Εδώ και περίπου έναν μήνα έχουν σταματήσει να είναι μια ομάδα ανθρώπων (ως επί το πλείστον επαγγελματίες ή παθιασμένοι γνώστες του ευρύτερου τομέα της πληροφορικής) με πολιτικές θέσεις οι οποίες απλώς ανταλλάσσονταν και οριστικοποιούνταν κυρίως μέσω Διαδικτύου. Οι Eλληνες «Πειρατές» έχουν ιδρύσει το δικό τους κόμμα. Οι επίδοξοι «διευκολυντές» (όπως τα ίδια τα μέλη του κόμματος ισχυρίζονται ότι θα αποκαλούν εαυτούς σε περίπτωση που καταφέρουν να μπουν κάποια στιγμή στο υπό «ανάπλαση» ελληνικό Kοινοβούλιο) είναι, μέχρι στιγμής, άνθρωποι χωρίς προκατασκευασμένους πολιτικούς λόγους και χωρίς κοστούμια ή γραβάτες ως ενδυματολογικά σημαίνοντα της σοβαρότητας των καταστάσεων.
Για πρώτη φορά, τους συναντήσαμε την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου, στον Αρειο Πάγο. Εκεί όπου, στις 10 π.μ., παρά το κρύο, την – ακόμη μία – γενική απεργία, το χάος στους δρόμους της Αθήνας, συγκεντρώθηκαν καμιά τριανταριά άτομα και, μετά τις απαραίτητες για την περίσταση φωτογραφίσεις, κατέθεσαν τα χαρτιά τους για την ίδρυση και αναγνώριση του κόμματός τους από το κράτος: «Κόμματα Πειρατών υπάρχουν άλλα 57 σε όλον τον κόσμο, συνολικά έχουν εκλέξει δύο ευρωβουλευτές, 15 βουλευτές και 194 δημοτικούς συμβούλους σε όλη την Ευρώπη» ενημέρωνε, με την ακρίβεια που διακρίνει τον λόγο του, ο Ανέστης Σαμουρκασίδης, υπεύθυνος επικοινωνίας του κόμματος, την ευγενική και καλοντυμένη υπάλληλο του Αρείου Πάγου η οποία είχε μόλις πάρει στα χέρια της τον «πειρατικό» φάκελο. «Ο μέσος όρος ηλικίας των μελών μας είναι μόλις 36 χρόνια!» συνέχιζε ο Ανέστης, όσο εκείνη έριχνε μια ματιά στα δικαιολογητικά τους. Και την ώρα των τελικών υπογραφών, όταν έβγαιναν οι – και πάλι απαραίτητες – αναμνηστικές φωτογραφίες, όλοι μαζί κατέληγαν: «Αυτή τη στιγμή γράφουμε ιστορία». Αλλά η γραφόμενη ιστορία έπρεπε και να δημοσιοποιηθεί.
Αμέσως μετά, λοιπόν, το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, οι Eλληνες «Πειρατές» έδωσαν συνέντευξη Τύπου στην ΕΣΗΕΑ: «Το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας ιδρύθηκε έπειτα από προετοιμασία περίπου τεσσάρων μηνών, με συζητήσεις των μελών του στο Internet και συναντήσεις στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Τα μέλη του αποφάσισαν το κόμμα να μην έχει πρόεδρο, αλλά επταμελή διοικούσα επιτροπή, τα πρώτα μέλη της οποίας είναι νέοι άνθρωποι από 20 έως και 43 ετών. Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, στο κόμμα έχουν γραφτεί 480 μέλη, τα οποία βρίσκονται σε 46 διαφορετικούς νομούς της Ελλάδας» συστήνονταν στους λιγοστούς δημοσιογράφους, οι οποίοι εκείνη την ημέρα είχαν αποφασίσει να «τιμήσουν» τους «Πειρατές», κάνοντας μια παύση από την καυτή οικονομική, πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα της τελευταίας περιόδου. «Το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας δεν τοποθετείται επάνω στον ξεπερασμένο άξονα Αριστερά – Κέντρο – Δεξιά, αλλά γεννήθηκε τον 21ο αιώνα, για να αποτελέσει το νέο λειτουργικό σύστημα της κοινωνίας μας» κατέληγαν στη συνέντευξη Τύπου, συμπυκνώνοντας, περιεκτικά και εύστοχα, την ταυτότητα και τον προορισμό τους.
