Η Ελλάδα των 5+1 αισθήσεων

(Τζορτζ Γκίσινγκ, Η γη του ήλιου, ταξίδι στην Ελλάδα και τη Μεγάλη Ελλάδα (εκδόσεις Στοχαστής), μετάφραση Δημήτρη Δεληολάνη, σελ. 15)

Το ξεχωριστό όσον αφορά την Ελλάδα είναι ότι ο συγγραφέας δεν μιλούσε απαραίτητα για ένα καλοκαιρινό τοπίο. Θα μπορούσε να ήταν και χειμωνιάτικο. Αυτή η διαφάνεια, χάρμα οφθαλμών, σε τυλίγει στην κορυφή του χιονοδρομικού κέντρου Τρία- Πέντε Πηγάδια στη Νάουσα.

Οι ήχοι του χειμώνα σε ακολουθούν στο Παλιό και Νέο Ελατοχώρι των γοητευτικών Πιερίων: το νερό που τρέχει, το μήλο μαζί με τη δροσοσταλίδα που πέφτουν στο χώμα, η σαύρα που σέρνεται ήδη εκεί κάτω, πάνω στα ξερά φύλλα και ανάμεσα στα σιωπηλά μανιτάρια.

Η μυρωδιά του καμένου ξύλου είναι απίθανη καθώς ανεβαίνει από τις πλακοστρωμένες σκεπές στον Αγιο Γεώργιο του Πηλίου, όπως και η γεύση του φαγητού στο παγωμένο οροπέδιο της Στυμφαλίας. Τίποτε πιο μαλακό από τις νιφάδες του χιονιού και τα πουπουλένια παπλώματα των ξενώνων στην Αμφίκλεια του Παρνασσού.

Και πέρα από αυτές τις πέντε συγκεκριμένες αισθήσεις, υπάρχει μια έκτη αίσθηση που καθρεφτίζεται στη λίμνη Πλαστήρα. Πέντε ή έξι οι αισθήσεις του χειμώνα, καμία δεν πέφτει σε χειμερία νάρκη…

Στην κορυφή της Νάουσας

Ο δρόμος για το χιονοδρομικό κέντρο στα Τρία-Πέντε Πηγάδια που ξεκινά από τη Νάουσα (16 χλμ.) είναι η καλύτερη σκοπιά για τις πιο πανοραμικές εικόνες της πόλης. Τα σπίτια με τις κεραμοσκεπές ισορροπούν επάνω στη λοφογραμμή και φθάνουν στο χείλος, στον Αγιο Γεώργιο, από όπου αγναντεύουν τον απέραντο κάμπο της Ημαθίας που εξαπλώνεται σχεδόν ως τη Θεσσαλονίκη.

Στα χαμηλά του Βερμίου ο δρόμος ελίσσεται ανάμεσα στα αμπέλια και στους κήπους με τα οπωρικά προτού χωθεί στο δάσος με τις οξιές. Αυτές συνεχίζουν να ανηφορίζουν – μαζί και το αυτοκίνητο, ως τον χώρο στάθμευσης του χιονοδρομικού κέντρου στα 1.430 μέτρα πιο ψηλά από τον Θερμαϊκό – σχεδόν ως την κορυφή, στα 2.005 μέτρα.

Στην κορυφή ανεβαίνει εναέριος αναβατήρας με διπλή καρέκλα.

Ανηφορίζεις «κοπιαστικά» αλλά σταθερά επάνω από τον διάδρομο που αφήνουν οι οξιές και θαυμάζεις τη λυγερή κορμοστασιά τους καθώς διασταυρώνεσαι με τους δεινούς σκιέρ που δοκιμάζουν τις αντοχές τους στους διαδρόμους εκτός των πεπατημένων… Ετσι φθάνεις στην κορυφή για να συναντήσεις την αποκάλυψη!

