Ο ιρανικής καταγωγής ποιητής και μεταφραστής του Γιάννη Ρίτσου, του Οδυσσέα Ελύτη και πολλών άλλων νεοελλήνων ποιητών Φερεϋντούν Φαριάντ, ο οποίος ζούσε και δημιουργούσε για περισσότερο από τρεις δεκαετίες στην Ελλάδα, πέθανε την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου στην Αθήνα, ύστερα από σύντομη μάχη με τον καρκίνο. Ήταν 63 ετών.
Γεννημένος το 1949 στο Χοραμσάρ του Ιράν, σπούδασε κοινωνικές επιστήμες, συγκριτική φιλολογία και δημόσιες σχέσεις στην Τεχεράνη, όπου εργάστηκε το διάστημα 1974-1979 ως πολιτιστικός σύμβουλος στο Κέντρο Πνευματικής Ανάπτυξης Νεολαίας. Παράλληλα άρχισε να δημοσιεύει ποιήματά του σε λογοτεχνικά περιοδικά. Ήταν η εποχή που διάβαζε ποίηση με πάθος. Από αγγλόφωνη μετάφραση γνωρίζει την ποίηση του Ρίτσου και αισθάνεται μεγάλο θαυμασμό για τον έλληνα ποιητή. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, αποφασίζει να έρθει στην Ελλάδα να τον γνωρίσει.
«Ήρθε να συναντήσει τον πατέρα μου ένα καλοκαίρι στη Σάμο», θυμάται η κόρη του Γιάννη Ρίτσου. Ο Φαριάντ μιλούσε ελάχιστα γαλλικά, ο Ρίτσος γνώριζε ελάχιστα αγγλικά και η Έρη Ρίτσου ανέλαβε χρέη διερμηνέα στην πρώτη επικοινωνία τους. «Ύστερα από λίγο διαπίστωσα ότι και τα αγγλικά του Φαριάντ δεν ήταν καλά. Περισσότερο μάντευα τι μου έλεγε παρά καταλάβαινα. Κάποια στιγμή παράτησα την προσπάθεια και έφυγα. Επέστρεψα στο σπίτι αργά το βράδυ, και τους βρήκα, στις δύο η ώρα τα ξημερώματα, στη βεράντα να κουβεντιάζουν. Απόρησα και στάθηκα λίγο να τους ακούσω. Με τα σπασμένα αγγλικά του ο καθένας είχαν βρει έναν τρόπο και συνεννοούνταν περίφημα». Έτσι ξεκίνησε η φιλία τους που διήρκεσε ως τον θάνατο του έλληνα ποιητή.
Αργότερα ο Φαριάντ έμαθε άριστα ελληνικά. Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα αρχαίων ελληνικών στη λέσχη του πανεπιστημίου. Από φτωχή οικογένεια του Ιράν, άνθρωπος μοναχικός και βασανισμένος, κατέφυγε στην Ελλάδα, την αγάπησε και επέλεξε να μείνει εδώ. Η ζωή του όμως δεν ήταν εύκολη. Πολλές φορές κινδύνεψε να απελαθεί προτού λάβει τελικά την ελληνική υπηκοότητα και βιοποριζόταν κάνοντας διάφορες εργασίες, για ένα διάστημα μάλιστα (1991-1992) δίδαξε την περσική γλώσσα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. «Ήταν ένας άνθρωπος αξιόλογος και αξιοθαύμαστος, διότι, μολονότι ζούσε σε συνθήκες πενίας, ήταν σταθερά προσηλωμένος στην ποίηση», λέει η Έρη Ρίτσου.
Τακτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, «είχε συμβάλλει ιδιαίτερα», γράφει η Εταιρεία σε ανακοίνωσή της με αφορμή τον θάνατό του, «στη γνωριμία της ελληνικής ποίησης με το αναγνωστικό κοινό του Ιράν, καθώς και της ιρανικής στην Ελλάδα». Επίμονος, παραγωγικός, αφοσιωμένος, έδωσε από τις πιο σοβαρές μεταφράσεις ελληνικής λογοτεχνίας στα περσικά, αλλά μετέφερε και την ποίηση της χώρας του στην ελληνική γλώσσα, φέρνοντας σε επαφή τις δύο λογοτεχνίες και τις δυο κουλτούρες, με πιο πρόσφατη συνάντηση τη συγκινητική ανάγνωση ιρανών ποιητών στο περσινό Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης στην Τήνο.
