Τον Αύγουστο θα ανοίξει στο κοινό το Αθλητικό και Ψυχαγωγικό Πάρκο Δήμου Καλλιθέας, με το ολυμπιακών διαστάσεων κολυμβητήριο, που χρηματοδότησε το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Το Πάρκο Καλλιθέας αποτελεί τον προπομπό του Κέντρου Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος», που κατασκευάζεται στο Δέλτα Φαλήρου με γοργούς ρυθμούς. Μπήκαν τα θεμέλια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης που θα φιλοξενηθούν σε ένα πάρκο 170.000 τ.μ. Αν αμφέβαλε κάποιος για το αν το Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος» θα είναι έτοιμο για να παραδοθεί στο ελληνικό δημόσιο στα τέλη του 2015, σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν συμφωνηθεί, η επίσκεψη στο εργοτάξιο την Πέμπτη 27 Ιουνίου διέλυσε κάθε αμφιβολία. Έναν χρόνο μετά την έναρξη των εργασιών, η πορεία τους εντυπωσίασε με τον επαγγελματισμό και τις υψηλές προδιαγραφές που τηρούνται κατά την υλοποίηση του έργου.
Την εμπειρία της ξενάγησης σε ένα «πράσινο» εργοτάξιο υψηλών οικολογικών προδιαγραφών και την επιτόπου παρακολούθηση της πορείας των εργασιών κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος» είχαν δεκάδες δημοσιογράφοι και ξένοι προσκεκλημένοι. Το έργο αποσκοπεί να κατακτήσει την πλατινένια πιστοποίηση LEED, την πρώτη διάκριση αυτού του είδους στην Ελλάδα, καθώς και την πρώτη για έργο αυτής της κλίμακας στην Ευρώπη. Έτσι, νερό και χώμα φιλτράρονται, καθαρίζονται και ανακυκλώνονται. Σε τακτά διαστήματα γίνονται μετρήσεις για τον θόρυβο που προκαλούν οι εργασίες του εργοταξίου και την αντίστοιχη προσαρμογή τους, προκειμένου η ηχορύπανση στον περιβάλλοντα χώρο να είναι η ελάχιστη δυνατή. Είδαμε τα φορτηγά να περνούν από ειδική τάφρο καθώς εξέρχονται από το εργοτάξιο προκειμένου να πλυθούν οι τροχοί τους για να μη μεταφέρουν χώματα στον δημόσιο δρόμο. Λεπτομέρειες, θα πουν κάποιοι. Αλλά όπως λέει μια γνωστή ρήση: «Ο Θεός βρίσκεται στις λεπτομέρειες».
«Η σημερινή κρίση που ζούμε είναι κρίση ταυτότητας, προσανατολισμού και αξιών και οφείλουμε να αναθεωρήσουμε τη συμπεριφορά μας», τόνισε ο Γιάννης Τροχόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» παρουσιάζοντας την πορεία του έργου. Αφήνοντας την ευθύνη για τη συλλογική ευημερία στο κράτος καταλήξαμε, πριν από την κρίση, μια «κοινωνία ιδρυματοποιημένων ατόμων», είπε χαρακτηριστικά. Πλέον «το βάρος της παροχής πρόνοιας μοιράζεται πολύ ευρύτερα και δημιουργεί την ηθική προσταγή για όλους όσοι είναι σε θέση να συνεισφέρουν, να το κάνουν» τόνισε και χαρακτήρισε το Κέντρο Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» «ορόσημο» για συμπράξεις δημοσίου-ιδιωτικού τομέα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, όπου λίγες είναι οι συμπράξεις αυτές στον χώρο του πολιτισμού με επενδύσεις που ξεπερνούν τα 500 εκατ. ευρώ.
Κάνοντας μια εικονική ξενάγηση στο Κέντρο που πρόκειται να δημιουργηθεί συνέδεσε το έργο με τον περιβάλλοντα χώρο και την Ιστορία του, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη σχεδιαστική φιλοσοφία περί «τόπου» του Ιταλού αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο που το ανέλαβε: «»Τόπος»» είναι η γειτονική περιοχή, τα Προσφυγικά, όπου, από τα τέλη του 19ου αιώνα, φιλοξενήθηκαν Έλληνες από τη Μικρά Ασία και τη Ρωσία και ξεκίνησαν μια νέα ζωή με ελπίδα και δυνατότητες. Τόπος θα είναι και το Κέντρο Πολιτισμού, για όλους τους σκληρά εργαζόμενους, ταλαντούχους ανθρώπους που, με σεβασμό και θάρρος, είναι πρόθυμοι να μάθουν, να μοιραστούν και να δημιουργήσουν τη Νέα Ελλάδα» κατέληξε ο Γιάννης Τροχόπουλος.
