ΤΟ ΒΗΜΑ – The Project Syndicate
Το 2011, η χρηματοπιστωτική και τραπεζική κρίση κλιμακώθηκε σε κρίση χρέους κρατών της Ευρώπης. Ενα πρόβλημα που άρχισε στην Ελλάδα έφτασε στο σημείο να προκαλέσει αμφιβολίες για την ίδια την βιωσιμότητα του ευρώ – ακόμη και για την βιωσιμότητα ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ενα χρόνο αργότερα, αυτές οι θεμελιώδεις αμφιβολίες δεν έχουν διαλυθεί.
Ενας λόγος για την αμφιβολία σχετικά με το ευρώ και την ΕΕ είναι ότι, από την άνοιξη του 2010, οι ηγέτες της Ευρώπης τρέχουν από τη μία σύνοδο κρίσης στην άλλη, επινοώντας κάθε φορά υποτιθέμενες λύσεις για το πρόβλημα.
Αλλά οι ηγέτες της Ευρώπης ποτέ δεν χρησιμοποίησαν πλήρως την οικονομική και πολιτική δύναμη πυρός που διαθέτουν. Αντί να δαμάσουν τις αγορές, όπως είχαν κάποτε την πρόθεση, συνεχίζουν να πολιορκούνται από αυτές.
Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να προκαλεί έκπληξη ότι οι αγορές χρησιμοποιούν αυτό που οι κομουνιστές αποκαλούσαν «σαλαμοποίηση», για να κόψουν σε φέτες την Ενωση, επιτιθέμενες κάθε φορά σε μία από τις χώρες-μέλη.
Το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν τεθεί στο περιθώριο, την ώρα που ξεπροβάλλει ένα νέο μοντέλο διοίκησης για την Ευρώπη: η Γερμανία λαμβάνει τις αποφάσεις, η Γαλλία δίνει τις συνεντεύξεις Τύπου, και οι υπόλοιποι κουνάνε το κεφάλι συμφωνώντας (εκτός από τους Βρετανούς, που διάλεξαν για άλλη μια φορά τον απομονωτισμό).
Αυτή η δομή διοίκησης δεν έχει ούτε δημοκρατική νομιμοποίηση, ούτε δικαιολογείται από τις επιδόσεις της (οι οποίες φαίνεται ότι είναι απλώς η αντίδραση στις πιέσεις που ασκούν οι αγορές).
Κάποιοι εκτιμούν ότι, το 2050, η Ευρώπη θα παράγει μόλις το 10% του παγκοσμίου ΑΕΠ, και θα αντιπροσωπεύει μόλις το 7% του πληθυσμού παγκοσμίως. Τότε, δεν θα είναι σημαντική με παγκόσμιους όρους ούτε καν η οικονομία της Γερμανίας, για να μην αναφερθούμε στις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες.
Ηδη από το 2012, όταν ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας αναμένεται να είναι μόλις 2,5%, η μάχη για το μερίδιο στην παγκόσμια πίτα θα γίνεται όλο και πιο σκληρή. Η Ευρώπη αγωνίζεται για την οικονομική της επιβίωση, αλλά δεν φαίνεται να το συνειδητοποιεί.
Πώς μπορεί, λοιπόν, να σωθεί η Ευρώπη;
Πρώτον, για να έχουν πλήρη νομιμοποίηση οι πανευρωπαϊκές αποφάσεις, η ΕΕ πρέπει να γίνει αληθινή δημοκρατία – με πρόεδρο που θα εκλέγεται με άμεσο τρόπο από τους λαούς, και πιο ισχυρό κοινοβούλιο.
Δεύτερον, πρέπει κλείσουμε το χάσμα των εισοδημάτων. Οι αυξανόμενες ανισότητες ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, η τελμάτωση των πραγματικών μισθών, και οι βαθιές ανισότητες στην ανεργία ανάμεσα στις διάφορες περιοχές, είναι ηθικώς απαράδεκτες και οικονομικώς αντιπαραγωγικές.
Τέλος, το κράτος πρόνοιας χρειάζεται μια σοβαρή μεταρρύθμιση. Σήμερα, η ΕΕ διαθέτει ένα μεγάλο μέρος των δημοσίων δαπανών της σε συντάξεις και περίθαλψη για τους ηλικιωμένους, ενώ η εκπαίδευση υποφέρει από υπο-χρηματοδότηση. Ενας κράτος πρόνοιας που επικεντρώνεται στους ηλικιωμένους, και δεν προσφέρει επαρκείς ευκαιρίες στις νεότερες γενιές, δεν είναι βιώσιμο.
Για να γίνουν αυτές οι αλλαγές, είναι αναπόφευκτη η υψηλότερη φορολόγηση σε περιουσίες και εισοδήματα. Αλλά με την Ευρώπη στο χείλος της ύφεσης, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αυξήσουν μόνον αυτούς τους φόρους, που όταν αυξάνονται, δεν μειώνουν την κατανάλωση, τις επενδύσεις, ή την δημιουργία θέσεων εργασίας.
Επιπλέον, χρειάζεται ένα «Σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη», με επενδύσεις για τις υποδομές, την ανανεώσιμη ενέργεια, και την ενεργειακή επάρκεια. Από τέτοιες πρωτοβουλίες, και όχι από την λιτότητα, θα έρθει η ανάπτυξη.
Ο κ. Αλφρεντ Γκούζενμπαουερ είναι πρώην καγκελάριος της Αυστρίας (2007-2008).
