Απαράδεκτο χαρακτηρίζει ο πρόεδρος της Κύπρου κ. Δ. Χριστόφιας τον τρόπο που λειτουργεί η τρόικα, με την επιβολή μέτρων κατά κρατών και λαών – «το “δανείζω και έρχομαι στη χώρα σχεδόν ως αποικιοκρατική δύναμη”» δεν είναι καθόλου υποβοηθητικό λέει. Τάσσεται υπέρ του ευρωομολόγου, κατηγορεί τις συντηρητικές και νεοφιλελεύθερες πολιτικές ότι προκάλεσαν την κρίση και σημειώνει ότι η Κύπρος βρίσκεται προ του φάσματος της ένταξης στον μηχανισμό στήριξης κυρίως λόγω της έκθεσης των κυπριακών τραπεζών στην ελληνική οικονομία. Τον Ιούλιο η Κύπρος αναλαμβάνει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε μια δύσκολη καμπή για την Ευρώπη. Πώς θα κινηθείτε;
«
Είναι όντως δύσκολη η καμπή στην οποία βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση ένεκα των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν πολλά κράτη μέλη ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Οικονομικά θέματα, όπως είναι το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και η ατζέντα 2020, είναι ζητήματα που καλούνται να απαντήσουν στις προκλήσεις που εγείρονται ενώπιον της Ε.Ε. σε συνθήκες που απειλούν τη συνοχή της Ένωσης. Η Κύπρος, ως προεδρεύουσα χώρα, θα ασκήσει το ρόλο του έντιμου διαμεσολαβητή και εργαζόμενη σε πνεύμα αλληλεγγύης θα προσπαθήσει για την επίτευξη ενός ισορροπημένου και αποτελεσματικού προϋπολογισμού της Ε.Ε.».
Πόσο δύσκολη φαντάζει η κυπριακή προεδρία, τη στιγμή που η Κύπρος είναι άπειρη σε ευρωπαϊκές προεδρίες, η Τουρκία απειλεί ότι θα παγώσει τις σχέσεις της με την Ε.Ε. και η Ένωση αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα στο χώρο της οικονομίας;
«Η ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την Κύπρο. Μπορεί να μην διαθέτει η χώρα μας εμπειρία από ευρωπαϊκή εμπειρία, αλλά διαθέτει αξιοπιστία, αποφασιστικότητα και πολύ καλή συνεργασία με τους θεσμούς της Ένωσης και τα κράτη μέλη της. Η Κύπρος είναι μικρή χώρα και δεν έχει «κρυφή ατζέντα», μπορεί να λειτουργήσει με αντικειμενικότητα και πειστικότητα στις προσπάθειες για επίτευξη συμβιβασμών σε δύσκολα θέματα. Και πρώτα απ’ όλα στο χώρο της οικονομίας με φόντο τα προβλήματα που έχει επισωρεύσει η παγκόσμια οικονομική κρίση, αλλά και τις διαφωνίες που υπάρχουν στους κόλπους της Ένωσης για τους τρόπους αντιμετώπισης της κρίσης. Οι απειλές της Τουρκίας για πάγωμα των σχέσεων της με την προεδρία του Συμβουλίου, είναι την ίδια που εκθέτουν και της προκαλούν περισσότερα προβλήματα στην ήδη προβληματική ενταξιακή της πορεία. Οι απειλές της για πάγωμα σχέσεων, αποτελούν πρόκληση πρωτίστως προς την Ε.Ε. η οποία καλείται να συνεχίσει να αντιμετωπίζει με αποφασιστικότητα και κατηγορηματικά αυτή την απαράδεκτη και προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας. Αυτή η συμπεριφορά δεν πρόκειται να μας αποπροσανατολίσει. Θα συνεχίσουμε με ψυχραιμία και συνέπεια να εργαζόμαστε για την υλοποίηση μιας πετυχημένης προεδρίας. Σύμφωνα με τα όσα δημόσια έχουν δηλώσει αξιωματούχοι της Ε.Ε., όπως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Ρομπόι και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Σιουλτς, η Κύπρος έχει προετοιμαστεί άριστα για την ανάληψη της προεδρίας και έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή μιας πετυχημένης προεδρίας».