Ο άμαθος νοιάζεται πρώτα για το πώς θα κατέβει με ασφάλεια από τον αναβατήρα, ο οποίος μειώνει ταχύτητα αλλά δεν σταματά τελείως, και μετά μένει άφωνος. Τίποτε δεν εμποδίζει από εδώ επάνω το μάτι να φθάσει ως τη θάλασσα αν ο καιρός είναι καλός. Σίγουρα όμως θα δει απέναντι να υψώνεται το Καϊμακτσαλάν και πίσω του το Σέλι. Πιο πέρα φθάνει ο συρόμενος αναβατήρας, τον οποίο οι παράτολμοι σκιέρ τον αφήνουν και αρχίζουν να κατεβαίνουν με εντυπωσιακό λίκνισμα και μεγάλη ταχύτητα. Κάποιοι άλλοι ανηφορίζουν λίγο ακόμη και χώνονται στη θαλπωρή του σαλέ που λειτουργεί στην κορυφή.

Οι έμπειροι χιονοδρόμοι φθάνουν γρήγορα κάτω και φρενάρουν μπροστά στους ξύλινους πάγκους και στα τραπέζια του υπαίθριου μπαρ, περνώντας κάτω από τις αψίδες των μηχανημάτων της τεχνητής χιόνωσης. Βγάζουν τα χιονοπέδιλα και τα ακουμπούν στα σταντ κτίζοντας έναν πολύχρωμο σωρό. Κατόπιν κάθονται να ξαποστάσουν κοιτάζοντας τους άλλους σκιέρ που κατεβαίνουν ακολουθώντας τις ίδιες κινήσεις.

Η Νάουσα απέχει από την Αθήνα 510 χλμ., από τη Θεσσαλονίκη 90 χλμ. και από τη Βέροια 20 χλμ.

Διαμονή

Για τη διαμονή, στον Αγιο Νικόλαο, στο ξενοδοχείο «Βέρμιο» (τηλ. 23320 29311-4, hotelvermion.gr).
Στη Νάουσα, στο ξενοδοχείο (και spa) «Εσπερίδες» (τηλ. 23320 20250, esperideshotel.gr), στον ωραίο boutique ξενώνα «Παλιά Πόλη» (τηλ. 23320 52520, paleapoli.gr), στο ξενοδοχείο «Χαγιάτι» (τηλ. 23320 52120, villavadola.gr). Στον δρόμο για τα Τρία-Πέντε Πηγάδια, στον παραδοσιακό ξενώνα «Νιάουστα» (τηλ. 6977 412.072). Στο Αρκοχώρι, στον ξενώνα «Βίλα Βαδόλα» (τηλ. 23320 23068).

Φαγητό

Για φαγητό, στον Αγιο Νικόλαο, στις «Τέσσερις Εποχές». Μέσα στη Νάουσα, στα «Οινομαγειρέματα» (Στ. Δρα-γούμη, κοντά στο πάρκο), στη «Σπονδή» (πλατεία Καρατάσου), στη «Φλαμουριά» (στην πλατεία Καρατάσου), στην «Αράπιτσα» (στον δρόμο του νοσοκομείου, δίπλα στο ποτάμι), στο «Παραδοσιακό» (Μεγάλου Αλεξάνδρου). Στον δρόμο για τα Τρία-Πέντε Πηγάδια, στο «Βαγονάκι». Στο Αρκοχώρι, στο «Χάραμα».

Οσφρηση: Αγιος Γεώργιος Πηλίου

Ο Παρνασσός φημίζεται για τη χειμωνιάτικη γοητεία του. Και δεν είναι μόνο τα χιονοδρομικά κέντρα του, αλλά γενικώς το ίδιο το βουνό τυλιγμένο στο χρώμα της πιο αθώας εποχής. Η πολύχρωμη ψυχή του ψηλού βουνού φιλοξενεί στις πλαγιές του τα μισά ζώα και φυτά από αυτά που απαντώνται σε όλη την Ελλάδα, που ησυχάζουν κάτω από «πάπλωμα» του χειμώνα, μέχρι να φανούν ξανά την άνοιξη για να δημιουργήσουν έναν απέραντο πίνακα εξπρεσιονιστή ζωγράφου.

Τώρα αρχίζει η πιο καλή ώρα του βουνού, όταν γίνεται όλο και πιο πιθανό οι πουπουλένιες νιφάδες του χιονιού να αρχίσουν τον τρελό χορό τους και όλα να αποκτήσουν την αίσθηση της απέραντης απαλότητας. Τότε είναι πιο ισχυρή η πρόσκληση να εκδράμετε στο βουνό.

