Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις όλων σχεδόν των συντεχνιακών φορέων της χώρας μας ήταν αναμενόμενο να σχολιαστούν τόσο από τον έντυπο όσο και από τον ηλεκτρονικό Τύπο άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά, ανάλογα με το πώς γίνεται η προσέγγιση της έννοιας της απεργίας.
Σπεύδω από την αρχή να δηλώσω ότι είμαι τελείως αναρμόδιος να πάρω θέση στα διάφορα σχόλια. Ειλικρινά όμως με προβλημάτισε αλλά και με προκάλεσε ο τίτλος της επιφυλλίδας σας («Το Βήμα», 20.2.2011) «Η κατάντια των καταληψιών γιατρών» που υπογράφεται από τον εξαίρετο συνάδελφο και φίλο καθηγητή κ. Χ. Μουτσόπουλο, του οποίου την κρίση εκτιμώ, ανεξάρτητα αν την ασπάζομαι ή όχι.
Γράφει λοιπόν ο κ. Μουτσόπουλος: «Ποιος φταίει για την κατάντια των γιατρών που καταλαμβάνουν υπουργεία, που φωνασκούν σαν πωλητές λαχαναγοράς και διαπληκτίζονται σαν ποδοσφαιρόφιλοι οπαδοί;».
Οι παραπάνω τοποθετήσεις του κ. Μουτσόπουλου πράγματι περικλείουν αλήθειες αλλά προϋποθέτουν ότι εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα το μοντέλο του ιατρικού λειτουργήματος, όπως το περιέγραψε ο Μέγας Ιπποκράτης, που προσδιόρισε την Ιερά (θεϊκή σχέση) που θα πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στον γιατρό και στον άρρωστο, αλλά καθόρισε και τους ηθικούς κώδικες που θα πρέπει να διέπουν την άσκηση του ιατρικού λειτουργήματος (επαγγέλματος;).
Το υπέροχο μοντέλο αυτό, με πολλή οδύνη ψυχής αλλά και θλίψης, αργοπεθαίνει, αν δεν είναι τελείως νεκρό στις ημέρες μας.
Εκτιμώ ότι είναι δυστυχώς διακριτοί οι ολίγοι γιατροί που εξακολουθούν να λειτουργούν και να σκέπτονται με βάση τις αρχές της ιπποκρατικής ιατρικής. Και εδώ είναι το περίεργο: ότι αυτό δεν οφείλεται στους ίδιους τους γιατρούς, παρ΄ όλο που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αντιφατικό, το οποίο όμως θα προσπαθήσω να αναλύσω στη συνέχεια.
Ηδη από το 1960 οι νέες τεχνολογίες κατακλύζουν το ανθρώπινο περιβάλλον. Σημαντική επιρροή άσκησε η υψηλή τεχνολογία στον χώρο παροχής υπηρεσιών στον χώρο της Υγείας. Είναι απολύτως αποδεκτό από όλους ότι χωρίς τις επιτεύξεις της τεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί τα σύγχρονα θαύματα της Ιατρικής.
Υπάρχει όμως δυστυχώς και η άλλη όψη του νομίσματος.
Δυστυχώς η τεχνολογική αυτή έκρηξη έχει τραυματίσει σοβαρά την ιπποκρατική σχέση ανάμεσα στον γιατρό και στον ασθενή.
Ο άρρωστος από υποκείμενο έχει μεταλλαχθεί σε αντικείμενο, σε «περίπτωση». Εχει γίνει ανώνυμος. Οι γιατροί στη μεγάλη πλειονότητά τους δίνουν εντολές για πολύπλοκες, πλην όμως δαπανηρές εξετάσεις (αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, scanning κτλ.).
Η διαδικασία της μελέτης του ασθενούς γίνεται πλέον μηχανικά.
Απουσιάζει τελείως ο διάλογος ανάμεσα στον γιατρό και στον ασθενή με αποτέλεσμα να περιορίζεται η συναισθηματική σχέση (ανθρώπινη) ανάμεσα στον θεράποντα γιατρό και στον άρρωστο.