Παίζουν ρόλο οι συντηρητικές πολιτικές για την οικονομική κρίση που παρατείνεται; Αλλάζει κάτι με την εκλογή του κ. Ολάντ στην προεδρία της Γαλλίας; Νομίζετε κι εσείς ότι ήρθε η ώρα του ευρωομολόγου;
«Ασφαλώς και διαδραματίζουν ρόλο. Είναι οι συντηρητικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές που προκάλεσαν την οικονομική κρίση. Οι συντηρητικές πολιτικές οδήγησαν σε αυθαιρεσία των αγορών και σε ένα ανεξέλεγκτο κυνήγι του κέρδους, γεγονότα που ανέτρεψαν ευαίσθητες ισορροπίες στην οικονομία και προκάλεσαν πολύ μεγάλες ανισορροπίες στις κοινωνίες. Από τη μια συσσωρεύτηκε τεράστιος πλούτος στα χέρια λίγων και από την άλλη μεγάλες ομάδες των πολιτών περιθωριοποιήθηκαν και πέρασαν στη φτώχεια. Οι πολιτικές της μονόπλευρης και σκληρής λιτότητας επέτειναν και μαζικοποίησαν τα φαινόμενα της φτώχειας, της ανέχειας, της ανεργίας, της εξαθλίωσης. Επιπρόσθετα, οι νεοφιλελεύθερες συνταγές αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης οδήγησαν σ’ έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο πολύ δύσκολα μπορεί να εξέλθει η ευρωπαϊκή οικονομία. Πρόσφατα συναντήθηκα με τον πρόεδρο της Ομάδας Σοσιαλιστών και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Χάνες Σβόμποντα ο οποίος σε δηλώσεις του μετά τη συνάντησή μας ανέφερε ότι ο τρόπος που λειτουργεί η τρόικα με την επιβολή μέτρων κατά των κρατών και των λαών δεν είναι υποβοηθητικός και χαρακτήρισε απαράδεκτο το «δανείζω και έρχομαι στη χώρα σχεδόν ως αποικιοκρατική δύναμη». Και δεν θα αναφερθώ σε ακόμη πιο ριζοσπαστικές φωνές εντός της ΕΕ. Ο κ. Ολάντ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στη Γαλλία διακήρυξε την αντίθεσή του στις πολιτικές της λιτότητας ως το απόλυτο μέτρο αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης. Μίλησε για την ανάγκη επένδυσης στην ανάπτυξη και την επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας. Αυτά είναι χαρακτηριστικά μιας εναλλακτικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της κρίσης, την οποία εφαρμόζουμε εδώ στην Κύπρο και η οποία, όπως υποστήριξε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη. Η εκλογή του κ. Ολάντ έχει ενισχύσει τον μεγάλο προβληματισμό και τη συζήτηση που γίνεται για μια ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης και την προώθηση τέτοιων πολιτικών στην ΕΕ. Και επειδή ο κ. Ολάντ ηγείται μιας από τις πιο σημαντικές χώρες της ΕΕ, αναμένεται ότι θα επηρεάσει τις εξελίξεις για την παραπέρα πορεία της Ενωσης. Σε σχέση με το ευρωομόλογο, η Κύπρος το αντιμετωπίζει θετικά».