Το Κέντρο Πολιτισμού θα φιλοξενήσει τη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη, «καλύπτοντας με τον καλύτερο τρόπο το στεγαστικό της ζήτημα» υπογράμμισε με τη σειρά του ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ο οποίος χαιρέτισε τη δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» ως σημείο εκκίνησης της ανάτασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η οποία σήμερα βρίσκεται σε «δεινή παρακμή», και της ανάπτυξης της έρευνας και της επιστήμης στην Ελλάδα.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα που προέκυψαν κατά τις εργασίες εκσκαφής των θεμελίων των δύο κτιρίων περιέγραψε στους παρευρισκόμενους η Στέλλα Χρυσουλάκη, προϊσταμένη της ΚΣΤ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων και υπεύθυνη της αρχαιολογικής ομάδας που πραγματοποιεί τις ανασκαφές στο εργοτάξιο. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν δρόμο των αρχαϊκών χρόνων και νεκροταφείο με 600 ταφές που χρονολογούνται από τον 7ο ως τον 4ο αιώνα π.Χ., το οποίο δίνει σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή των κατοίκων της περιοχής, τις διατροφικές τους συνήθειες, τις ασχολίες τους, το επίπεδο διαβίωσής τους.
Το άνοιγμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε ένα νέο κοινό με την Οπερα της Βαλίτσας, με τα Λυρικά Λεωφορεία και τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία παρουσίασε ο Μύρωνας Μιχαηλίδης, καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Τόνισε το φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο της, την προσφορά δωρεάν εισιτηρίων σε ανέργους για θεάματα υψηλής αισθητικής, όπως ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» στο Ηρώδειο, υπογράμμισε ότι το λυρικό θέαμα δεν είναι προνόμιο για λίγους και μας έδωσε μια γεύση του τι μπορεί να ανταποδώσει ένας υγιής και δημιουργικός δημόσιος οργανισμός στους πολίτες.
Μόλις τελείωσε το βίντεο που συνόδευε την ομιλία του, εισέβαλαν στην αίθουσα χορευτές της Λυρικής Σκηνής φορώντας γιλέκα και κράνη εργοταξίου και ξάφνιασαν το κοινό με μια παράσταση εμπνευσμένη από τις εργασίες στο Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος» σε χορογραφία του Ιταλού Ρενάτο Τσανέλα. Χορευτές με κοστούμια αντιπροσωπευτικών ρόλων του ρεπερτορίου της Λυρικής Σκηνής αναμείχθηκαν με τους «εργάτες του εργοταξίου» σε ένα θέαμα που ενθουσίασε τους παρευρισκόμενους και κατέληξε με ένα σημείωμα-υπόμνηση προς τους θεατές: «Ραντεβού εδώ το 2016».
Η ξενάγηση στο εργοτάξιο εντυπωσίασε για την ακρίβεια με την οποία τηρείται το χρονοδιάγραμμα του έργου, το οποίο θα παραδοθεί στα τέλη του 2015. Έχει ολοκληρωθεί η θεμελίωση. Έχει γίνει η διάνοιξη του καναλιού που θα διατρέχει το πάρκο και θα δροσίζει τον χώρο. Έχει υψωθεί κατά το ήμισυ ο 14 μέτρων λόφος που φαντάστηκε ο Ρέντσο Πιάνο, πάνω από τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, από τον οποίο ο επισκέπτης θα έχει πλήρη θέα της Ακρόπολης αλλά και της θάλασσας του Πειραιά.
