Το χρήμα είναι το πρόβλημα στις ΗΠΑ και όχι οι ηθικές αξίες

Οι ανισότητες απασχολούν εσχάτως τη δημόσια συζήτηση στις ΗΠΑ. Τις προέβαλε το κίνημα Occupy Wall Street ενώ το Κογκρέσο παρείχε απτά στοιχεία για το άνοιγμα της ψαλίδας στα εισοδήματα πλούσιων και φτωχών Αμερικανών. Και ο μύθος της αταξικής κοινωνίας ξεσκεπάστηκε: ανάμεσα στις πλούσιες χώρες, η Αμερική ξεχωρίζει ως εκείνη όπου η οικονομική και η κοινωνική θέση είναι πιθανότερο να αποκτηθούν κληρονομικά.

Αίφνης, οι συντηρητικοί μας λένε ότι το πραγματικό ζήτημα δεν είναι τα χρήματα αλλά η ηθική. Δεν πειράζει που οι μισθοί έχουν καθηλωθεί, λένε, το πραγματικό πρόβλημα είναι η κατάρρευση των οικογενειακών αξιών της εργατικής τάξης.

Αλλά είναι όντως το ζήτημα η ηθική; Οχι, το πρόβλημα είναι κυρίως το χρήμα.

Για να είμαστε δίκαιοι, στους λευκούς Αμερικανούς με μόρφωση λυκείου ή χαμηλότερη, τα ποσοστά γάμου και αντρικής συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό μειώνονται ενώ οι γεννήσεις εκτός γάμου αυξάνονται. Είναι σαφές ότι η λευκή εργατική τάξη αλλάζει με τρόπο που δεν φαίνεται καλός.

Ομως το πρώτο ερώτημα που πρέπει να θέσουμε είναι το εξής: Είναι πράγματι τόσο άσχημη η κατάσταση στο μέτωπο των αξιών;

Οι συντηρητικοί συχνά θεωρούν ότι η παρακμή της παραδοσιακής οικογένειας έχει φοβερές επιπτώσεις για την κοινωνία συνολικά. Αυτή είναι η πάγια θέση τους. Θυμάμαι ότι το βιβλίο της Γκέρτρουντ Χίμελφαρμπ «Από την βικτοριανή αρετή ως τις σύγχρονες αξίες» υποστήριξε το 1996 ότι η κοινωνία καταρρέει και προέβλεψε ότι θα κατέρρεε ακόμη περισσότερο όσο διαβρώνονταν οι βικτοριανές αξίες.

Η αλήθεια όμως είναι ότι ορισμένοι δείκτες κοινωνικής δυσλειτουργίας έχουν βελτιωθεί σημαντικά παρά το γεγονός ότι χάνουν έδαφος οι παραδοσιακές οικογένειες. Οι συντηρητικοί δεν αναφέρονται ποτέ ούτε στη μεγάλη μείωση της εφηβικής εγκυμοσύνης σε όλες τις φυλετικές ομάδες μετά το 1990 στις ΗΠΑ ούτε στην μείωση κατά 60% των βίαιων εγκλημάτων από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Μήπως λοιπόν οι παραδοσιακές οικογένειες δεν είναι τόσο ζωτικές για την κοινωνική συνοχή όσο μας λένε;

Ωστόσο, είναι σαφές ότι κάτι συμβαίνει στην παραδοσιακή οικογένεια της αμερικανικής εργατικής τάξης. Το ερώτημα είναι τι. Και είναι ειλικρινά απίστευτο πόσο γρήγορα και αβασάνιστα απορρίπτουν οι συντηρητικοί την προφανή απάντηση: τη δραματική μείωση στις ευκαιρίες για εργασία που είναι διαθέσιμες στους λιγότερο μορφωμένους άντρες.

Τα περισσότερα στοιχεία για τις τάσεις των εισοδημάτων στην Αμερική επικεντρώνονται στα νοικοκυριά αντί στα άτομα. Οταν όμως βλέπετε μια μικρή αύξηση στα εισοδήματα των χαμηλότερων στρωμάτων πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι ολόκληρη _ ναι, ολόκληρη _ η αύξηση αυτή προέρχεται από τις γυναίκες τόσο γιατί περισσότερες γυναίκες μπήκαν στην αγορά εργασίας όσο και γιατί οι μισθοί των γυναικών δεν είναι πλέον πολύ χαμηλότεροι από εκείνους των αντρών.

Αλλά για τους άντρες χαμηλής μόρφωσης τα πάντα είναι αρνητικά. Μετά την τιμαριθμική προσαρμογή, ο αρχικός μισθός ενός άντρα απόφοιτου λυκείου έχει μειωθεί κατά 23% από το 1973. Εν τω μεταξύ, η κοινωνική ασφάλιση έχει καταρρεύσει. Το 1980, το 65% όσων είχαν τελειώσει πρόσφατα το λύκειο και εργάζονταν στον ιδιωτικό τομέα είχαν παροχές υγείας ενώ το 2009 το ποσοστό αυτό είχε πέσει στο 29%.

Γίναμε συνεπώς μια κοινωνία στην οποία οι λιγότερο μορφωμένοι άντρες έχουν μεγάλη δυσκολία να βρουν δουλειά με αξιοπρεπή μισθό και κοινωνική ασφάλιση. Υποτίθεται όμως ότι οφείλουμε να παριστάνουμε τους έκπληκτους που οι άντρες αυτοί έχουν λιγότερες πιθανότητες να ενταχθούν στην αγορά εργασίας ή να παντρευτούν και το αποδίδουμε στην μυστηριώδη κατάπτωση των ηθικών αξιών την οποία προκάλεσαν οι ξιπασμένοι φιλελεύθεροι.

Και κάτι ακόμη: Ο πραγματικός νικητής της διαμάχης αυτής είναι ο διακεκριμένος κοινωνιολόγος Ουίλιαμ Τζούλιους Ουίλσον. Το 1996, την ίδια χρονιά που η κυρία Χίμελφαρμπ θρηνούσε για την ηθική μας κατάπτωση, ο κ. Ουίλσον δημοσίευε το βιβλίο «Οταν η δουλειά εξαφανίζεται: ο νέος κόσμος των φτωχών των πόλεων» στο οποίο υποστήριξε ότι μεγάλο μέρος της κοινωνικής διαταραχής ανάμεσα στους Αφροαμερικανούς, που αποδιδόταν ευρέως στην κατάρρευση των αξιών, είχε προκληθεί στην πραγματικότητα από την έλλειψη θέσεων εργασίας για ανειδίκευτους στις αστικές περιοχές. Το αυτό θα συμβεί αν μια άλλη κοινωνική ομάδα _ ας πούμε οι λευκοί της εργατικής τάξης _ βιώσει παρόμοια απώλεια οικονομικών ευκαιριών. Και αυτό συνέβη.

Οφείλουμε λοιπόν να αποκρούσουμε την προσπάθεια να εκτραπεί η δημόσια συζήτηση μακριά από τις αυξανόμενες ανισότητες για να στραφεί προς την υποτιθέμενη ηθική κατάπτωση των Αμερικανών. Οι παραδοσιακές αξίες δεν είναι τόσο κρίσιμες όσο θέλουν να πιστέψετε οι συντηρητικοί _ και σε κάθε περίπτωση, οι κοινωνικές αλλαγές που παρατηρούνται στην εργατική τάξη απορρέουν συντριπτικά από την απότομη έκρηξη των ανισοτήτων.