Με λίγα λόγια, δηλαδή, η άσκηση της Ιατρικής από ανθρωποκεντρική μεταμορφώνεται αργά αλλά σταθερά σε βιοτεχνολογική. Και αυτό γιατί ο γιατρός από κεντρικό πρόσωπο στον χώρο της Υγείας έχει περιθωριοποιηθεί, σπρώχνεται στη γωνία.
Απειλείται όμως εξίσου σοβαρά και ο «ουμανιστικός» χαρακτήρας της Ιατρικής από τα δρώμενα που εξελίσσονται στη λειτουργική δομή όσο και στην οικονομία της Υγείας.
Η είσοδος των ιδιωτών-επιχειρηματιών στον χώρο της Υγείας προκάλεσε αύξηση των δαπανών στην Υγεία λόγω της προηγμένης παροχής υπηρεσιών (αυτό πρέπει να το ομολογήσουμε) αλλά και της δαπανηρής τεχνολογίας που διαθέτουν.
Στη χώρα μας το 47% των συνολικών δαπανών για την Υγεία σχετίζεται με τις δαπάνες που διατίθενται στον ιδιωτικό φορέα. Και εδώ έχουμε ακόμη μία πρωτιά ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κυρίαρχο λόγο εξάλλου αρθρώνουν και οι ιδιωτικές ασφαλίσεις που για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στην αύξηση του κόστους υγείας στον ιδιωτικό χώρο επισυνάπτουν ειδικές οικονομικές συμβάσεις με τον πάροχο υγείας, δηλαδή τον ιδιώτη-επιχειρηματία. Με τις συμβάσεις αυτές καθορίζονται συγκεκριμένες τιμές (ταρίφα) για κάθε ιατρική πράξη, για κάθε αμοιβή. Και όλα αυτά γίνονται με την απουσία των γιατρών. Με άλλα λόγια, δηλαδή, η υπέροχη σχέση ανάμεσα στον γιατρό και στον ασθενή εξελίσσεται στην ουσία σε μια διαδικασία ανάμεσα στον πάροχο (επιχειρηματία) υγείας και στις ασφαλιστικές εταιρείες.
Ο γιατρός, δηλαδή, περιθωριοποιείται ξανά, υπαλληλοποιείται και οδηγείται μοιραία να διαχειρίζεται πλέον τους ασθενείς του σαν κοστολογημένα οικονομικά πακέτα. Η υπαλληλοποίηση του γιατρού είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Από τους 70.000 γιατρούς της χώρας, έτσι σαν παράδειγμα, οι 21.000 γιατροί υπηρετούν ως υπάλληλοι στα δημόσια νοσοκομεία. Βεβαίως είναι φανερό ότι με την καθιέρωση του Ενιαίου Φορέα Υγείας όλοι οι γιατροί τελικά θα ενταχθούν στον φορέα αυτόν και θα τον υπηρετούν με υπαλληλική νοοτροπία και με αμοιβές ίσα για να καλύψουν τις βασικές βιοποριστικές ανάγκες τους.
Από τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι οι γιατροί οδηγούνται σταθερά σε πλήρη υπαλληλοποίηση. Ο γιατρός έχει γίνει και αυτός «ένας εργάτης Υγείας», όπως κάποτε προτάθηκε από χρόνια στη Διαρκή Επιτροπή των Γιατρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπου ο υπογράφων συμμετείχε. Δεν εκτρέπονται, λοιπόν, αγαπητέ συνάδελφε, οι γιατροί στη συμπεριφορά τους μιμούμενοι σε ώριμη ηλικία ομαδούλες αναρχικών των Εξαρχείων, όπως υποστηρίζετε. Απλούστατα, είναι και αυτοί «εργάτες Υγείας» και σαν όλους τους εργάτες διεκδικούν ορισμένα δικαιώματά τους και συμφέροντα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι δεν έχει γίνει αντιληπτό πως η «προλεταριοποίηση» των γιατρώνδανεικός είναι ο όρος- είναι πλέον γεγονός αναμφισβήτητο και υπαρκτό. Ας μην εθελοτυφλούμε, λοιπόν. Αυτή είναι δυστυχώς η σημερινή πραγματικότητα.
Ο κ. Γ. Α. Ανδρουλάκης είναι καθηγητής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
