Η Ρικαρδιανή Ισοδυναμία είναι ένας ορισμός που »εφηύρε» ο μεγάλος οικονομολόγος του18ου αιώνα, David Ricardo και ουσιαστικά αναφέρεται στον ορθολογικό καταναλωτή. Αν για παράδειγμα ένα κράτος καταβάλει μεγάλο μέρος των εσόδων του σε δημόσιες δαπάνες τότε ο καταναλωτής μπορεί να αντιληφθεί, στα πλαίσια της ορθολογικότητας, ότι αυτό το γεγονός θα προκαλέσει μελλοντικά μεγαλύτερη επιβάρυνση στη φορολογία. Ουσιαστικά λοιπόν οι καταναλωτές θα αρχίσουν να αποταμιεύουν, μειώνοντας την κατανάλωση αγαθών, ώστε να είναι σε θέση μελλοντικά να ανταπεξέλθουν στο μέγεθος της φορολογίας. Αυτό με τη σειρά του έχοντας ως δεδομένη την μείωση της δημόσιας αποταμίευσης θα βοηθήσει στην αντιστάθμιση της εθνικής αποταμίευσης μέσω της αύξησης της ιδιωτικής αποταμίευσης.
Άρα λοιπόν όπως γίνεται γνωστό αν όλοι οι καταναλωτές ήμασταν ορθολογικοί (γεγονός που δεν ισχύει) η εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής σίγουρα θα διαφαινόταν επιτυχής. Τι γίνεται όμως όταν μια χώρα προκαλεί ένα είδος πολιτικής »Ρικαρδιανης ισοδυναμίας» προκαλώντας τα αντίθετα αποτελέσματα; Καταρχήν ας γίνω λίγο πιο σαφής. Το Ελληνικό κράτος για το οποίο οι πρόγονοι μας αγωνίστηκαν για να απολαμβάνουμε »εμείς» ελευθερίας εδώ και χρόνια όπως είναι γνωστό οδεύει ή τουλάχιστον όδευε σε οικονομική καταστροφή.
Παρατηρώντας τα οικονομικά στοιχεία της χώρας θα διαπιστώσετε ότι το πρόβλημα εντοπίζεται τουλάχιστον μια δεκαετία πρίν αλλά άρχισε να υποφαίνεται πριν 4 χρόνια. Το χρέος άρχισε να φαντάζει αβάσταχτο, τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και όχι μόνο να βαραίνουν και γενικά η δημοσιονομική πολιτική γινόταν ολοένα και αναπολεσματική, εφόσον αποτελεί πλέον, έπειτα από τη δημιουργία της Ευρωζώνης, το μόνο εργαλείο πολιτικής στα πλαίσια ενός κράτους (η νομισματική πολιτική έχει περάσει πλέον στα ‘’χέρια’’ της ΕΚΤ). Η δημοσιονομική πολιτική λοιπόν αντί να έχει σημαντικό ρόλο και να βοηθάει στην ανάπτυξη του κράτους και στην ανταγωνιστικότητα οδηγούσε σε αντίθετα αποτελέσματα.
Εδώ είναι που θα ήθελα να εντοπίσουμε την άλλη όψη της πολιτικής ‘’Ρικαρδιανής ισοδυναμίας’’. Ο τρόπος λοιπόν για να το κάνουμε αυτό είναι πολύ απλός. Το μόνο που αρκεί είναι να μελετήσουμε το πολιτικό μας σύστημα και γενικότερα τις πολιτικές που ακολούθησε το κράτος σε κάθε πλευρά της οικονομίας. Το μόνο εύκολο είναι να συνοψίσουμε αυτές τις πολιτικές σε 3 λέξεις: Υπερκαταναλωτισμός (κράτους-καταναλωτών), Φοροδιαφυγή, Διαφθορά. Έτσι λοιπόν από τη μία μεριά το κράτος, που γνώριζε ότι στο μέλλον οι συνέπειες θα είναι δυσβάσταχτες, αντί να θέσει εφόδια για να αποτρέψει μια οικονομική καταστροφή συνέχιζε να ‘’καταναλώνει’’ μεγιστοποιώντας την οφέλεια του προσωρινά και καταδικάζοντάς την μελλοντικά.
Αυτό λοιπόν, κατά την προσωπική μου άποψη, αποτελεί ένα είδος πολιτικής ‘’Ρικαρδιανής ισοδυναμίας’’ αλλά στην αντίστροφή του μορφή όπου το κράτος-καταναλωτής σκέφτεται κερδοσκοπικά και όχι μελλοντικά. Από τη μεριά του καταναλωτή τώρα, το ίδιο το κράτος δίνοντάς του όλα τα απαραίτητα εφόδια ώστε να απολαμβάνει κάθε τι που του δινόταν απλόχερα, ο καταναλωτής (πάντα ορθολογικός) γνωρίζοντας ότι αυτό δε θα συμβαίνει εσαεί, φυσικά και απολάμβανε των προνομίων που λάμβανε. Τα προνόμια φυσικά αποτελούνταν από την φοροδιαφυγή έως και μια θέση στο δημόσιο τομέα! Μέσα σε όλα τα παραπάνω όμως υπάρχει μια μεγάλη διαφορά που αξίζει να αναφέρουμε.
Ο David Ricardo μιλούσε για ισοδυναμία, για πράξεις δηλαδή που θα διατηρήσουν σταθερή μια κατάσταση αποφεύγοντας μη αναμενόμενα αποτελέσματα. Η πολιτική ‘’Ρικαρδιανή ισοδυναμία’’ της χώρας μας, όπως η ίδια την εφάρμοζε μόνο σε ισοδυναμία δεν οδήγησε. Το μόνο που κατάφερε ήταν η σημερινή πολιτική λιτότητας και ΄΄νοικοκοιρέματος’’ των δημοσιονομικών να αναστείλουν για μεγάλο διάστημα την ανάπτυξη της χώρας και φυσικά να μας γυρίσουν πίσω στην αρχή της πορείας μας στο ευρώ, εφόσον ότι χτίζαμε μέχρι και σήμερα ουσιαστικά κατέρρευσε.
Βόλος 13/03/2012
Μακρή Ελένη
Απόφοιτη Οικονομικού Παν/μίου Αθηνών Φοιτήτρια του μεταπτυχιακού προγράμματος στα ‘’Εφαρμοσμένα Οικονομικά’’ του Παν/μιου Θεσσαλιας