Η Αράχοβα είναι η καθιερωμένη πύλη του Παρνασσού και η πιο κοσμική. Η πιο ήρεμη όμως, με περισσή θαλπωρή, βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του βουνού, σε μια πολύ όμορφη κώμη, την Αμφίκλεια, η οποία με τις ζεστές γωνιές που έχει αποκτήσει, τους πολύ ωραίους ξενώνες της, μπορεί να είναι η αφετηρία για ειδικές διαδρομές με αυτοκίνητο ή με τα πόδια στους Εθνικούς Δρυμούς του Παρνασσού και της Οίτης ή και για εξορμήσεις περιπέτειας με άλογα, ορειβατικά ποδήλατα, πέδιλα του σκι ή σανίδες του χιονιού. Στην καρδιά του οικισμού υπάρχει η παλιά συνοικία Πλάι με πέτρινα σπίτια με τοξωτές αυλόπορτες, κρήνες και καλντερίμια.

Ετσι λοιπόν ανηφορίζουμε τον δρόμο προς Φτερόλακκα, για να φθάσουμε σε ένα ωραίο πλάτωμα μέσα στην καρδιά του Παρνασσού. Εδώ είναι η Περδικόβρυση. Μαγευτικό μέρος με πεύκα, έλατα και πηγή. Λίγο πιο πίσω υπάρχει η παλιά εκκλησία του Αϊ-Γιάννη του Κυνηγού.

Το εκκλησάκι αυτό είναι ένα από τα μετόχια του Μοναστηριού της Αμφίκλειας. Είναι μεταβυζαντινού ρυθμού (18ος αιώνας) και ξεχωρίζει για τις σπάνιες και ιδιαίτερου ενδιαφέροντος τοιχογραφίες που υπάρχουν στο εσωτερικό του. Μεταξύ των αγίων εικονίζεται ο Ρωμανός ο Μελωδός.

Η μελωδία του χιονιού συνεχίζεται και μέσα στα πουπουλένια παπλώματα των ξενώνων στην Αμφίκλεια, κομμάτι της εμπειρίας του χειμωνιάτικου Παρνασσού. Γιατί τόσο πιο γοητευτική είναι η εξόρμηση στο χιόνι όσο πιο ζεστή είναι η γωνιά που επιστρέφεις το βράδυ.

Πρόσβαση

Οδικώς από την Αθήνα, 111 χλμ. από τα διόδια Κατεχάκη της Αττικής οδού μέχρι τον κόμβο του Κάστρου. Από εκεί η Αμφίκλεια απέχει 68 χλμ.

Διαμονή

Για τη διαμονή, στην Αμφίκλεια, στο «Αρχοντικό Παρνασσού» (τηλ. 22340 29040-41, 6974458581, xenonasdadi.gr), στο «Ξενώνας Κυριακή» (τηλ. 22340 29011, xenonaskiriaki.gr), στο αγροτουριστικό «Κτήμα Αφίκαια» (τηλ. 22340 48860, afikaia.gr), στα διαμερίσματα «Ζάγγος» (τηλ. 22340 22818, zaggos.gr).

Φαγητό
Για φαγητό, στις ταβέρνες «Το Δαδί» και «Τετράπολη».

Στην ορεινή Κορινθία πάντοτε σεργιανά ο μύθος. Ειδικά εδώ, στην περιοχή της Στυμφαλίας, απ’ όπου πέρασε ο μυθικός ήρωας Ηρακλής. Αλλά και οι αρχαίες μνήμες είναι παρούσες, ίσως επιζούν και κάποιες αναμνήσεις από την παλιά θρησκεία, όπως η τσίκνα των ψητών που ανεβαίνει προς τον ουρανό για να ευφραίνει τους θεούς.

