Αριστοκρατία

Στους πέντε υποψηφίους της τελικής λίστας για τον καλύτερο νέο ανερχόμενο ηθοποιό των βρετανικών βραβείων BAFTA (το βρετανικό αντίστοιχο των Οσκαρ) οι δύο ήταν απόφοιτοι του Eton, ένας άλλος του Harrow και ένας τέταρτος του Stowe, δηλαδή σχολεία με πανάκριβα δίδακτρα και κοινωνικά κριτήρια επιλογής, στα οποία αναγνωρίζεται η ανώτερη τάξη της Βρετανίας. Το γεγονός έδωσε την αφορμή για πολλά σχόλια, πολλά από τα οποία είχαν σχέση με τη διαπίστωση ότι πλέον η τέχνη είναι ένας χώρος για τους πλουσίους και τους έχοντες. Δεν είναι μόνο τα απλησίαστα δίδακτρα. Για παράδειγμα, τα ετήσια δίδακτρα στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης (RADA) ανέρχονται στις 9.000 στερλίνες και φθάνουν στις 10.000 στερλίνες στο μεταπτυχιακό έτος. Είναι και το ότι, καθώς οι νέοι καλλιτέχνες αμείβονται ελάχιστα ή και καθόλου στο ξεκίνημά τους, πρέπει να έχουν τον «τρόπο» για να ζήσουν. Και συνήθως «τρόπος» σημαίνει οικογένεια ή τα λεφτά της οικογένειας.

Αναρωτιέται κανείς αν στη Βρετανία, μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο πανάκριβης εκπαίδευσης, θα βρει την τύχη του ένα ταλαντούχο παιδί της εργατικής τάξης, όπως ας πούμε ο ζωγράφος Ντέιβιντ Χόκνεϊ, που η έκθεση των τοπίων του (μερικά από τα οποία σε iPad) προκαλεί ουρές έξω από τη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών.

Η αριστοκρατικοποίηση της τέχνης δεν έχει σχέση μόνο με τα δίδακτρα και με την πρόσβαση στα πανεπιστήμια. Εχει σχέση και με την κρίση που πλήττει την τέχνη και τα επαγγέλματά της. Πλήττει ακόμη και τις κλασικές σπουδές, την αρχαιολογία και μεγάλο μέρος των ανθρωπιστικών επιστημών. Είναι σίγουρο ότι απόφοιτοι τέτοιου είδους σχολών δεν βρίσκουν δουλειά ή βρίσκουν υποαμειβόμενη, ακόμη και εθελοντική. Η τάση καταγράφει αύξηση προσέλευσης σε αυτές παιδιών από τις μεσαίες και ανώτερες τάξεις τόσο στη Βρετανία όσο και στην ηπειρωτική Ευρώπη (όπου δεν υπάρχουν δίδακτρα ή είναι πολύ χαμηλά), δηλαδή παιδιών που δεν αντιμετωπίζουν το πιεστικό πρόβλημα της άμεσης εύρεσης εργασίας. Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού – πριν από τη δημοκρατικοποίηση της εκπαίδευσης – φιλόσοφοι και αρχαιολόγοι ήταν γόνοι της αριστοκρατίας και της μεγαλοαστικής τάξης. Δεν αποκλείεται να επαναληφθεί το ίδιο. Πίσω ολοταχώς ή κοινωνική οπισθοδρόμηση.