Μετέφρασε στα περσικά ανθολόγηση από το έργο του Γιάννη Ρίτσου με τον τίτλο «Ημερολόγιο εξορίας» (Ιράν, 1990) για την οποία βραβεύθηκε το 1991 από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας. Εκτός από τον Ρίτσο, από τον οποίο δέχθηκε γόνιμες επιρροές στο δικό του ποιητικό έργο, γνωρίστηκε με τους περισσότερους σύγχρονους έλληνες ποιητές και μετέφρασε κείμενά τους.
Στο πρωτότυπο λογοτεχνικό έργο του συγκαταλέγονται οι ποιητικές συλλογές «Η γέννηση του κήτους» (1978) και «Νέος ποιητής» (1979) στα περσικά, «Ουρανός χωρίς διαβατήριο (την οποία μετέφρασε το 1995 στα ελληνικά), το παιδικό «Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια» (που κυκλοφόρησε το 1988 στα ελληνικά από τον Κέδρο σε μετάφραση του Γιάννη Ρίτσου).
«Τη γλώσσα της ποίησης την έμαθα/ απ’ τα’ άστρα, απ’ τα πουλιά, απ’ τα φύλλα κι απ’ τους πλανόδιους τροχιστές» γράφει στη συλλογή «Ουρανός χωρίς διαβατήριο». Η ποίησή του λυρική, τρυφερή, νοσταλγική, μιλά για την πατρίδα του και για τα ανθρώπινα: «Πατρίδα μου είναι/ ένας ουρανός χωρίς διαβατήριο,/ χωρίς πύλη./ Μπαίνω απ’ τον αέρα».
Πολυμαθής και πολύγλωσσος, εκτός από τα ποιήματα των ελλήνων ποιητών μετέφρασε επίσης στα περσικά κείμενα των Λουί Αραγκόν, Πολ Ελυάρ, Πάμπλο Νερούδα, Ναζίμ Χικμέτ, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Ισαάκ Ασίμοφ κ.ά.
Ως ανθολόγος, επιμελήθηκε ανθολογία ελλήνων ποιητών, ανθολογία διηγημάτων του Αντώνη Σαμαράκη με τίτλο «Σαρξ και άλλα διηγήματα» (Ιράν, 2003), την ποιητική ανθολογία από το έργο του Γιάννη Ρίτσου «Πέτρινος χρόνος» (Ιράν, 2004), για την οποία τιμήθηκε από την ελληνική πολιτεία το 2006. Τελευταία έκδοσή του ήταν η ανθολογία νεοελληνικής ποίησης «Η ελληνική ποίηση του σήμερα. Φωτεινό Παράθυρο σε 100 χρόνια ελληνικής μοντέρνας ποίησης» (Ιράν, 2010). Υπό έκδοση είναι μετάφρασή του ποιημάτων της Σαπφώς με τίτλο «Τα τραγούδια του έρωτα και η σελήνη της μοναξιάς».
«Έσβησε μια σημαντική φωνή των Γραμμάτων κι ένας πραγματικός φίλος της Ελλάδας», αναφέρει σε συλλυπητήριο μήνυμά του ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Παύλος Γερουλάνος: «Ο Φερεϊντούν Φαριάντ εγκαταστάθηκε στη χώρα μας πριν από 30 περίπου χρόνια και συνδέθηκε με την πνευματική ζωή του τόπου μας με τρόπο μοναδικό. Ποιητής, συγγραφέας παιδικών βιβλίων, άριστος γνώστης και μεταφραστής της ελληνικής ποίησης -από Σαπφώ μέχρι Ρίτσο-, τιμημένος απ’ την ελληνική πολιτεία αλλά και τη διεθνή λογοτεχνική κοινότητα, ο Φαριάντ συνέβαλε στην ενδυνάμωση των πολιτιστικών δεσμών του λαού μας με τον ιρανικό. Τον ευχαριστούμε και τον αποχαιρετούμε».
Σύμφωνα με επιθυμία του εκλιπόντος, η ταφή του θα γίνει στην Ελλάδα, την Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου στις 15.00 στο νεκροταφείο Καισαριανής. Τη δαπάνη της κηδείας ανέλαβε το Ιδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών.