Το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας αποτελείται από ένα μωσαϊκό ανθρώπων (όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να το γνωρίσει από κοντά στις προγραμματισμένες διασκέψεις, είτε σήμερα στην Αθήνα είτε στις 18 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη): διαφορετικές ηλικίες, διαφορετικές γκαρνταρόμπες, διαφορετική εκφορά του (πολιτικού) λόγου και διαφορετικές πολιτικές ιδέες, όπως τουλάχιστον αυτές ορίζονται παραδοσιακά («το 20% των μελών μας έχει, με κάποιον τρόπο, περάσει από όλη την γκάμα των κομμάτων» μας λένε). Οι επικριτές τους, όπως και στην Ευρώπη, ενδεχομένως θα τους καταλογίσουν ότι την πολιτική ατζέντα τους μονοπωλούν ζητήματα που αφορούν το Internet και τις (νέες) τεχνολογίες. Και κάπου εκεί, με τα smartphones ανά χείρας (τα οποία κατά πάσα πιθανότητα δεν θα είναι iΡhone, διότι «εμείς υποστηρίζουμε το ελεύθερο λογισμικό και τα ανοιχτά πρότυπα»), οι «Πειρατές» θα παραπέμψουν στην ιστοσελίδα τους (www.pirateparty.gr), προκειμένου να πείσουν για το ευρύ φάσμα των θέσεών τους. Ενδεικτικά, μεταξύ πολλών άλλων, υποστηρίζουν την άμεση δημοκρατία σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικότητας, την απόλυτη διαφάνεια στη δημόσια διοίκηση, την ενίσχυση του διαχωρισμού των εξουσιών («είμαστε υπέρ της απόλυτης ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας», «πιστεύουμε στη συμμετοχή όλων των πολιτών στη νομοθετική εξουσία»).
Ακολουθώντας τα ευρωπαϊκά πειρατικά χνάρια, οι Eλληνες «Πειρατές» αντιτίθενται σε κάθε ιδιωτικό μονοπώλιο. «Η διάλυση των μονοπωλίων είναι δεδηλωμένος στόχος της πολιτικής του κόμματός μας. Οι πατέντες ως εγγύηση του κράτους στα ιδιωτικά μονοπώλια αντιπροσωπεύουν ουσιαστικά έναν τεχνητό περιορισμό της γενικής ευημερίας και επ’ αυτών απαιτείται συνεχής δημόσιος έλεγχος και αναθεωρήσεις» λένε οι ίδιοι, ζητώντας μεταξύ άλλων «πιο λογικές ρυθμίσεις» και «να σταματήσει η αυξανόμενη κατάχρηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας». Οπως υποστηρίζουν, κάθε φορά που μία εφεύρεση ή ένα δημιούργημα «πατεντάρεται», εξυπηρετούνται για χρόνια «ακόρεστα οικονομικά συμφέροντα», τα οποία κρατούν δέσμιους τους καταναλωτές και λειτουργούν απαγορευτικά για την ταχύτερη ανάπτυξη των επιστημών και του πολιτισμού (σε αυτό το σημείο, με τα γενόσημα φάρμακα να διχάζουν, οι «Πειρατές» ανταμώνουν την επικαιρότητα).
Συνακόλουθα, οι θέσεις τους για τα πνευματικά δικαιώματα (copyright) τοποθετούν απέναντί τους τη βιομηχανία της ψυχαγωγίας. «Εμείς μιλάμε για “εικονική ιδιοκτησία” και όχι για “πνευματική ιδιοκτησία”» μας λέει ο Ανέστης Σαμουρκασίδης και συνεχίζει: «Μια καρέκλα όταν την αγοράσεις και την κάνεις δική σου, μπορείς και να την κάνεις ό,τι θέλεις. Αντιθέτως, η “πνευματική ιδιοκτησία” δεν διέπεται από τέτοιους νόμους, αλλά δίνει υπερβολικές εξουσίες σε όποιον κατέχει τα δικαιώματα στερώντας πολλά πράγματα από την κοινωνία». Συγκεκριμένα, ο Γιάννης Παναγόπουλος, εκ των μελών της διοικούσας επιτροπής, θα αναφέρει: «Θέλουμε να υπάρχει ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας και του πολιτισμού, όταν δεν πρόκειται για εμπορική χρήση. Δεν θέλουμε κανείς να βγάζει λεφτά με τη δουλειά κάποιου άλλου, αλλά όταν η χρήση δεν είναι εμπορική, δεν μπορεί να υπάρχει περιορισμός στη διακίνηση των (πολιτιστικών, ψηφιακών) αγαθών. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να υφίστασαι περιορισμούς για το πόσες φορές θα ακούσεις ένα τραγούδι ή αν θα το μοιραστείς με έναν φίλο σου. Αλλά και για την εμπορική χρήση, θέλουμε το “copyright” να περιοριστεί σε λογικά χρονικά πλαίσια – αυτή τη στιγμή ισχύει για 70 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού!».