Ενας από αυτούς, εκείνος ο οποίος ενέπνευσε περισσότερο τη νέα θρησκεία, είναι παρών, καθώς σε όλη τη διαδρομή από τα παράλια του Κορινθιακού, το Κιάτο, ως το οροπέδιο της Στυμφαλίας τα αμπέλια ορίζουν το χρώμα της διαδρομής. Από εδώ βγαίνει ο χυμός του Διονύσου, το κρασί, το οποίο συνοδεύει τη «γουρνοπούλα», το γουρουνόπουλο στη σούβλα, που είναι το παραδοσιακό φαγητό στο πανηγύρι του Προφήτη Ηλία, τον Ιούλιο, στο Κεφαλάρι.

Το χωριό Κεφαλάρι, στις παρυφές του βουνού, στα 800 μέτρα υψόμετρο, γοητεύει με το λιτό τοπίο του. Μια «γειτονιά» από πετρόκτιστα σπίτια μέσα στο πράσινο με ξύλα σωριασμένα στις αυλές, ένα παλιό αρχοντικό που έχει γίνει ξενώνας, μια ταβέρνα, ένας αιωνόβιος πλάτανος και η εκκλησία στο κέντρο του χωριού. Ο οικισμός πήρε το όνομά του από την πηγή από την οποία μεταξύ άλλων ήπιε νερό και ο Μακρυγιάννης. Ο μόνος που το μαρτύρησε…

Ο δρόμος που «ξεστράτισε» προς το Κεφαλάρι επιστρέφει στην κεντρική οδική αρτηρία του οροπεδίου, ως το χωριό Στυμφαλία. Τα σημεία θέας στη λίμνη είναι μετά, όπως και τα ερείπια του μεσαιωνικού μοναστηριού και η διακλάδωση για Καστανιά, οροπέδιο Φενεού, Γκούρα και τα άλλα καλά της πίσω πλευράς της Ζήριας.

Πάνω στον δρόμο, μέσα στο χωριό, υπάρχουν οι ταβέρνες με τις ψησταριές όπου γυρίζουν οι «γουρνοπούλες». Βεβαίως ένα τέτοιο «κολασμένο» έδεσμα τρώγεται με τους στοιχειώδεις κανόνες καλής συμπεριφοράς, δηλαδή στη λαδόκολλα. Το μυστικό είναι το καλό ψήσιμο. Φυσικά τα κρέατα είναι ντόπια και καλά.

Πρόσβαση
Οδικώς από την Αθήνα ως το Κιάτο 106 χλμ., Μετά 11 χλμ. στο Σούλι ο δρόμος διακλαδώνεται δεξιά για Κεφαλάρι (υπάρχει πινακίδα) και βγαίνει στον κεντρικό δρόμο. Η διακλάδωση δεξιά (15 χλμ. μετά το Σούλι) πάει για Κεφαλάρι (2 χλμ.). Ο κεντρικός δρόμος συνεχίζει για Στυμφαλία.

Διαμονή

Για τη διαμονή, στον ξενώνα «Αρχοντικό Κεφαλάρι» (τηλ. 2610 422.056, 27470 22200, 6948 047.558, arxontiko-kefalari.gr).

φαγητό
Για φαγητό στο Κεφαλάρι, στην ταβέρνα «Γεύση & Οίνος». Στη Στυμφαλία, αριστερά του δρόμου, τέσσερις ταβέρνες στη σειρά προσφέρουν την πιο χαρακτηριστική γεύση της περιοχής, τη «γουρνοπούλα», και άλλες νοστιμιές.

Η ταβέρνα – ψησταριά «Η Στυμφαλία» του Νικ. Γκουβάτσου έχει τη φήμη ότι ψήνει με μεγαλύτερη τέχνη τη γουρνοπούλα. Στο Καρτέρι, στην ταβέρνα του Λεωνίδα.

Το Παλιό Ελατοχώρι είναι μια συμφωνία ομορφιάς μέσα στο δάσος. Τα πέτρινα σπίτια και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (1750) αναδίδουν το άρωμα του παραδοσιακού οικισμού. Ξυπνάς το πρωί και απολαμβάνεις τη μελωδία της φύσης, μαθαίνεις τη γλώσσα της.

