Ο άνθρωπος που έφυγε από δίπλα μας απρόσμενα και κηδεύτηκε την περασμένη Τετάρτη ήταν πρώτα απ’ όλα Ανθρωπος. Το έδειξε άπειρες φορές όταν στη διάρκεια της 45χρονης επαγγελματικής καριέρας του χειρίστηκε λεπτές, εθνικής σημασίας είτε κοινωνικού χαρακτήρα, υποθέσεις. Οταν μια μεγάλη διεθνής εταιρεία επιχείρησε κάποτενα τον δελεάσει με ένα σεβαστό για εκείνη την εποχή χρηματικό ποσό ώστε να εξασφαλίσει μια έστω ουδέτερη γνωμάτευσή του στην αντιδικία της με το κράτος, εκείνος έδειξε την πόρτα στους δύο μεσάζοντες που τον πλησίασαν. Και όταν ως πρόεδρος της παλιάς Ολυμπιακής ήρθε αντιμέτωπος με την κρατική γραφειοκρατία που προσπάθησε να εξουδετερώσει εισηγήσεις του οι οποίες κρίθηκαν υπερβολικά φιλικές προς τους εργαζομένους της εταιρείας, εκείνος απάντησε με την παραίτησή του, μολονότι γνώριζε ότι αυτό θα ενοχλούσε πολύ στενό πολιτικό φίλο του. Αυτός ήταν ο Τρύφων Κουταλίδης.
Οι αναγνώστες της εφημερίδας σπανίως είδαν την υπογραφή του σε κάποιο κείμενο. Και όμως ήταν τακτικός συνεργάτης της. Αλλά υπέγραφε ως Παπινιανός – δανειζόμενος το όνομα του ρέκτη ρωμαίου αναμορφωτή του δικαίου τον οποίο δολοφόνησε ο Καρακάλας το 212 μ.Χ. Ηταν άρθρα και σχόλια που όχι απλώς ανέλυαν το θέμα – θέμα πάντοτε από την επικαιρότητα – αλλά πρότειναν λύσεις, άνοιγαν δρόμο για διέξοδο. Στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής δημοσιεύθηκε η τελευταία συνεισφορά του «Παπινιανού» στην κοινωνία. Δεν υπάρχει νομικό είτε άλλης μορφής κώλυμα για τις εκατοντάδες άγονες νησίδες των ελληνικών θαλασσών και μπορούν να πουληθούν, όπως έγινε με τα νησιά που κατά καιρούς αγόρασαν εφοπλιστές, βιομήχανοι και επιχειρηματίες. Ο Κουταλίδης, με πλήρη γνώση των νόμων και των κανόνων, έδινε ώθηση στο κράτος να προχωρήσει σε μια δεξαμενή χρήματος. Με τον τρόπο του και με το κύρος του έλεγε στο κράτος «μπορείς, προχώρησε».
Ο Τρύφων Κουταλίδης χειρίστηκε ως νομικός τις μεγαλύτερες υποθέσεις της Ελλάδας. Από τις συμβάσεις για το αεροδρόμιο της Αθήνας ως, παλαιότερα, τις συγχωνεύσεις και ιδιωτικοποιήσεις ημικρατικών οργανισμών, τους αυτοκινητοδρόμους κτλ. Εντελώς τελευταία η κυβέρνηση χρειάστηκε τις γνώσεις του στους χειρισμούς της για το PSI.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1934, γιος δικηγόρου, μαθήτευσε στο Βαρβάκειο και ήθελε να γίνει αρχιτέκτονας, αλλά απέτυχε στις εισαγωγικές στο Πολυτεχνείο και κατευθύνθηκε στη Νομική. Και όμως, μεγάλος πια, δικηγόρος καταξιωμένος, διατηρούσε το μεράκι του αρχιτέκτονα. Στα συμβούλια στα οποία ήταν μέλος – μεταξύ άλλων σε αυτό του ΔΟΛ, του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, από την πρώτη ημέρα της δημιουργίας του – μουντζούρωνε μηχανικά τις κόλλες που είχε μπροστά του σχεδιάζοντας σπιτάκια και άλλα κτίσματα.
Πτυχιούχος της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και με διδακτορικό, συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, όπου πήρε διδακτορικό με ειδίκευση το Αεροπορικό Δίκαιο – έναν τομέα της Νομικής στον οποίο πολύ λίγοι θήτευαν τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Ο ίδιος έλεγε ότι ο πατέρας του αμφέβαλλε αν θα έβρισκε κάποια δουλειά με «τέτοια ειδίκευση». Και όμως, αυτή η ειδίκευση τον έκανε διάσημο όταν σε ηλικία 27 ετών άρχισε να δικηγορεί στην Αθήνα.