Αναπόφευκτα, όταν ακουστεί το γνωστό «η πειρατεία σκοτώνει τη μουσική», τα αίματα θα ανάψουν: Ο Ανέστης Σαμουρκασίδης θα επισημάνει ότι «δεν προτρέπουμε κανέναν να κάνει οποιαδήποτε παρανομία, αλλά θέλουμε να αλλάξουμε τον νόμο» και, με λόγο χειμαρρώδη, όπως συνηθίζει, θα τονίσει ότι ουσιαστικά η βιομηχανία της ψυχαγωγίας αντιμετωπίζει πρόβλημα με το μοντέλο διανομής της – και αυτό είναι ένα πρόβλημα στο οποίο η ίδια η βιομηχανία πρέπει να βρει τη λύση, και όχι οι νομοθέτες. «Μα, αυτή τη στιγμή ουσιαστικά δεν πληρώνεται ο δημιουργός, αλλά οι εταιρείες παραγωγής» θα πει ο Χρήστος Δεσποτάκης, και αμέσως ο 62χρονος Γιώργος Μισσούλης (εκ των «Πειρατών» που… ανεβάζουν τον μέσο όρο ηλικίας στο κόμμα) θα φέρει ένα παράδειγμα: «Ενας αμερικανός κωμικός βιντεοσκόπησε μια παράστασή του και τη διέθεσε στο Internet προς 5 ευρώ, δηλώνοντας ότι μόλις αγοράσει κανείς το βίντεο της παράστασης θα μπορεί να το κάνει ό,τι θέλει. Το αποτέλεσμα ήταν ότι έκανε τζίρο 1 εκατ. δολάρια και, αφαιρώντας το κόστος παραγωγής, του έμειναν περίπου 250.000 δολάρια. Και μετά έκανε μια ανάρτηση στο Διαδίκτυο όπου έγραφε: “Ποια εταιρεία είναι αυτή που θα μου έδινε εμένα το 25% του τζίρου από ένα προϊόν, το οποίο είναι ολοκληρωτικά δικό μου;”». Με αυτό το ερώτημα, αποστομωτικό όπως είναι, μπαίνει μια άνω τελεία. Και οι «Πειρατές» κερδίζουν τη μάχη των επιχειρημάτων έως ότου έρθει η σειρά της βιομηχανίας να απαντήσει.
Μας έπεισαν ότι…
• Μπορούν να εγγυηθούν τη διαφάνεια στο κόμμα τους και να τη διεκδικήσουν για την κοινωνία.
• Εχουν λόγο να είναι κόμμα, και όχι «λέσχη», «σύλλογος» ή οτιδήποτε άλλο προάγει τον προβληματισμό και τη ζύμωση αλλά σταματάει εκεί.
• Η άμεση δημοκρατία μπορεί να υπάρξει, άλλοτε ψηφιακά και άλλοτε στήνοντας κάλπες, ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις.
• Δεν είναι «κακά παιδιά» όσοι κατεβάζουν ταινίες τα βράδια ή «ποστάρουν» μανιωδώς τραγούδια από το ΥouΤube. Η παγκόσμια βιομηχανία της ψυχαγωγίας πρέπει να ανανεώσει το μοντέλο διανομής της.
Δεν μας έπεισαν ότι…
• Δεν θα κάνουν ποτέ πολιτικούς ελιγμούς.
• Μπορεί να υπάρχει κόμμα στην Ελλάδα το 2012 χωρίς επίσημη θέση για τη μνημονιακή πολιτική.
• Μπορούν να πείσουν τους Ελληνες ότι ο άξονας Αριστερά – Κέντρο – Δεξιά είναι ξεπερασμένος.
