Πιο κλασικά… δεν γίνεται

Η μαγεία της μουσικής συναντά τη μεγαλοφυΐα της ερμηνείας. Ενα πανόραμα τριών αιώνων κλασικής δημιουργίας είναι η νέα προσφορά του «Βήματος» με τίτλο «Τα Κλασικά της Κλασικής», η οποία κυκλοφορεί σε συνεργασία με την Deutsche Grammophon, την εταιρεία που σφράγισε για περισσότερο από έναν αιώνα την ιστορία της δισκογραφίας φέρνοντας πραγματική επανάσταση στον ήχο αφού υπήρξε – και παραμένει – πρωτοπόρα σε κάθε τεχνολογική εξέλιξη, με σκοπό πάντα το αρτιότερο ακουστικό αποτέλεσμα.

Η προσφορά περιλαμβάνει τα πιο αναγνωρίσιμα αποσπάσματα από τα γνωστότερα έργα της κλασικής μουσικής έτσι όπως ερμηνεύονται από ονόματα-θρύλους σε ηχογραφήσεις αναφοράς. Εργα για σόλο όργανο, μουσική δωματίου, μεγάλες συμφωνικές δημιουργίες αλλά και εισαγωγές από πασίγνωστες όπερες είναι μερικά από όσα περιλαμβάνονται αποτελώντας, θα έλεγε κανείς, μια ολοκληρωμένη δισκοθήκη αναφοράς για όσους θέλουν να προσεγγίσουν το είδος.

Ο κατάλογος των έργων είναι εντυπωσιακός: από το πασίγνωστο «Fur Elise» του Μπετόβεν ως το «Ο Fortuna» από τα θρυλικά «Carmina Burana» του Καρλ Ορφ, από το «Βαλς των λουλουδιών» του «Καρυοθραύστη» (Τσαϊκόφσκι) ως το δημοφιλέστερο απόσπασμα από τη Συμφωνία αρ. 8 (γνωστή ως «Ημιτελή») του Σούμπερτ και από το «Bolero» του Ραβέλ ως την ουβερτούρα του «Ντον Τζιοβάνι» του Μότσαρτ και την περίφημη «Ωδή στη χαρά» από την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν, κάθε απόσπασμα αποτελεί μια «χρυσή στιγμή» στην ιστορία της κλασικής μουσικής, από το μπαρόκ ως τον 20ό αιώνα, με ενδιάμεσους σταθμούς την κλασική και τη ρομαντική περίοδο.

Κορυφαίοι σολίστ, σουπερστάρ αρχιμουσικοί και οι διασημότερες ορχήστρες του κόσμου σε μια πραγματική «παρέλαση αστέρων» καλύπτουν σχεδόν έναν αιώνα δισκογραφίας. Ο Μστισλάβ Ροστροπόβιτς με την ιδιότητα του μαέστρου, ο πιανίστας Λαζάρ Μπέρμαν, η αργεντινή πιανίστρια Μάρτα Αργκεριχ (η οποία πρόσφατα εμφανίστηκε με τεράστια επιτυχία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών), ο πρόωρα χαμένος αρχιμουσικός Τζιουζέπε Σινόπολι, ο θρυλικός – επίσης αρχιμουσικός – Κάρλος Κλάιμπερ, γνωστός όσο βρισκόταν εν ζωή για τις άκρως επιλεκτικές εμφανίσεις του και την τελειότητα των ερμηνειών του, είναι μερικά από τα ονόματα που περιλαμβάνονται στη συλλογή.

Πέρα από όλα αυτά, η προσφορά δίνει τη δυνατότητα να έρθει κανείς σε επαφή με διαφορετικές σχολές μουσικής ερμηνείας και την εξέλιξή τους στον χρόνο: οι κορυφαίες ορχήστρες των ΗΠΑ (η Συμφωνική του Σικάγου υπό τον Τζέιμς Λιβάιν αλλά και η Συμφωνική της Βοστώνης υπό τον Σέιτζι Οζάουα, τον μακροβιότερο μουσικό διευθυντή στην ιστορία της, καθώς η 29χρονη θητεία του μεταξύ 1973 και 2002 ξεπέρασε σε διάρκεια κι αυτή ακόμη τη θητεία του Κουσεβίτσκι) συναντώνται με σπουδαία σύνολα από την Ευρώπη (τις περίφημες Φιλαρμονικές της Βιέννης και του Βερολίνου, τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου κτλ.) αλλά και από τη Ρωσία (Εθνική Ορχήστρα της Ρωσίας υπό τον Μιχαήλ Πλέτνιεφ) προσφέροντας μια γοητευτική ακουστική ποικιλία.

Κάραγιαν: επαναστάτης αλλά και «δικτάτορας»
Ο αρχιμουσικός Χέρμπερτ φον Κάραγιαν συνέδεσε όσο κανένας το όνομά του με την Deutsche Grammophon. Γι’ αυτό και αποσπάσματα από τις πασίγνωστες ηχογραφήσεις του με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου, συνεργασία που σφράγισε την υπέρλαμπρη καριέρα του, εμφανίζονται επανειλημμένως στην προσφορά του «Βήματος».

