Καμία σημαντική αλλαγή δεν προέκυψε από τη διαβούλευση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) για το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού του τουρισμού, παρά τις έντονες αντιδράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και δημάρχων της νησιωτικής Ελλάδας. Οι διαμαρτυρίες που εκφράστηκαν στη διαβούλευση αφορούσαν τις ανησυχίες για υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος σε πολλές περιοχές της χώρας καθώς χωροθετούνται σύνθετα τουριστικά καταλύματα και οργανωμένοι υποδοχείς τουρισμού ακόμη και σε μικρά άνυδρα νησιά, βραχονησίδες, παραδοσιακούς οικισμούς, βουνά και προστατευόμενες περιοχές.
Ωστόσο, όσο το ΥΠΕΚΑ χρονοτριβούσε με τη σύνταξη του ειδικού χωροταξικού για τον τουρισμό, το υπουργείο Τουρισμού προώθησε το περασμένο καλοκαίρι τον νόμο 4179/2013, ο οποίος περιλαμβάνει τις τροποποιήσεις που είναι απαραίτητες για την προώθηση των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων ανά τη χώρα.
Οι αλλαγές που έγιναν
Εστω και με καθυστέρηση, η ΚΥΑ για το ειδικό χωροταξικό προωθήθηκε τελικά με ορισμένες αλλαγές στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας, το οποίο συνεδρίασε στις αρχές Οκτωβρίου με τη νέα σύνθεσή του και αναμένεται εντός του Νοεμβρίου να καταλήξει στο τελικό κείμενο. Η ΚΥΑ που έχουν στα χέρια τους τα μέλη του Συμβουλίου βάζει και την Πύλο στον χάρτη της κρουαζιέρας. Ειδικότερα προβλέπει για τη συγκεκριμένη περιοχή τη δυνατότητα δημιουργίας λιμενικών εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης μεγάλων κρουαζιεροπλοίων.
Επίσης, στην κατηγορία των τουριστικά αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων νησιών προστέθηκαν η Ανάφη και η Κίμωλος, τα οποία στο κείμενο της διαβούλευσης ανήκαν στην κατηγορία των μικρών νησιών με προβλήματα ανάπτυξης. Αφαιρέθηκαν όμως δέκα νησιά (Αλόννησος, Αστυπάλαια, Αμοργός, Ιος, Κέα, Μήλος, Σαμοθράκη, Τήνος, Φολέγανδρος, Κύθνος), τα οποία πλέον περνούν στην κατηγορία των νησιών με προβλήματα ανάπτυξης.
Ειδικά για τις αναπτυσσόμενες περιοχές, σε εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές η δόμηση κύριων τουριστικών καταλυμάτων προτείνεται να γίνεται σε γήπεδα ελάχιστης επιφάνειας 10 στρεμμάτων και όχι σε 20 στρέμματα, όπως οριζόταν στο αρχικό κείμενο της ΚΥΑ που είχε τεθεί σε διαβούλευση.
Επίσης στο νέο κείμενο απουσιάζουν οι ανώτατοι επιτρεπόμενοι συντελεστές δόμησης για σύνθετα τουριστικά καταλύματα και οργανωμένους υποδοχείς που χωροθετούνται σε μητροπολιτικές, τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές και ορεινές περιοχές, καθώς και οι περιορισμοί δόμησης για τις περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού. Αλλωστε, σχετικές διατάξεις περιλαμβάνονται στον 4179/2013.
Στην κατηγορία των περιοχών με περιθώρια ανάπτυξης ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού προστέθηκαν ο ορεινός χώρος Γράμμου – Βιτσίου και η παραλίμνια περιοχή λίμνης Πολυφύτου.
Καμία αναφορά στις αρχές της φέρουσας ικανότητας
Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού στις παρατηρήσεις της επί του σχεδίου της ΚΥΑ για το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τον Τουρισμό αναφέρει ως χαρακτηριστικό μειονέκτημά της το γεγονός ότι δεν γίνεται αναφορά στις αρχές της φέρουσας ικανότητας, δηλαδή του μέγιστου δυνατού αριθμού ατόμων που μπορεί να φιλοξενήσει ταυτόχρονα ένας τουριστικός προορισμός χωρίς να υποβαθμίζεται το φυσικό και κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.
Για τον λόγο αυτόν η οργάνωση αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα του προτύπου ανάπτυξης που προωθείται με την υπό συζήτηση ΚΥΑ. Ορισμένες από τις διατάξεις που μεταξύ άλλων ενισχύουν τον προβληματισμό της οργάνωσης είναι:
Αρθρο 4: Τα κριτήρια κατηγοριοποίησης είναι ασαφή και μη ποσοτικοποιημένα, επιφέροντας την ανεπαρκή, ισοπεδωτική και τελικά λανθασμένη κατηγοριοποίηση του εθνικού χώρου. Ειδικότερα, δεν νοείται σε κείμενο αναπτυξιακού σχεδιασμού να αναφέρονται επανειλημμένως ως χαρακτηριστικά κατηγοριοποίησης του εθνικού χώρου γενικόλογες εκφράσεις όπως «σχετικά μικρή έκταση» και «κατά κανόνα σοβαρά προβλήματα ανάπτυξης».
Αρθρο 5: Προωθείται σε κάθε κατηγορία του εθνικού χώρου η εισαγωγή σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και οργανωμένων υποδοχέων τουριστικής δραστηριότητας, ενός προτύπου ανάπτυξης που θα οδηγήσει νομοτελειακά στην υποβάθμιση τοπίων, τα οποία ως τώρα αποτελούσαν εκ των απαράμιλλων συγκριτικών τουριστικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Ενδεικτικό της φιλοσοφίας του προτεινόμενου νομοθετήματος είναι ότι οι εν λόγω ρυθμίσεις προωθούνται ακόμη και σε ευαίσθητες περιοχές, όπως εκείνες που εντάσσονται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών και τα ελληνικά νησιά. Ειδικότερα όσον αφορά τα νησιά δίνεται η δυνατότητα χωροθέτησης σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και οργανωμένων υποδοχέων τουριστικής δραστηριότητας, ανεξαρτήτως της έκτασής τους και δίχως να λαμβάνονται υπόψη οι ευαίσθητες ισορροπίες που τα χαρακτηρίζουν. Εξάλλου για τις διατάξεις αυτές έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους οι τοπικές κοινωνίες, όπως προκύπτει από την κοινή επιστολή που έχουν υπογράψει ως σήμερα 28 δήμαρχοι νησιωτικών περιοχών.
Αρθρο 6: Στις περιοχές που καταγράφονται ως κατάλληλες για την ανάπτυξη εγκαταστάσεων γκολφ δεν λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί σε φυσικούς πόρους (π.χ., υδατικό ισοζύγιο) ούτε προβλέπονται διατάξεις που προωθούν την ανακύκλωση του νερού.
Αντιμετωπίζονται ισοπεδωτικά μερικές εκ των ειδικών-εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Για παράδειγμα, ο χιονοδρομικός τουρισμός αντιμετωπίζεται ενιαία με τις δραστηριότητες αναψυχής στον ορεινό χώρο, αν και πρόκειται για διαφορετικές δραστηριότητες που επηρεάζουν τον ευρύτερο χώρο.
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 14 Οκτωβρίου 2013
HeliosPlus