Ο θόρυβος που ακούς όταν κατεβαίνει μια ριπή αγέρα είναι τα καρύδια που πέφτουν στο πλακόστρωτο της κεντρικής πλατείας. Πιο πέρα ακούγεται ο μαγικός αυλός του νερού που ελευθερώνεται από τις τρεις βρύσες και ακόμη πιο μακριά το ρέμα που ταξιδεύει κάτω από τα σκιερά πλατάνια. Καθώς περπατάς στο μονοπάτι που τραβά για να το συναντήσει, ακούς πάλι ήχους.

Αυτή τη φορά είναι τα μήλα που πέφτουν από τα δένδρα, στολισμένα δροσοσταλίδες.

Το Νέο Ελατοχώρι διεγείρει κυρίως την αίσθηση της όρασης. Ο ορίζοντας είναι ελεύθερος, ως τις ακτές της Πιερίας και τη θάλασσα, αλλά και προς τα ψηλώματα του Ολύμπου. Το πρωί η ομίχλη δημιουργεί απίθανα παιχνίδια.

Ωστόσο το χωριό έχει τη δική του μελωδία, την οποία ακούς όταν περπατάς πάνω στα κίτρινα φύλλα, τα οποία στρώνουν τους δασικούς δρόμους γύρω του και δημιουργούν πραγματικά απίθανα χειμωνιάτικα μονοπάτια για απολαυστική πεζοπορία. Ξεκινούν μπροστά από το ξενοδοχείο «Σεμέλη», είναι σηματοδοτημένα και ο πεζοπόρος μπορεί να κάνει μικρές ή μεγάλες διαδρομές γύρω από το Ελατοχώρι.

Πρόσβαση

Η Κατερίνη απέχει από την Αθήνα 440 χλμ. και από τη Θεσσαλονίκη 70 χλμ. και το Ελατοχώρι από την Κατερίνη 28 χλμ.

Διαμονή
Για τη διαμονή, στο Ελατοχώρι, στο «Σεμέλη Mountain Resort» (τηλ. 23510 82992 και 23510 82996, semeliresort.gr). Στο Παλιό Ελατοχώρι, στους ξενώνες «Atrion Highland Hotel» (τηλ. 23510 82300, 6934 474.595, atrionhotel.gr), «Vaela Pallas» (τηλ. 23510 82955, vaelapallas.com), «Αλσηίδες Boutique Hotel» (τηλ. 23510 82812-14, alseides.gr), «Πιερίων Μούσες» (τηλ. 23510 86000, pierionmusses.gr), «Μύθος» (τηλ. 23510 82930, hotelmythos.gr) και στις μεζονέτες «Μορφέας» (τηλ. 6944 251.194, morpheas.com.gr).

Φαγητό
Για φαγητό, στο Ελατοχώρι, στο «Αγνάντι των γεύσεων», στο εστιατόριο του «Σεμέλη», «Λευκοθέα». Στο παλιό Ελατοχώρι, στο «Τζιβαέρι» και στον «Μύθο». Στη Ρητίνη, στην ταβέρνα «Τα Πιέρια» και στον «Οβελίξ». Στην Παλαιοπαναγιά, λίγο πριν από το Παλαιό Ελατοχώρι, στην ομώνυμη παραδοσιακή ταβέρνα.

Σε αυτή τη διαδρομή βασιλεύει το απροσδόκητο και γι’ αυτό είναι τόσο συναρπαστική. Οταν ο ανυποψίαστος ταξιδιώτης ξεκινά από την Καρδίτσα και φθάνει στο χωριό Μητρόπολη, δεν μπορεί να φανταστεί τις εξάρσεις που πρόκειται να αποκτήσει ύστερα από λίγο το επίπεδο τοπίο του κάμπου.

Και όμως, δεν μένουν παρά λίγα χιλιόμετρα για να φτάσει στο Μορφοβούνι, την ιδιαίτερη πατρίδα του Νικολάου Πλαστήρα, και αμέσως μετά να «ακουμπήσει» την άκρη της λίμνης. Ηδη το τοπίο έχει δώσει το στίγμα του όταν πρόβαλε στην απέναντι πλαγιά ο Μεσενικόλας τυλιγμένος στην ομίχλη.