Ο Κάραγιαν θεωρούσε την κλασική μουσική «μαζικό» είδος: κανένας άλλος καλλιτέχνης δεν ηχογράφησε τόσο πολύ, κανένας δεν ανακάλυψε τις δυνατότητες της κινηματογράφησης της όπερας τόσο νωρίς όσο εκείνος, ενώ, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο CD το 1981 ως «ο δίσκος γραμμοφώνου του μέλλοντος», ο ενθουσιασμός του ήταν έκδηλος. «Ο Κάραγιαν», έγραφε παλαιότερα ο Αξελ Μπρίγκεμαν, μουσικοκριτικός της γερμανικής εφημερίδας «Die Welt», «υπήρξε πρωτοπόρος πολλών από τις ιδέες που κυριάρχησαν αργότερα στη σημερινή μιντιακή κοινωνία και προέβλεψε ότι θα γίνουν πραγματικότητα νωρίτερα από οποιονδήποτε άλλον. Επέφερε μια πραγματική επανάσταση στον χώρο της κλασικής μουσικής».

Για τη ζωή και την καριέρα του μαέστρου που γεννήθηκε στις 5 Απριλίου του 1908 στο Σάλτσμπουργκ και έμελλε να εξελιχθεί στο διασημότερο – μετά τον Μότσαρτ – τέκνο της πόλης, έχει χυθεί πολύ μελάνι. Επικεφαλής, ταυτοχρόνως, της Κρατικής Οπερας της Βιέννης, του διάσημου φεστιβάλ της γενέτειράς του, αλλά και της Φιλαρμονικής του Βερολίνου – την οποία ανέλαβε το 1955 και υπό τη διεύθυνσή του ηχογράφησε και περιόδευσε εκτενώς, επεκτείνοντας εντυπωσιακά τη φήμη της -, διατηρούσε στενές σχέσεις με τη Φιλαρμόνια του Λονδίνου, τη Συμφωνική της Βιέννης και τη Σκάλα του Μιλάνου.

Ετσι, για περισσότερα από 20 χρόνια θεωρούνταν ο «γενικός μουσικός διευθυντής της Ευρώπης», κυριαρχώντας στη Γηραιά Ηπειρο μεταξύ των ετών 1950 – 1970. Χαρακτηριστικό το παρακάτω ανέκδοτο: «Κάποια στιγμή ο Κάραγιαν έπρεπε να διευθύνει την ίδια ημέρα σε δύο χώρες. Κατεβαίνοντας λοιπόν τρέχοντας τα σκαλιά της Κρατικής Οπερας της Βιέννης, σταμάτησε ένα ταξί. «Πού πάμε;» τον ρώτησε ο οδηγός. «Α, δεν έχω πρόβλημα» του απάντησε αδιάφορα, τάχα, ο μαέστρος. «Ετσι κι αλλιώς, παντού με ζητούν»».

Αρχιμουσικός με ευρύτατο ρεπερτόριο, σταρ των μέσων μαζικής ενημέρωσης, παραγωγός όπερας, ιδρυτής και διευθυντής επιτυχημένων φεστιβάλ, λάτρης της ζωής, της τεχνολογίας και της ταχύτητας, ο Κάραγιαν, που πέθανε τον Ιούλιο του 1989, ήταν κυρίως, όπως γράφτηκε κάποτε, «ο άνθρωπος που έκανε τη μουσική θρησκεία και έγινε ο ίδιος ο φανατικότερος κήρυκάς της».

Πολλά ωστόσο έχουν γραφεί για τον εγωκεντρισμό και την ταύτιση του Κάραγιαν με το πάλαι ποτέ μοντέλο του μαέστρου-«δικτάτορα», όσο και για τις σχέσεις του με το ναζιστικό καθεστώς: επρόκειτο για μια αναγκαστική κίνηση τακτικής ενός νεαρού καλλιτέχνη προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει και να αναρριχηθεί επαγγελματικά σε μια εποχή έντονων διώξεων ή για μία ενσυνείδητη ιδεολογική επιλογή; Η συζήτηση ακόμα καλά κρατεί…

«Ο Κάραγιαν ήταν ένας τρομερά εμπνευσμένος άνθρωπος και αυτό μόνο αν το έχει ζήσει κάποιος μπορεί να το κατανοήσει στις διαστάσεις του» δήλωνε παλαιότερα στο «Βήμα» ο διάσημος λετονός αρχιμουσικός Μάρις Γιάνσονς, η διεθνής καριέρα του οποίου άρχισε το 1971, αφότου δηλαδή κέρδισε τον Διεθνή Διαγωνισμό του Ιδρύματος Χέρμπερτ φον Κάραγιαν του Βερολίνου. «Αν σκεφτούμε» πρόσθετε «πως όλοι εμείς είμαστε άνθρωποι που ζούμε σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο με όλους τους περιορισμούς που μας επιβάλλει αυτό, εκείνος ήταν ένα πουλί που πετούσε απίστευτα ψηλά και είχε ευρύτερη αντίληψη για όλα. Για τη μουσική, για τον κόσμο».