Οντως η Κύπρος βρίσκεται ένα βήμα πριν από τον μηχανισμό στήριξης. Πώς συνέβη αυτό;
«Η οικονομία της Κύπρου εξακολουθεί να έχει υγιείς βάσεις παρά τα προβλήματα, τις στρεβλώσεις και τις ανισορροπίες που μέσα από τα χρόνια έχουν συσσωρευτεί. Αυτά τα προβλήματα ανέδειξε με ιδιαίτερη οξύτητα η παγκόσμια οικονομική κρίση. Αυτά τα προβλήματα η κυβέρνησή μας τα αντιμετωπίζει με σειρά διαρθρωτικών μέτρων τα οποία άρχισαν να αποδίδουν αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι ο αριθμός των υπαλλήλων στον δημόσιο τομέα άρχισε να μειώνεται – ο στόχος είναι να μειωθούν κατά 5.000 τα επόμενα πέντε χρόνια. Μείωση πετύχαμε επίσης στις δημόσιες λειτουργικές δαπάνες ένεκα των μέτρων που έχουν ληφθεί, ενώ παράλληλα προβήκαμε σε μεταρρυθμίσεις των ασφαλιστικών σχεδίων του δημόσιου τομέα και διασφαλίσαμε τη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων για τις επόμενες δεκαετίες. Η ερώτησή σας προφανώς αναφέρεται στη δημοσιονομική εικόνα της οικονομίας της Κύπρου, η οποία παρά την επιδείνωση που σημειώθηκε λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης εξακολουθεί να βρίσκεται σε καλό επίπεδο σε σύγκριση με τους μέσους όρους της ευρωζώνης. Αξιολογώντας την κατάσταση της οικονομίας και προβαίνοντας σε συγκρίσεις με το πρόσφατο παρελθόν, πρέπει να έχουμε υπόψη κάποια δεδομένα: λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα της κρίσης η κυπριακή οικονομία παρουσίασε πλεονάσματα ένεκα διαφόρων συγκυριακών παραγόντων και κυρίως λόγω της μεγάλης οικοδομικής έκρηξης που εκτόξευσε τα έσοδα του κράτους. Η κρίση όχι απλώς καθήλωσε αυτά τα έσοδα, αλλά τα εξανέμισε. Το κράτος απώλεσε περίπου 1,2 δισ. ευρώ σε σύνολο 7,5 δισ. ευρώ που είναι ο συνολικός προϋπολογισμός. Επιπρόσθετα, στην περίοδο της κρίσης το κράτος χρειάστηκε να εκταμιεύσει μεγάλα ποσά για την αντιμετώπιση των συνεπειών της ανομβρίας και για τη στήριξη του αγροτικού κόσμου, για τη στήριξη της ανάπτυξης κ.ά. Ολα αυτά συμποσούνται περίπου στο 1 δισ. ευρώ. Αντιλαμβάνεστε ότι όλα αυτά, μαζί με τις συνολικότερες συνέπειες που προκάλεσαν η κρίση και η ύφεση, ανέτρεψαν τις δημοσιονομικές ισορροπίες. Η Κύπρος όμως δεν είναι προ του φάσματος της ένταξης στον μηχανισμό λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης της οικονομίας, αλλά λόγω της ανάγκης ανακεφαλαιοποίησης των κυπριακών τραπεζών, οι οποίες σημαντικά εκτέθηκαν στην ελληνική οικονομία. Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας και αυτό πρωτίστως προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε».
Πόσο κατά τη γνώμη σας η οικονομική κρίση που πλήττει την Ελλάδα τραβάει και την Κύπρο;
«Οι εξελίξεις που έχετε περιγράψει έχουν δημιουργήσει το βασικό πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας σήμερα που είναι οι μεγάλες ζημιές των κυπριακών τραπεζών σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου και στην ελληνική οικονομία εν γένει. Η σημαντικότερη πρόκληση που έχουμε σήμερα μπροστά μας είναι η ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών, ιδιαίτερα μιας συγκεκριμένης τράπεζας, με την εγγύηση του κράτους. Να διαφυλάξουμε το σημαντικότατο για την κυπριακή οικονομία τραπεζικό σύστημα. Αλλωστε σε όλες τις υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας ως βασικός και κύριος λόγος φέρεται αυτή η έκθεση των τραπεζών μας στην Ελλάδα. Εγιναν λάθη και υπερβολές τόσο από τις ηγεσίες των τραπεζών όσο και από την εποπτική αρχή στην Κύπρο, τα οποία διορθώνουμε για να συνεχίσουν τόσο το τραπεζικό μας σύστημα όσο και η κυπριακή οικονομία να είναι δυνατά και επιτυχημένα».
