«Οταν µια οικονοµία βρίσκεται σε τέλµα και η ανεργία είναι υψηλή, η κυβέρνηση πρέπει να µειώσει τους φόρους στα µεσαία και στα χαµηλά εισοδήµατα» λέει στο «Βήµα» o γνωστός αµερικανός οικονοµολόγος Ρόµπερτ Ράιχ, καθηγητής Δηµόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ αλλά και πρώην υπουργός Εργασίας της κυβέρνησης Κλίντον. Ο Ράιχ γνωρίζει εκ των έσω πώς κινείται η «ατµοµηχανή» της οικονοµικής ανάπτυξης: δίκαιο φορολογικό σύστηµα, επενδύσεις στην εκπαίδευση και µείωση της ανεργίας προκειµένου να διοχετευθούν χρήµατα στην αγορά, είναι σύµφωνα µε τον ίδιο το «τρίπτυχο» µιας επιτυχηµένης εξόδου από την ύφεση. «Μόνο όταν η αναλογία χρέους/ΑΕΠ αρχίσει να µειώνεται, η κυβέρνηση πρέπει να στραφεί προς τις περικοπές και τη φορολογία» µας εξηγεί. Και προειδοποιεί: «Η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει την “παγίδα θανάτου” της λιτότητας».
Στην περίπτωση του Ράιχ, η λέξη «τεχνοκράτης» αποκτά αρνητική χροιά: βάζοντας την ιδεολογία στην άκρη, ο 65χρονος καθηγητής και συγγραφέας εξηγεί µε απλά λόγια τα βήµατα για µια εύρωστη οικονοµία. «Οταν µια οικονοµία έχει σταµατήσει να αναπτύσσεται και όταν η ανεργία είναι υψηλή, η κυβέρνηση πρέπει να µειώσει τη φορολογία στα χαµηλά και στα µεσαία εισοδήµατα και να δαπανήσει περισσότερα χρήµατα για τη δηµιουργία θέσεων εργασίας, προκειµένου να επιτύχει µια επανεκκίνηση της µηχανής της οικονοµικής ανάπτυξης» µας λέει. Και προσθέτει: «Η συνολική ζήτηση πρέπει να αναζωπυρωθεί» . Εχει λοιπόν η Ευρώπη βυθιστεί σε µια πολιτική που καθιστά την ανάκαµψη των οικονοµιών της Ελλάδας και άλλων υπερχρεωµένων χωρών αδύνατη; τον ρωτήσαµε. «Η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει την “παγίδα θανάτου” της λιτότητας. Ο πρώτος στόχος πρέπει να είναι η ανάκαµψη της αγοράς εργασίας και της ανάπτυξης. Με αυτόν τον τρόπο τα κυβερνητικά έσοδα θα αυξηθούν και η αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ θα αρχίσει να µειώνεται. Μόνο τότε µπορεί να στραφεί η προσοχή στις κυβερνητικές περικοπές και στην αύξηση της φορολογίας. Αντίθετα, µε πολιτικές λιτότητας η ανεργία αυξάνεται και η οικονοµία συρρικνώνεται. Και από τη στιγµή που αυτή η παγίδα θανάτου ενεργοποιείται, είναι σχεδόν αδύνατο να σταµατήσει» απαντά.
Την ίδιο δρόµο λιτότητας και ύφεσης ακολουθούν και οι Ηνωµένες Πολιτείες: «Το µεγαλύτερο πρόβληµα της αµερικανικής οικονοµίας σήµερα, εκτός όλων των άλλων, είναι η υψηλή ανεργία. Οι δουλειές δεν θα επιστρέψουν ώσπου η συνολική ζήτηση να επιστρέψει. Η καταναλωτική δαπάνη είναι το 70% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος, αλλά οι καταναλωτές δεν µπορούν να ξοδέψουν περισσότερα επειδή οι δουλειές τους εξαφανίζονται και οι µισθοί τους µειώνονται. Ο µόνος τρόπος για να βγούµε από αυτόν τον φαύλο κύκλο είναι η κυβέρνηση να γίνει ο αγοραστής της τελευταίας καταφυγής – να δαπανήσει περισσότερα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσµα, ώσπου ο κόσµος να έχει δουλειές και να επανέλθει η ανάπτυξη» εξηγεί ο Ράιχ.
Και τονίζει: «Η σειρά είναι πολύ σηµαντική: Ξεκινώντας µε λιτότητα το ΑΕΠ συστέλλεται, εποµένως η αναλογία χρέους/ΑΕΠ γίνεται ολοένα χειρότερη».