Έναν χρόνο μετά την έναρξη των εργασιών, επτά πυργογερανοί υψώνονταν στο εργοτάξιο εποπτευόμενοι από ηλεκτρονικό σύστημα κίνησης. Σύντομα θα γίνουν δέκα. Είναι έτοιμο το πρώτο από τα εκατό κομμάτια του στεγάστρου της Λυρικής Σκηνής, το οποίο θα καλύπτεται από φωτοβολταϊκά στοιχεία. Έχει ολοκληρωθεί η θεμελίωση του πάρκινγκ, χωρητικότητας 1.000 αυτοκινήτων. Γίνονται εργασίες συντήρησης και φύτευσης στην περίφημη πεζογέφυρα-Εσπλανάδα που συνδέει το Φάληρο με την Καλλιθέα, ενώ μια πρόχειρη γέφυρα εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων για πρόσβαση στη θάλασσα. Περίπου 500 άνθρωποι απασχολούνται τώρα στις εργασίες κατασκευής και θα γίνουν σύντομα 1.500 όταν το εργοτάξιο αναπτυχθεί πλήρως.
Η ασφάλεια αποτελεί βασική μέριμνα. Οπλισμένη γη χρησιμοποιείται για την κατασκευή τείχους αντιστήριξης του λόφου και 3.500 χαλικοπάσσαλοι στηρίζουν το έδαφος για να μην υγροποιηθεί σε περίπτωση σεισμού. Φαίνεται πως όλα έχουν προβλεφθεί, όλα έχουν σχεδιαστεί και όλα εποπτεύονται στενά, ακόμη και από τους αρχιτέκτονες και τους μηχανικούς τους στο εξωτερικό μέσω βίντεο, προκειμένου να γίνονται άμεσα ρυθμίσεις και τροποποιήσεις όταν είναι απαραίτητο και το έργο να προχωρεί απρόσκοπτα σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα. Όπως είδαμε, το πετυχαίνει.
Στην ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο, ένας εκπληκτικά διατηρημένος σκελετός ανθρώπου 35-40 ετών και ενός βρέφους 5-8 μηνών, αττικά αγγεία και κτερίσματα προκάλεσαν θαυμασμό, ερωτήσεις και απορίες. Οι αρχαιολόγοι μας υπέδειξαν στα αρχαία οστά σημάδια ασθενειών, εργασιακής καταπόνησης και ταλαιπωρίας. Οι ταφές μαρτυρούν μια ταπεινή κοινωνία που έπασχε από υποσιτισμό με εμφανή τα ίχνη των συνακόλουθων ασθενειών.
Σκελετοί σε παράξενες στάσεις, με εμφανή σημάδια κακοποίησης και μεταλλικά δεσμά στα πόδια εξάπτουν τη φαντασία: δούλοι, κακοποιοί, κατάδικοι; Απαντήσεις θα δοθούν όταν ολοκληρωθεί η ανασκαφή και μελετηθούν συνολικά τα ευρήματα. Οι ανασκαφές συνεχίζονται ως το τέλος του 2013. «Ελπίζουμε ότι θα χρηματοδοτηθεί η συνέχιση των ανασκαφών, η προστασία των ευρημάτων, η εργαστηριακή τους εξέταση και η μελέτη τους καθώς πρόκειται για νεκροταφείο, το οποίο μετά από αυτό του Κεραμεικού, έχει να δώσει πολλές πληροφορίες για τη ζωή στην Αρχαία Ελλάδα», τόνισαν οι αρχαιολόγοι οι οποίοι εργάζονται στην ανασκαφή. Συνδεδεμένα με τον τόπο και τους ανθρώπους του, αυτά τα αρχαιολογικά ευρήματα, αφού μελετηθούν, θα παρουσιάζονται σε μόνιμη έκθεση στο Κέντρο Πολιτισμού.
Στα τέλη του 2015 το Κέντρο Πολιτισμού θα είναι ετοιμοπαράδοτο στο ελληνικό δημόσιο. «Οι οργανισμοί θα χρειαστούν κάποιον χρόνο για τη μετακόμιση και αναμένεται να λειτουργήσουν το φθινόπωρο του 2016», ανέφερε εκπρόσωπος του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Μένει να ετοιμαστεί και το ελληνικό κράτος και οι έλληνες πολίτες, διότι όπως τόνισε ο Γιάννης Τροχόπουλος: «Παρ’ ότι το Ίδρυμα έχει αναλάβει μεγαλύτερο από το σύνηθες μερίδιο του κινδύνου από μία παραδοσιακή σύμπραξη δημοσίου-ιδιωτικού τομέα, υπάρχει ένας σημαντικός κίνδυνος που επωμίζεται το κράτος και ο ελληνικός λαός. Το ελληνικό δημόσιο πρέπει να διαχειρίζεται το Κέντρο Πολιτισμού σωστά, και το κοινό πρέπει να το αγαπήσει και να το χρησιμοποιεί».
