Πεδίον του Αρεως, Πέμπτη αργά το απόγευμα. «Το Βήμα» ακολουθεί τον επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ) στην περιοδεία του στο πάρκο αυτό. Ο Νιλς Μούιζνιεκς πλησιάζει άστεγους μετανάστες και συζητεί μαζί τους. Σε μια γωνιά του Πεδίου του Αρεως, κάτω από τα δέντρα, βρίσκεται το «σπίτι» μιας ομάδας Νιγηριανών. Ολοι τους απαυδισμένοι με τη ρατσιστική βία στην Ελλάδα και ένας δηλώνει ότι αν ο κ. Μούιζνιεκς ήταν Ελληνας, δεν θα του μίλαγε. Ο επίτροπος που παρακολουθεί την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα 47 κράτη-μέλη του ΣτΕ επισκέφθηκε την περασμένη εβδομάδα την Ελλάδα για να ερευνήσει κατά προτεραιότητα τη ρατσιστική βία.
Με υπουργούς, δικαστές, αστυνομικούς, ΜΚΟ και μετανάστες συναντήθηκε ο λετονός επίτροπος κ. Νιλς Μούιζνιεκς και συνόδευσε την περασμένη Πέμπτη μέλη των Γιατρών του Κόσμου που μοίρασαν τρόφιμα και υπνόσακους στους αστέγους του Πεδίου του Αρεως. Τα προβλήματα της έλλειψης στέγης υποσκελίστηκαν από τον «άτυπο εμφύλιο» που μαίνεται μεταξύ ακροδεξιών και μεταναστών.
Τα πνεύματα είναι οξυμένα. Αλλωστε και ο κ. Μούιζνιεκς τόνισε κατά τις επαφές του στη χώρα μας ότι η ρατσιστική βία είναι σοβαρότερη από άλλες μορφές βίας επειδή οδηγεί σε κοινωνικές εντάσεις. Στο Πεδίον του Αρεως συνομίλησε με καμιά δεκαριά ανήλικους Αφγανούς –τους λεγόμενους «ασυνόδευτους ανήλικους μετανάστες» –ηλικίας 16-18 ετών. «Τη μέρα γυρνάμε ψάχνοντας φαγητό και το βράδυ κοιμόμαστε στο πάρκο. Σχεδόν κάθε νύχτα μάς κυνηγά η Χρυσή Αυγή. Αλλες φορές έρχεται η Αστυνομία, μας πηγαίνει σε ένα έρημο σημείο και μας σπάει στο ξύλο» του είπαν.
«Μας κυνηγά η Χρυσή Αυγή»
«Οι Χρυσαυγίτες έρχονται πολλοί μαζί με μηχανές. Εχουν μαχαίρια και σπρέι από αυτά που χρησιμοποιεί η Αστυνομία –πώς βρέθηκαν στα χέρια τους;» συνεχίζουν οι Αφγανοί. Ολοι αγόρια –είτε η οικογένειά τους μάζεψε με κόπο τα λεφτά για τους δουλεμπόρους ώστε να στείλει τον γιο στην Ευρώπη για μια καλύτερη ζωή είτε έχασαν τους δικούς τους στη διαδρομή. Χρυσή Αυγή και Αστυνομία είναι, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, συγκοινωνούντα δοχεία. Και συνήθως έχουν πανομοιότυπη συμπεριφορά απέναντί τους. «Ακόμη και όταν έχουμε χαρτιά, μας συλλαμβάνουν» λέει ένας Αφγανός στον κ. Μούιζνιεκς κραδαίνοντας τη ροζ κάρτα (προσωρινή άδεια παραμονής όσων έχουν καταθέσει αίτηση για άσυλο). «Οταν ρωτάμε «Γιατί;», μας απαντούν: «Σκάσε!». Μας πηγαίνουν στο Τμήμα και σε λίγες ώρες μάς αφήνουν. Αναγκαζόμαστε να επιστρέψουμε στο Πεδίον του Αρεως με τα πόδια. Πολλές φορές πρώτα μας ξυλοκοπούν και μετά ζητούν να ελέγξουν τα χαρτιά μας».
«Αφηνόμαστε στα χέρια του Θεού»
Στη «γωνιά» των Νιγηριανών ο κ. Μούιζνιεκς ακούει τα δικά τους βιώματα. «Πολύς ρατσισμός στην Ελλάδα. Οι χρυσαυγίτες μάς σκοτώνουν καθημερινά. Οι αστυνομικοί παρακολουθούν, τους εκλιπαρούμε «Σώστε μας», αλλά δεν επεμβαίνουν. Οι Ελληνες μισούν τους ξένους. Μας έχει αρρωστήσει αυτή η ατμόσφαιρα» λένε.
Ολοι βρίσκονται χρόνια στη χώρα μας και κάποτε είχαν δουλειά. Την έχασαν όμως λόγω κρίσης. «Είμαι άστεγος έναν χρόνο» λέει στον επίτροπο ένας από αυτούς. «Εχουν δει τα μάτια μου πολύ ρατσισμό. Η κατάσταση είναι πάρα πολύ άσχημη στην Ελλάδα. Εμείς οι ξένοι υποφέρουμε. Μόνο μία φορά συνάντησα καλό αστυνομικό». «Τι κάνετε όταν έρχεται η Χρυσή Αυγή;» ρωτάει ο κ. Μούιζνιεκς. «Τρέχουμε έξω από το πάρκο για να σώσουμε τη ζωή μας» λέει ένας Νιγηριανός που έχει τραυματισμένο πόδι. «Σε κάθε βήμα που κάνουμε, φοβόμαστε. Είμαστε πάντα προετοιμασμένοι για το χειρότερο. Αφηνόμαστε στα χέρια του Θεού» προσθέτει. Ολοι οι Νιγηριανοί που συνάντησε ο επίτροπος δήλωσαν θεοσεβούμενοι χριστιανοί.