Πώς µπορεί να σταµατήσει η συσσώρευση του πλούτου στο διαβόητο πλέον 1% του αµερικανικού πληθυσµού; «Το φορολογικό σύστηµα πρέπει να γίνει πιο δίκαιο. Οι φόροι εισοδήµατος και οι φόροι επί των κερδών κεφαλαίου πρέπει να αυξηθούν για αυτούς που κερδίζουν περισσότερα από 750.000 δολάρια τον χρόνο – αυτό είναι το ανώτατο 1%. Επίσης µε έναν 2% ετήσιο φόρο περιουσίας σε περιουσίες που ξεπερνούν τα 7 εκατ. δολάρια και έναν φόρο χρηµατοπιστωτικών συναλλαγών 0,5% σε όλες τις χρηµατοπιστωτικές συναλλαγές. Αυτά τα µέτρα θα δηµιουργούσαν αρκετά έσοδα προκειµένου κάθε νέος µε προσόντα από τις χαµηλές και µεσαίες τάξεις να πάει στο κολέγιο και να βελτιώσουµε την ποιότητα των σχολείων µας στις κοινότητες των χαµηλών και µεσαίων τάξεων. Να επιτρέψουµε στις Ηνωµένες Πολιτείες να έχουν και πάλι διεθνούς κλάσης υποδοµές και να προσφέρουµε ιατροφαρµακευτική περίθαλψη σε όλους».
Δεν χρειάζεται περισσότερα από δυόµισι λεπτά για να µας αποκαλύψει «την αλήθεια για την οικονοµία» χρησιµοποιώντας την άµεση και επιτυχηµένη συνταγή της αγγλοσαξονικής διδασκαλίας: µε έναν µαρκαδόρο, έναν πίνακα και αρκετό ταλέντο στο σχέδιο εξηγεί µε σαφήνεια τα κακώς κείµενα του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήµατος στις Ηνωµένες Πολιτείες.
Τα δύο βίντεο που έχει αναρτήσει στο µπλογκ του (https://robertreich.org/) ο Ρόµπερτ Ράιχ κάνουν θραύση στο ∆ιαδίκτυο, κυρίως στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο YouTube.
Εχοντας υπηρετήσει σε τρεις αµερικανικές κυβερνήσεις, του Τζέραλντ Φορντ, του Τζίµι Κάρτερ και του Μπιλ Κλίντον, στην οποία διετέλεσε υπουργός Εργασίας από το 1993 ως το 1997, σήµερα εργάζεται ως καθηγητής ∆ηµόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, ως πολιτικός σχολιαστής σε δηµοφιλείς πολιτικές εκποµπές της αµερικανικής τηλεόρασης, ενώ συνεργάζεται και µε σπουδαίες αµερικανικές εφηµερίδες, όπως η «New York Times» και η «Wall Street Journal».
Το 2008 το περιοδικό «Time» τον κατέταξε µεταξύ των ∆έκα Σπουδαιότερων Υπουργών του αιώνα: στη διάρκεια της θητείας του ως υπουργού του Κλίντον υιοθέτησε τον Νόµο Οικογενειακών και Ιατρικών Αδειών (Family and Medical Leave Act), αύξησε τον κατώτατο µισθό, ενώ επένδυσε σε σηµαντικά προγράµµατα εκπαίδευσης των εργαζοµένων, εστιάζοντας στις νέες τεχνολογίες.
Εχει γράψει 13 βιβλία, µεταξύ των οποίων το «Work of Nations» («Η δουλειά των εθνών») που έχει µεταφραστεί σε 22 γλώσσες, το «Supercaπtalism» («Υπερκαπιταλισµός») και το πιο πρόσφατο «Aftershock: The Next Economy and America’s Future» («Μετασεισµός: Η επόµενη οικονοµία και το µέλλον της Αµερικής»).
«Μέσα σε ένα ασταθές οικονοµικό περιβάλλον µια ενδεχόµενη χρεοκοπία της Ελλάδας συνιστά ένα απαράδεκτο ρίσκο για το παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα» µας λέει ο Ρόµπερτ Ράιχ, τονίζοντας ότι «οι τράπεζες της Γουόλ Στριτ είναι εκτεθειµένες στα ελληνικά οµόλογα µέσω των ευρωπαϊκών τραπεζών».Θα ήταν μια ελληνική χρεοκοπία πραγματικά επικίνδυνη για την παγκόσμια οικονομία, κάτι αντίστοιχο με την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008; «Θα µπορούσε να είναι, αν προκαλούσε κρίση εµπιστοσύνης µεταξύ των διεθνών επενδυτών. ∆υνητικά δεν θα επηρεά ζονταν µόνο όλα τα ευρωπαϊκά κράτη και οι ευρωπαϊκές τράπεζες, αλλά και οι αναπτυσσόµενες χώρες. Οι µεγάλες τράπεζες της Γουόλ Στριτ είναι εκτεθειµένες στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ωστόσο δεν γνωρίζουµε σε ποιον βαθµό. Μια ελληνική χρεοκοπία – σε µια περίοδο όπου η Ευρώπη και οι Ηνωµένες Πολιτείες ακόµη παραπαίουν από την ύφεση που ξεκίνησε στο τέλος του 2007, όπου η Ιαπωνία βρίσκεται σε δύσκολη θέση και η ανάπτυξη της Κίνας επιβραδύνεται, το ίδιο και εκείνη των αναπτυσσόµενων κρατών – συνιστά ένα απαράδεκτο ρίσκο για το παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα και την παγκόσµια οικονοµία».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
