Η απειλή της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ αποδείχθηκε καταστροφική για την οικονομία καθόλη τη διάρκεια του 2012, με την πτώση του ΑΕΠ να συγκρατείται τελικά στο -6,45%.
Όπως επισημαίνει η Alpha Bank σε ανάλυσή της, παρά την προσπάθεια που έγινε στο 2ο 6μηνο να επανέλθει η χώρα σε καθεστώς συμμόρφωσης με τις διεθνείς υποχρεώσεις της, η οικονομία λειτούργησε καθ’ όλον το έτος κάτω από αρνητικές προσδοκίες όσον αφορά στην παραμονή της στην Ευρωζώνη.
Σύμφωνα με τους αναλυτές της, αν και οι προσδοκίες άρχισαν να ανακάμπτουν μετά την επίτευξη συμφωνίας για την ομαλοποίηση της εφαρμογής του προγράμματος στις 26 Νοεμβρίου 2012, η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας επιδεινώθηκε στο 4ο 3μηνο του 2012 (αντί να βελτιωθεί, όπως αναμενόταν), με πτώση του ΑΕΠ κατά -6,0% σε ετήσια βάση σε σταθερές τιμές και κατά -7,5% σε τρέχουσες τιμές.
Ειδικότερα, παρά το ότι τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ δεν είναι διορθωμένα για την εποχικότητα, είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι η πτώση του ονομαστικού ΑΕΠ στο 4ο 3μηνο.’12 σε 3μηνιαία βάση ήταν -8,6% και ήταν μεγαλύτερη ακόμη και από την αντίστοιχη πτώση του κατά -8,2% στο
καταστροφικό 4ο 3μηνο του 2011.
«Οι ανωτέρω εξελίξεις στο ΑΕΠ της Ελλάδος το 2012 δεν σχετίζονται με τη δημοσιονομική προσαρμογή, η οποία δεν ξεπέρασε τα € 3,0 δισ. το 2012 – όταν το ονομαστικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά € 14,8 δις» σημειώνει η Alpha Bank.
«Αντίθετα, η δημοσιονομική προσαρμογή επιτεύχθηκε παρά την τεράστια πτώση του ΑΕΠ. Και γι’ αυτό ήταν τόσο επώδυνη. Διότι δεν ελήφθη μέριμνα το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων να εφαρμοσθεί με κύρια επιδίωξη την κατά το δυνατό ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεών τους στην ανάπτυξη» εξηγούν οι οικονομολόγοι της τράπεζας.
Όπως τονίζουν χαρακτηριστικά, «σε καμιά οργανωμένη οικονομία και κοινωνία η αρνητική αυτή επίπτωση δεν έχει υπερβεί το 1 προς 1».
Τα αίτια της ύφεσης
Σύμφωνα με την Alpha Bank, οι ανωτέρω εξελίξεις ήταν κυρίως αποτέλεσμα:
Πρώτον, του γεγονότος ότι η Ελλάδα βρισκόταν υπό την απειλή της χρεοκοπίας και της εξόδου της από το Ευρώ σε ολόκληρο το 2012, με εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στο οικονομικό κλίμα και στα υπόλοιπα καταθέσεων στις τράπεζες.
Δεύτερον, της πίεσης στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα που ασκήθηκε από τη δραματική έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία, λόγω κυρίως της μη καταβολής των δόσεων της χρηματοδοτικής βοήθειας ύψους άνω των € 40 δισ. και της ουσιαστικής διακοπής των χρηματοδοτήσεων ακόμη και από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ στο τελευταίο 7μηνο του 2012.
Τρίτον, της έξαρσης της φοροδιαφυγής που συνέβαλε στην πτώση του καταγεγραμμένου κύκλου εργασιών και της προστιθέμενης αξίας στο λιανικό και το χονδρικό εμπόριο και σε άλλους κλάδους, ακόμη και στα καύσιμα.
Τέταρτον, της μεγάλης σύγχυσης που διατηρείται όσον αφορά στη φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων που σε συνδυασμό με τον δραστικό περιορισμό της ρευστότητας έχουν μειώσει στο ελάχιστο τις συναλλαγές επί ακινήτων και τις επενδύσεις σε οικιστικά ακίνητα.
Πέμπτον, της δραστικής περικοπής του ΠΔΕ και της σημαντικής μείωσης των εισπράξεων από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ και της στασιμότητας του ΕΣΠΑ που έχουν συμβάλλει, μαζί με την ελαχιστοποίηση της δραστηριότητας στην αγορά ακινήτων, στη δραστική μείωση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στον τομέα των κατασκευών στα € 3,65 δις σε τρέχουσες τιμές το 2012, από € 16,3 δις το 2006.
Έκτον, του ουσιαστικού μηδενισμού της δραστηριότητας σημαντικών τομέων της οικονομίας (π.χ., ναυπηγεία).
Επιπλέον των ανωτέρω, η πτώση του ΑΕΠ κατά -6,4% το 2012 πραγματοποιήθηκε παρά το ότι οι καθαρές εξαγωγές της χώρας είχαν εντυπωσιακή θετική συμβολή στη μεταβολή του ΑΕΠ κατά το έτος αυτό κατά 3,8 ποσοστιαίες μονάδες.
Η κατακόρυφη πτώση της εγχώριας ζήτησης και η εντυπωσιακή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας κόστους των εγχωρίως παραγόμενων προϊόντων (κατά 24% στο 4ο 3μηνο του 2012 έναντι του 4ου 3μήνου του 2009) συνέβαλαν στην μεγάλη πτώση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (κατά περίπου -15,0% σε σταθερές τιμές του 2005 το 2012) και στην ταυτόχρονη μικρή πτώση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (κατά περίπου -1,5%).