Φταίει για την κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η Κύπρος μόνο η έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα ή και τα δημοσιονομικά ελλείμματα;
«
Η Κύπρος είχε πέρυσι δημοσιονομικό έλλειμμα 6,5%. Με τα μέτρα που λάβαμε και με βάση τις εκτιμήσεις των πρώτων μηνών αναμένεται μια σημαντική πτώση, σε περίοδο ύφεσης, περίπου στο 3%. Εχουμε λάβει πρόσθετα μέτρα για περαιτέρω μείωση με στόχο το έλλειμμα να είναι όσο πιο κοντά στο 2,5% γίνεται. Εντός των δεικτών Μάαστριχτ σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Το δημόσιο χρέος είναι αυτή τη στιγμή λίγο πάνω από το 70%. Αυτοί οι αριθμοί αποδεικνύουν ότι η κυπριακή οικονομία παραμένει μια ισχυρή οικονομία και μπορεί να συγκριθεί ευνοϊκά με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αν δεν υπήρχε η δυσκολία που αντιμετωπίζουμε σήμερα με τις τράπεζες τα δεδομένα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Λαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να παραμείνει η κυπριακή οικονομία ισχυρή».
Είπατε ότι ό,τι και να γίνει θα προσπαθήσετε να μην θιγούν τα εισοδήματα, οι μισθοί και οι συντάξεις των Κυπρίων. Αλήθεια πως θα πετύχετε κάτι τέτοιο; Τι μέτρα θα υπάρξουν;
«Οι πολιτικές της μονόπλευρης λιτότητας σε βάρος των εργαζομένων και των απλών πολιτών σε όλη την Ευρώπη οδηγούν ήδη σε αδιέξοδα. Αυτό είναι κάτι που κατανοούν πολλοί σήμερα στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα κύμα αλλαγής υπέρ της ανάπτυξης, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της προστασίας των λαϊκών στρωμάτων. Στην Κύπρο έχουμε επιτύχει κοινωνική και εργασιακή ειρήνη σε δύσκολες συνθήκες λόγω μιας ισορροπημένης φιλολαϊκής πολιτικής. Κατηγορούμαστε ότι σε συνθήκες οικονομικής κρίσης αυξήσαμε τις κοινωνικές δαπάνες για τους ανθρώπους που έχουν περισσότερη ανάγκη, τις συντάξεις των χαμηλοσυνταξιούχων, όμως το γεγονός αυτό αποτέλεσε «προστατευτικό δίχτυ» για εκείνες τις ομάδες του πληθυσμού που θα μπορούσαν να είχαν οδηγηθεί στο κοινωνικό περιθώριο. Θα λάβουμε λοιπόν πρόσθετα μέτρα που θα στοχεύουν σε περαιτέρω εξοικονομήσεις, περαιτέρω πάταξης της φοροδιαφυγής, στοχευμένης αύξησης των εσόδων με μέτρα που απευθύνονται κύρια στον πλούτο».
Δεν θα είστε και πάλι υποψήφιος πρόεδρος. Γιατί; Θεωρείτε ότι αποτύχατε επειδή δεν λύσατε το Κυπριακό στη θητεία σας, όπως είχατε υποσχεθεί;
«Πριν από τις εκλογές του 2008 είχα αναλάβει μια ξεκάθαρη δέσμευση έναντι του κυπριακού λαού: θα ήμουν πρόεδρος μιας θητείας, εκτός εάν υπήρχε λύση του Κυπριακού ή αν θα βρισκόμασταν πολύ κοντά στη λύση. Δυστυχώς λόγω της γνωστής στάσης του κ. Ερογλου και της Τουρκίας, παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί κατά τα πρώτα χρόνια των συνομιλιών με τον κ. Ταλάτ, δεν βρισκόμαστε κοντά στην πολυπόθητη λύση. Αντίθετα Ερογλου και Αγκυρα στρεψοδικούν αμφισβητώντας ακόμη και συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί αυτό το χρονικό διάστημα. Δεν είχαμε υποσχεθεί λύση, γιατί όπως είναι καλά γνωστό η λύση εξαρτάται κυρίως από την κατοχική Τουρκία. Είχαμε υποσχεθεί πρωτοβουλίες για τη λύση και προσπάθεια να εκτεθεί η Τουρκία εάν συνέχιζε την αδιάλλακτή της στάση. Κάτι τέτοιο έχει επιτευχθεί. Δείτε την αλλαγή στάσης στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας είναι σήμερα «παγοποιημένη». Κανένας δεν ισχυρίζεται σήμερα ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν θέλουν λύση. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ισχυρότερη και με μεγαλύτερο κύρος διεθνώς. Και όσοι προέβλεπαν με σιγουριά ότι ο Χριστόφιας θα οδηγήσει σε κακή λύση, έχουν διαψευστεί πλήρως».