• Αυτή τη στιγμή, ως κόμμα, έχουν κάτι περισσότερο να προσφέρουν από το να… ενταχθούν θέσεις τους στις ατζέντες άλλων κομμάτων.
Υποψία: Θα είχαν το θάρρος να φωτογραφηθούν με κλειστό μάτι και έναν παπαγάλο στον ώμο, αν δεν ήταν αυτή η πρώτη μεγάλη εμφάνισή τους στον Τύπο.
Το δικό τους «μνημόνιο»
Το ραντεβού είχε δοθεί για τις 5.00 μ.μ., όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα. Στο Σύνταγμα, το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου, λίγη ώρα πριν από το σούρουπο, η λεγόμενη πια «πάνω πλατεία» ήταν γεμάτη από κόσμο, μια διμοιρία ΜΑΤ (ως επί το πλείστον σε χαλαρή στάση σώματος) απλωνόταν επί της λεωφ. Βασιλίσσης Αμαλίας και τα παράθυρα του Κοινοβουλίου ήταν φωτισμένα, μαρτυρώντας την εργατικότητα των ημερών.
Παράλληλα με χιλιάδες πολίτες στις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων βρισκόταν στο Σύνταγμα και για πρώτη φορά διαμαρτυρόταν εναντίον της διεθνούς συμφωνίας ACTA (από τότε έχει βέβαια κυλήσει αρκετό νερό στο αυλάκι, με διάφορες διαμαρτυρίες να έχουν ακολουθήσει εντός και εκτός συνόρων. Μία από τις επερχόμενες έχει μάλιστα οριστεί για το Σάββατο 24/3, στις 6.00 μ.μ., στο Σύνταγμα). Εκείνο το πρώτο Σάββατο, πάντως, το «παρών» είχαν δώσει από την Αντιεξουσιαστική Κίνηση ως το «Δίκτυο για την ψηφιακή απελευθέρωση», από την «Ομάδα Καλλιτεχνών Συντάγματος» ως τους «λινουξάδες» («Ενωση Χρηστών & Φίλων Λίνουξ Ελλάδας»), από μια παρέα μασκοφόρων οι οποίοι συστήνονταν ως «Οι Anonymous Ελλάδας» ως τους διάφορους, απλούς μεν, αφυπνισμένους δε, χρήστες του Διαδικτύου. Ενα πανό ξεχώριζε όμως περισσότερο από όλα: «Stop ACTA. Κόμμα Πειρατών Ελλάδας» αναγραφόταν σε πορτοκαλί φόντο.
Τον περασμένο Οκτώβριο, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, το Μαρόκο, η Νέα Ζηλανδία και η Νότια Κορέα υπέγραψαν την εν λόγω συμφωνία, η οποία «στόχο έχει την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου και την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών», προβλέποντας όμως πολλαπλά σχετικά προληπτικά μέτρα τόσο στον φυσικό όσο και στον ψηφιακό κόσμο. Πρόσφατα, συνυπέγραψαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και 22 κράτη-μέλη της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ενώ τώρα εκκρεμεί η ψήφιση της συμφωνίας από το Ευρωκοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια.
«Η ACTA υποτίθεται πως είναι μια εμπορική συμφωνία μεταξύ επτά κρατών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην πραγματικότητα (…) είναι η προσπάθεια φίμωσης και ποινικοποίησης κάθε πληροφορίας που μέχρι σήμερα κινείται σχετικά ελεύθερα στο Διαδίκτυο. Βάζει τις ιδιωτικές εταιρείες παροχής Internet να αστυνομεύουν κάθε πτυχή της ζωής μας (…) Δίνει νομοθετικές εξουσίες μεταβολής της συμφωνίας σε μία αδιαφανή, ελεγχόμενη από ιδιωτικά συμφέροντα επιτροπή ACTA, με λευκή επιταγή να κάνει ό,τι θέλει» έγραφε το σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο που μοίραζαν οι Ελληνες «Πειρατές» εκείνο το απόγευμα του Φεβρουαρίου στο Σύνταγμα, κάνοντας παράλληλα μανιωδώς tweets για την έκβαση της διαμαρτυρίας εναντίον της συμφωνίας η οποία θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα… μνημόνιο στον κυβερνοχώρο.
* Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο BHMagazino στις 11 Μαρτίου 2012
