Η χαρά τού να μην είσαι νέα

Τη συνάντησα πρώτη φορά στο γυμναστήριο και εντυπωσιάστηκα από τη νεανική, όχι νεανίζουσα, λάμψη της (το σώμα της, ωστόσο, θα το ζήλευε και εικοσάχρονη). Οταν γνωριστήκαμε, ως «συναθλήτριες», και πιάσαμε κουβέντα, αρνιόμουν πεισματικά να πιστέψω ότι πρόκειται για μια γυναίκα 68 χρόνων. «Η εργασία είναι πολύ σημαντική για μένα» μου αποκάλυψε το μυστικό της νεότητάς της (αφού προηγουμένως μου εκμυστηρεύθηκε ότι αισθάνεται πάντα 16 χρόνων). «Η μητέρα μου, μία από τις πρώτες γιατρούς που έβγαλε ποτέ η Ελλάδα, μου το είχε περάσει αυτό. Αν δεν εργάζεσαι, γερνάς. Και δεν εννοώ να καθήσεις σπίτι να προσέχεις τα εγγόνια σου, αλλά να παραμένεις ζωτικά απαραίτητος. Το βρίσκω γελοίο άνθρωποι να «αποσύρονται», όταν στην εποχή που ζούμε μπορεί κανείς να προσφέρει μέχρι τα 80 του».

Μου είχε κάνει, μεταξύ άλλων, εντύπωση ότι δήλωνε θαυμάστρια της Γερτρούδης Μπελ, της περιώνυμης αραβολόγου, περιηγήτριας και κατασκόπου των αρχών του 20ού αιώνα (την κινηματογραφική βιογραφία της ετοιμάζει ο Βέρνερ Χέρτσογκ, με τίτλο «Βασίλισσα της ερήμου» και πρωταγωνίστρια τη Νικόλ Κίντμαν). Με άλλα λόγια, ήταν ένθερμη φαν ενός θηλυκού «Λόρενς της Αραβίας» που αφοσιώθηκε μέχρι τέλους σε όλα αυτά που «ερέθιζαν» το μυαλό της. «Αυτή η γυναίκα με έχει εμπνεύσει. Αυτή τη γυναίκα προσπαθώ και σήμερα, στα 68 μου χρόνια, να μιμηθώ» μου είχε πει.

Ακόμη και οι νευροβιολόγοι στις μέρες μας αποφαίνονται πως όταν κάνεις αυτό που αγαπάς, κερδίζεις πλείστα «κανονάκια». Ειδικότερα αν είσαι γυναίκα, ενδεχομένως να κάνεις καλύτερα αυτό που ερεθίζει το μυαλό σου όταν είσαι μιας κάποιας ηλικίας. Γιατί τότε μόνο έχει λήξει αυτή η ατέρμονη αγωνία με την εικόνα σου (αν, βέβαια, δεν έχεις αφεθεί ισοβίως στην εμμονική κατάδυση στο μπότοξ και στις πλαστικές). «Είμαστε σαν ένα Τζάμπο στο οποίο γίνονται συνεχώς επισκευές και μπαίνουν ανταλλακτικά. Το κλειδί για να πληροίς τις προϋποθέσεις του «σέρβις» είναι να παραμείνεις νοητικά ενεργός» κατέθετε πρόσφατα ειδικός στο αμερικανικό «Τime».

Και κάνοντας λόγο για «σέρβις», σίγουρα δεν εννοούσε το νυστέρι. «Το κλειδί είναι να ασχολείσαι με κάτι που απαιτεί από εσένα να παραμένεις οξύνους, προσαρμοστικός, οραματιστής, να επινοείς ιδέες και να επιλύεις κάθε φορά καινούργια προβλήματα, παρά να δίνεις τις ίδιες απαντήσεις στις ίδιες πάντα ερωτήσεις». Υπάρχουν τριγύρω πολλές γυναίκες οι οποίες μέχρι το τέλος επιβεβαιώνουν πώς ακόμη και όταν οι περισσότεροι περιμένουν να τις δουν «ραμολί», εκείνες επιμένουν να καβαλούν μηχανή Enduro –τουλάχιστον νοητικά. Είναι αυτό που λένε για τις «σιτεμένες» σταρ του Χόλιγουντ. «Φτιάχνουν» πλέον ρόλους ειδικά για αυτές. Λίαν ενδεικτικό, νομίζω, το φονικά θαλερό δίδυμο Σίρλεϊ Μακ Λέιν και Μάγκι Σμιθ της βρετανικής σειράς «Downton Abbey» (που βλέπαμε κάποτε στη ΝET).

Πέρα από ένα ισχυρό αντίδοτο στον διάχυτο «ηλικιασμό» (εκ του «agism») που ταλαιπωρεί δυτικοτραφείς κοινωνίες (αυτό το τόσο… γενναιόδωρο «Από μια ηλικία και μετά πρέπει να ξέρει κανείς πότε να αποσύρεται και να σιωπά»), η επιστήμη δίνει αισίως και πίστη στην ικανότητα του εγκεφάλου να αναγεννάται και να επαναφορτίζεται (ακόμη και όταν συγκεκριμένες νοητικές λειτουργίες πνέουν αναπόφευκτα τα λοίσθια). Οι ειδικοί, μάλιστα, τονίζουν ότι στην τρίτη –και στην τέταρτη πλέον –ηλικία, όταν μια γυναίκα, υπό φυσιολογικές συνθήκες, έχει απαλλαγεί από τις πλείστες δουλείες της μέσης ηλικίας (δουλειά, εξαντλητικό νοικοκυριό, ανατροφή παιδιών κ.ο.κ.) έχει πλέον τον χρόνο να εκτονώσει τη δημιουργικότητά της σε αυτό που πραγματικά θέλει (τουλάχιστον αυτό συνέβαινε προ οικονομικής κρίσης). Ετσι και αντλεί ικανοποίηση και παρατείνει κάμποσα χρόνια την επίγεια παρουσία της.

«Σας έχω περιγράψει ποτέ πώς είναι το ποτάμι μια ζεστή καλοκαιρινή νύχτα;» έγραφε (το 1921, στα 53 της ακόμη) σε ένα γράμμα της η Γερτρούδη Μπελ από την αγαπημένη της Βαγδάτη (το είχε δημοσιεύσει προ δέκα ετών ο «Guardian»). «Οταν πέσει το σούρουπο, το πούσι κρέμεται πάνω από το νερό σε μακριές, λευκές λωρίδες· το λυκόφως σβήνει και τα φώτα της πόλης λαμποκοπούν πάνω στις όχθες, σκοτεινά, λεία, γεμάτα μυστηριώδεις αντανακλάσεις, σαν ένα μονοπάτι θριάμβου μέσα στην ομίχλη». Η επιστήμη επιβεβαιώνει ότι αυτό το μονοπάτι θριάμβου μπορείς, αν επιμείνεις, να το διακρίνεις. Aκόμη και με προκεχωρημένο καταρράκτη.