Μήπως έτσι όμως συνταξιοδοτείστε και πολιτικά;
«
Δεν θα ήταν δυνατό έπειτα από τόσα χρόνια ενεργού δράσης ένας άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του πρώτιστα αγωνιστή για τα δίκαια της πατρίδας και του λαού να απενεργοποιηθεί πλήρως. Δεν θα μπορούσα ποτέ να πράξω κάτι τέτοιο. Ασφαλώς δεν θα είμαι στην πρώτη γραμμή της πολιτικής επικαιρότητας, θα συνεχίσω όμως να εργάζομαι και να παλεύω από ένα άλλο μετερίζι για τη σωτηρία της Κύπρου, για τα συμφέροντα του απλού ανθρώπου και για ένα δικαιότερο κόσμο».
Αριστερός Πρόεδρος στην ΕΕ. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά. Πως αλήθεια το αντιμετωπίζουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων;
«Διατηρούμε άριστες σχέσεις με όλα τα κράτη- μέλη. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα ασκήσει μια πρώτιστα ευρωπαϊκή Προεδρία. Έχουμε βέβαια θέσει και το δικό μας στίγμα που συνοψίζεται στο σύνθημα της δικής μας Προεδρίας «Για μια καλύτερη Ευρώπη». Δίνουμε έμφαση στην ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης. Από κει και πέρα θέλω να υπογραμμίσω ότι όχι μόνο διατηρούμε άριστες σχέσεις με τους αρχηγούς των κρατών- μελών αλλά αυτές οι σχέσεις συνεχώς βελτιώνονται».
Ελπιδοφόρα προοπτική
«Δικαιωθήκαμε για την ΑΟΖ» Πώς επιδρά στην κυπριακή οικονομία και στις πολιτικές εξελίξεις στο Κυπριακό η πρόσφατη ανεύρεση υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ;
«Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων με την οριοθέτηση της κυπριακής ΑΟΖ νοτίως της Κύπρου, την παραχώρηση οικοπέδου, την έναρξη γεωτρήσεων και την ανεύρεση φυσικού αερίου αποτελούν τις σημαντικότερες θετικές εξελίξεις σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια. Σε οικονομικό επίπεδο δημιουργείται μια ισχυρή προοπτική για σήμερα και τις επόμενες γενιές, που εκφράζεται ήδη από το ζωηρό ενδιαφέρον για μεγάλες επενδύσεις στην Κύπρο. Ταυτόχρονα ισχυροποιείται η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου. Δημιουργούμε ακόμη ένα ισχυρό κίνητρο για τους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία για μια σωστή λύση του Κυπριακού. Προχωρήσαμε με αποφασιστικότητα και δικαιωθήκαμε. Θέλω να υπενθυμίσω ότι οι γεωτρήσεις ξεκίνησαν εν μέσω τουρκικών πλοίων και αεροπλάνων. Ο δεύτερος γύρος αδειοδοτήσεων είναι επίσης πολύ ελπιδοφόρος με σημαντικό ενδιαφέρον από πολλές εταιρείες. Αυτή την ισχυρή προοπτική για το λαό μας θα τη στηρίξουμε σε στέρεες βάσεις με μόνο γνώμονα το συμφέρον του λαού».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