Οι ψύχραιμες «φωνές»
Βραδιάζει πλέον για τα καλά. Στο Πεδίον του Αρεως μειώνονται όσοι κάνουν τζόγκινγκ και αυξάνονται οι άστεγοι. Οι εθελοντές των Γιατρών του Κόσμου αρχίζουν να τους μοιράζουν τρόφιμα και υπνόσακους, τους οποίους συχνά καταστρέφουν οι αστυνομικοί όταν συλλαμβάνουν τους κατόχους τους. Την επομένη το μεσημέρι εκπρόσωπος σωματείου Πακιστανών πληροφορεί τον κ. Μούιζνιεκς ότι πολλοί μετανάστες διαφόρων εθνικοτήτων σκέπτονται να οργανωθούν για να αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις της Χρυσής Αυγής. Και ότι με το ζόρι τούς κρατούν οι πιο ψύχραιμες ηγεσίες των σωματείων μεταναστών. «Χρυσή Αυγή και Αστυνομία είναι ένα και το αυτό» λέει ένας Τυνήσιος στον κ. Μούιζνιεκς στο Πεδίον του Αρεως. «Εχω ζήσει στην Ιταλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά τόσο δύσκολα σαν την Ελλάδα δεν ήταν πουθενά». Οπως και οι περισσότεροι από τους «συγκατοίκους» του στο πάρκο, συνελήφθη, κρατήθηκε για μήνες και μετά αφέθηκε ελεύθερος. Ζει πέντε μήνες στον δρόμο. «Ποιοι σου επιτίθενται;» τον ρωτάει ο κ. Μούιζνιεκς. «Τη μέρα οι αστυνομικοί και τη νύχτα οι ίδιοι βγάζουν τη στολή, ξανάρχονται και μας βαράνε».
Η κρίση και η πολιτική των θεσμών
«Δεν πιστεύω ότι όλα ήταν καλά στη χώρα σας»
«Η άνοδος της ξενοφοβίας και του ρατσισμού συνδέεται με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Ενδιαφέρον έχει ότι στις άλλες χώρες που πλήττει η κρίση δεν γίνεται αυτή η σύνδεση. Στην Ελλάδα υπάρχει ένας συνδυασμός παραγόντων που δεν ισχύει αλλού: μετανάστευση, έλλειψη πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο επί πολλά χρόνια, οικονομική κρίση, πολιτική κρίση –κρίση του παλαιού πολιτικού συστήματος και των κομμάτων. Ολα αυτά δημιούργησαν τις συνθήκες για να εμφανιστεί ένα ρατσιστικό κόμμα» λέει ο κ. Νιλς Μούιζνιεκς σε συνέντευξή του προς «Το Βήμα».
«Δεν πιστεύω ότι όλα ήταν καλά στη χώρα σας»
«Η άνοδος της ξενοφοβίας και του ρατσισμού συνδέεται με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Ενδιαφέρον έχει ότι στις άλλες χώρες που πλήττει η κρίση δεν γίνεται αυτή η σύνδεση. Στην Ελλάδα υπάρχει ένας συνδυασμός παραγόντων που δεν ισχύει αλλού: μετανάστευση, έλλειψη πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο επί πολλά χρόνια, οικονομική κρίση, πολιτική κρίση –κρίση του παλαιού πολιτικού συστήματος και των κομμάτων. Ολα αυτά δημιούργησαν τις συνθήκες για να εμφανιστεί ένα ρατσιστικό κόμμα» λέει ο κ. Νιλς Μούιζνιεκς σε συνέντευξή του προς «Το Βήμα».
Ανέλαβε επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πριν από εννέα μήνες κατά τους οποίους επισκέφθηκε διάφορες χώρες. «Αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση στην Ελλάδα είναι ότι οι περισσότεροι αισθάνονται την ανάγκη να μου εξηγήσουν ότι ο ρατσισμός είναι επίπτωση της οικονομικής κρίσης και της μετανάστευσης. Ολοι μου τόνιζαν ξανά και ξανά: «Δεν είμαστε έτσι εμείς οι Ελληνες. Οι συγκεκριμένες συνθήκες μάς έκαναν». Καταλαβαίνω ότι οι συνθήκες είναι πολύ δύσκολες αλλά, αν νομίζετε ότι μόνο οι χώρες με υψηλή μετανάστευση έχουν ρατσισμό, κάνετε λάθος. Δεν πιστεύω ότι όλα ήταν καλά στην Ελλάδα στο παρελθόν. Η κρίση αποκαλύπτει ανάγλυφα την αναποτελεσματικότητα της πολιτικής και των θεσμών. Συχνά δεν δημιουργεί προβλήματα αλλά τα αναδεικνύει, αποτελεί όμως και ευκαιρία για αλλαγή».
Ανάμεσα στις ανησυχητικές τάσεις που εντοπίζει στην Ευρώπη είναι η αδυναμία των δικαστικών αρχών. «Η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης αποτελεί πρόβλημα στην Ελλάδα αλλά και στην Πορτογαλία και στην Ιταλία. Οι χώρες που πλήττονται από την κρίση συνειδητοποιούν ότι το να έχουν ένα αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα αποβαίνει πολύ ακριβό».
Ο κ. Μούιζνιεκς πιστεύει πως, «αν δεν υπάρξει μια πραγματικά πανευρωπαϊκή προσέγγιση της μετανάστευσης και του ασύλου, θα συνεχιστούν οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