Η ίδια εικόνα εμφανίζεται και πάνω στη λίμνη. Από τις βουνοκορφές που την περιτριγυρίζουν κατηφορίζουν «γλιστρώντας» απαλά ανάμεσα στις κορφές των ελάτων τα σύννεφα, για να φτάσουν στις χρωματιστές βελανιδιές και στις καστανιές στην όχθη της λίμνης και να συνεχίσουν τη γοητευτική κάθοδό τους πάνω στα νερά της λίμνης.

Αυτή την εποχή η πλαζ Πεζούλας – 2 χλμ. αριστερά από τα Καλύβια Πεζούλας – είναι παράδεισος για τους φίλους του ποδηλάτου στη στεριά και στο νερό. Σε ένα «διάλειμμα» της ομίχλης βλέπεις τα υδροποδήλατα να απομακρύνονται από την όχθη και να ανοίγονται, ενώ απέναντι, στη γλώσσα στεριάς που εισχωρεί στο νερό, διαγράφονται οι φιγούρες των ποδηλατών της ξηράς και κάποιων άλλων καβάλα στα άλογα.

Αλλοι κάνουν γύρους στον χωματόδρομο γύρω από την πλαζ και κάποιοι άλλοι έχουν βγει στην άσφαλτο προς τα Καλύβια Πεζούλας για να συναντήσουν λίγο πριν από το χωριό την αρχή των δύο μακρινών χωμάτινων ποδηλατοδρόμων, αριστερά αυτόν που πάει για τον βοτανικό κήπο (3.050 μ. μήκος) και δεξιά αυτόν που πάει προς τη γλώσσα της στεριάς που μπαίνει στη λίμνη απέναντι από την πλαζ (1.700 μ. μήκος).

Τα Καλύβια Πεζούλας βρίσκονται πάνω στον παραλίμνιο δρόμο, μετά το Κρυονέρι, και είναι ένα από τα πλέον κοσμικά σημεία της λίμνης, με καλόγουστα καταστήματα όπως το «Επίλεκτον», ένα παραδοσιακό παντοπωλείο πάνω στον κεντρικό δρόμο ή το «Παλαιών Αρχών» με αντικείμενα αναμνήσεων, πάνω στον δρόμο που πάει για την πλαζ Πεζούλας.

Από εδώ ο δρόμος ανηφορίζει για τη Νεράιδα (4 χλμ.), προσφέροντας απίθανες πανοραμικές εικόνες της λίμνης, από τα ξέφωτα που αφήνει η πυκνή βλάστηση η οποία δημιουργεί αψίδες στον δρόμο. Βέβαια οι εικόνες αυτές γίνονται καταπληκτικές από το «μπαλκόνι» του χωριού, το ξενοδοχείο «Ν. Πλαστήρας» στα 1.200 υψόμετρο, όταν το επιτρέπει η ομίχλη.

Πρόσβαση

Οδικώς από την Αθήνα μέσω Καρδίτσας (300 χλμ.) και από τη Θεσσαλονίκη μέσω Καρδίτσας (200 χλμ.). Τα Καλύβια Πεζούλας απέχουν από την Καρδίτσα 31 χλμ.

Διαμονή
Για διαμονή, στα Καλύβια Πεζούλας, στο πολυτελές ξενοδοχείο «Αιολίδες» (τηλ. 24410 92966, 24410 92800, aiolides.gr), στα δωμάτια με τζάκι «Ακρολιμνιά» (τηλ. 24410 92923), στον ξενώνα Πεζούλας (τηλ. 24410 92448), στο ξενοδοχείο «Οδυσσέας» (τηλ. 24410 92992). Στη Νεράιδα, στο ξενοδοχείο «Ν. Πλαστήρας» (τηλ. 24410 92460). Στη Φυλαχτή, στα διαμερίσματα «Ασπρολιθιά» (τηλ. 24410 92350).

Φαγητό
Για φαγητό, στα Καλύβια Πεζούλας, στην «Κληματαριά», στον Ζαρνάβαλο, στο «Φαγοπότι» και στην «Πλαζ Πεζούλας». Στο Τσαρδάκι, στην απέναντι όχθη της λίμνης, στο γνωστό «Τσαρδάκι».