Ηταν ένας από τους δικηγόρους της ασφαλιστικής εταιρείας Ασπίς Πρόνοια όταν δημιουργήθηκε κάποιο ζήτημα με την Ολυμπιακή επί ιδιοκτησίας Ωνάση και ο Κουταλίδης βρέθηκε στο στοιχείο του. Χειρίστηκε μια πτυχή του ζητήματος με τρόπο που προκάλεσε έκπληξη – αλλά και ενδιαφέρον – στον Ωνάση. Χωρίς πολλές συζητήσεις και οντισιόν προσελήφθη στο επιχειρησιακό επιτελείο του μεγαλοεφοπλιστή. Στο βιβλίο του «Ο δικηγόρος» που έγραψε ως Παπινιανός (εκδόσεις Εστία, 2003) ο Κουταλίδης περιγράφει με το χιούμορ που τον διέκρινε πάντοτε τη στιχομυθία των δύο ανδρών που προηγήθηκε του άψε-σβήσε της πρόσληψής του.
Η θητεία του, όπως την ονόμαζε, στο «Πανεπιστήμιο Ωνάση» τού άνοιξε τον δρόμο στην «Ακαδημία Καραμανλή». Νομικός σύμβουλος του Αρίστου Ωνάση, διαμόρφωσε τη νομική συγκρότηση της Ολυμπιακής και την πλοήγησε ως το 1974, όταν παραιτήθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιό της εν όψει της κρατικοποίησής της, στην οποία ήταν αντίθετος. Ηταν ακριβώς οι σχετικές διεργασίες που τον έφεραν στον Καραμανλή. Αρχικά αντιμέτωπο, αργότερα σύμμαχο και συνεργάτη και τελικά φίλο.
Εντελώς τυχαία, όπως ο ίδιος έλεγε, συναντήθηκε με τον Χρήστο Λαμπράκη, ο οποίος του έκανε «τεστ σοβαρότητας», το περιεχόμενο του οποίου δεν ήθελε να αποκαλύψει. Δημιουργήθηκε πολύ σύντομα μια «χημεία» μεταξύ τους, μια παραγωγική, σταθερή συνεργασία, η οποία απέδωσε, μεταξύ άλλων, τη νομική πανοπλία των εκδοτικών επιχειρήσεων Λαμπράκη, του Ιδρύματος Λαμπράκη, του τηλεοπτικού δικτύου Mega Channel κτλ.
Η συνεργασία του με τους «μεγάλους Ελληνες» τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, η θέση του αντιπροέδρου της Εμπορικής Τράπεζας και αργότερα του προέδρου της Γενικής Τράπεζας δεν απομάκρυναν τον Τρύφωνα Κουταλίδη από την παρακολούθηση και μελέτη των μεταμορφώσεων που έπαιρνε διεθνώς το επάγγελμα του δικηγόρου. Ο Τρύφων Κουταλίδης είναι ο πρώτος έλληνας νομικός-δικηγόρος που ακολουθώντας πρότυπα που είχαν σχηματιστεί σε άλλες χώρες δημιούργησε δικηγορική εταιρεία. Με επίλεκτους συνεργάτες, δεν άργησε η εταιρεία του να αποκτήσει διεθνή εμβέλεια, να είναι επιδίωξη συμμετοχής και ένταξης σ’ αυτήν νέων ελλήνων και ξένων δικηγόρων, όπως και επιχειρήσεων, ελληνικών και ξένων, που σπεύδουν να προσφύγουν στις υπηρεσίες της.
Αυτή την κατάσταση, αυτή την εμπειρία ο «Παπινιανός» τη μεταλαμπάδευσε και σε άλλους. Στο βιβλίο του αφιερώνει πολλές σελίδες με προτροπές σε νέους δικηγόρους να συνεργαστούν, να συνεταιριστούν – διαφορετικά, δεν θα προκόψουν και θα υποφέρουν.
Ανθρωπος με ιδέες καθαρές, ευγενικός, πάντοτε πρόθυμος να συζητήσει θέματα στα οποία είχε ειδίκευση, διακριτικότατος σε υποθέσεις που χειριζόταν, άνθρωπος με έμφυτη καλή διάθεση απέναντι ακόμη και σε μη γνωστούς του, ευπατρίδης και επιβλητικός στην εμφάνιση, με χιούμορ, ο Τρύφων Κουταλίδης άνοιξε δρόμους για ομολόγους του και αφήνει μεγάλο κενό στους ανθρώπους που τον γνώρισαν και συνεργάστηκαν μαζί του. Στην οικογένειά του, στα μέλη του ΔΣ του ΔΟΛ, στους συντάκτες και άλλους εργαζομένους στο «Βήμα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
