουρά, θα είναι για πολύ ακόμη καιρό οι «ξένοι» υπό προθεσμία. Η λύση της πενταετούς άδειας είναι προσωρινή και εν τέλει θα πυροδοτήσει εντάσεις».

Επισημαίνει επίσης ότι «ο Κώδικας αφήνει ανέπαφο το φλέγον ζήτημα της ανέφικτης απέλασης όλων εκείνων που εισέρχονται και διαμένουν παράτυπα/παράνομα στη χώρα καθιστώντας την κράτησή τους παράνομη, ειδικά στις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα ειδικά κέντρα κράτησης και στα αστυνομικά τμήματα».

Η δεύτερη γενιά και η «μπλε κάρτα»
Οι ευκολίες και οι «παγίδες»

Σε ενήλικους πολίτες τρίτων χωρών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα ή έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς έξι τάξεις ελληνικού σχολείου στην Ελλάδα πριν από την ενηλικίωσή τους και διαμένουν νόμιμα στη χώρα χορηγείται άδεια διαμονής πενταετούς διάρκειας. Με γρήγορες διαδικασίες μπορούν να την αποκτήσουν τα παιδιά μεταναστών που έχουν γεννηθεί ή έχουν μεγαλώσει στη χώρα και έχουν πάει εδώ σχολείο. Με αυτή την άδεια όμως δεν θα έχουν το δικαίωμα μετακίνησης για εργασία σε άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτό δίνεται μόνο εφόσον υπαχθούν στο καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος, το οποίο προϋποθέτει να εργάζονται για να έχουν εισόδημα κ.ά.

Η Ελλάδα ανοίγει τις πύλες της σε υπηκόους τρίτων χωρών με ιδιαίτερα επαγγελματικά προσόντα θεσπίζοντας την «μπλε κάρτα» στη βάση της κοινοτικής οδηγίας 2009/50/ΕΚ σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης.

Κάποιοι μιλούν για την υποδοχή μιας «μεταναστευτικής ελίτ» από πρόσωπα τρίτων χωρών που έχουν συνάψει συμβάσεις εργασίας με υψηλό μισθό και με την παροχή της «μπλε κάρτας» τούς παρέχονται διευκολύνσεις κάθε είδους. Η ΕΕ έχει προ πολλού καλέσει στη θέσπισή της για προσέλκυση επαγγελματιών με υψηλά προσόντα από τρίτες χώρες προβάλλοντας την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισαβόνας αλλά και τον περιορισμό της «διαρροής εγκεφάλων». Καθορίζονται διαδικασίες «fast track» εισόδου και διαμονής αλλοδαπών για την προώθηση επενδυτικών και αναπτυξιακών δραστηριοτήτων (π.χ., στρατηγικές επενδύσεις, αγορά ακινήτων). Είναι χαρακτηριστικό ότι χορηγείται άδεια διαμονής για πέντε έτη, με δυνατότητα ανανέωσης, σε πολίτη τρίτης χώρας ο οποίος:

Διαθέτει ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα κατά πλήρη κυριότητα και νομή.

Εχει συνάψει τουλάχιστον πενταετούς διάρκειας μίσθωση ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών κατοικιών.

Το ελάχιστο ύψος της ακίνητης περιουσίας, καθώς και το συμβατικό τίμημα των μισθώσεων ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών κατοικιών, καθορίζεται σε 250.000 ευρώ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