Ο μικρός Παλαιστίνιος που μιλάει κοιτάζοντας δειλά τον φακό έχει βαριά καρδιά: εξηγεί ότι ισραηλινοί στρατιώτες ισοπέδωσαν το σπίτι του στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζενίν. Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του ΄80, στην πρώτη Ιντιφάντα. Ελάχιστα χρόνια αργότερα, ο μικρός πρωταγωνιστεί με άνεση στα έργα που ανεβάζει το Θέατρο της Ελευθερίας και έχει βρει ξανά το χαμόγελό του. Fast forward στη δεύτερη Ιντιφάντα, που ξέσπασε το 2000: ο ίδιος Παλαιστίνιος, στo τέλος της εφηβείας πια, γίνεται βομβιστής αυτοκτονίας.
Η ιστορία του είναι πραγματική, όπως και η παρόμοια πορεία άλλων μικρών Παλαιστινίων του Θεάτρου της Ελευθερίας. Η ζωή τους απαθανατίστηκε από τον φακό του Μερ-Χαμίς στην ταινία «Αrna΄s Children» («Τα παιδιά της Αρνα»). Αρνα ήταν το όνομα της μητέρας του, Αρνα Μερ, παθιασμένης πολιτικής ακτιβίστριας που γνώρισε τον Αραβα Σαλίμπα Χαμίς, υψηλόβαθμο στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος του Ισραήλ, και τον παντρεύτηκε.
Με τα χρήματα που έλαβε από το σουηδικό κράτος επειδή κέρδισε το εναλλακτικό βραβείο Νομπέλ για τον αγώνα της υπέρ των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων, εκείνη έστησε πρώτη το Θέατρο της Ελευθερίας στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζενίν.
Πρόκειται για τον πιο βομβαρδισμένο και πιο φτωχό παλαιστινιακό καταυλισμό στη Δυτική Οχθη- γι΄ αυτό και έγινε φυτώριο βομβιστών αυτοκτονίας στη δεύτερη Ιντιφάντα. Μοιάζει με στρατόπεδο συγκέντρωσης, περικυκλωμένο από ηλεκτροφόρα σύρματα με τεράστιες ουρές στις δύο πύλες εισόδουεξόδου. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 όταν η Αρνα έστησε εκεί το θέατρο, υπήρχαν, σύμφωνα με τον Τζουλιάνο, «3.000 παιδιά κάτω των 15 ετών που υπέφεραν από μετατραυματικό στρες – κατουριόνταν πάνω τους σε ηλικία 11 ετών, δεν μπορούσαν να συγκεντρωθούν». Αποφάσισε να τους δώσει μια διέξοδο μέσω της τέχνης, το 1994 όμως η ίδια έχασε τη μάχη με τον καρκίνο και το θέατρο έκλεισε.
Υστερα από τον βομβαρδισμό της Τζενίν το 2002 ο Μερ-Χαμίς γύρισε το «Αrna΄s Children», το οποίο κέρδισε βραβείο στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Τραϊμπέκα, ενώ μετά τη δημοσιότητα που έλαβε το πρόβλημα του προσφυγικού καταυλισμού αποφάσισε, πριν από πέντε χρόνια, να ανοίξει ξανά το Θέατρο της Ελευθερίας. Στο εγχείρημα συμμετείχε και ο Ζακαρία Ζουμπέιντι, πρώην «μαθητής» του θεάτρου και κατόπιν ηγέτης της Ταξιαρχίας των Μαρτύρων του Αλ Ακσα, ο οποίος αποκήρυξε τη βία και έλαβε αμνηστία από το Ισραήλ, σε μια προσπάθεια να σιωπήσουν οι φωνές εναντίον του θεάτρου. Είναι αλήθεια ότι ο Μερ-Χαμίς είχε εχθρούς και στην ισραηλινή και στην παλαιστινιακή κοινωνία. Ως υπέρμαχο προωθημένων λύσεων για το Παλαιστινιακό, αρκετοί Ισραηλινοί δεν τον έβλεπαν με καλό μάτι. Την ίδια ώρα στην Παλαιστίνη οι ακραίοι ισλαμιστές, που καταδικάζουν όλες τις μορφές τέχνης, δυσαρεστούνταν από το ότι έβαζε να δουλεύουν μαζί αγόρια και κορίτσια, από τα έργα που ανέβαζε, από το ότι στη «Φάρμα των ζώων» ένας ηθοποιός έπαιζε τον ρόλο του χοίρου, ζώου ακάθαρτου για τους μουσουλμάνους… Η Παλαιστινιακή Αρχή τον αποκάλεσε επισήμως «μάρτυρα της ελευθερίας».
«Στον Τζουλιάνο άρεσε να φέρνει τους άλλους στα άκρα,διότι δεν φοβόταν να θέτει ερωτήματα. Αγωνιζόταν σκληρά για τα ανθρώπινα δικαιώματα,ήταν ένας πολύ θαρραλέος άνθρωπος» μας λέει ο κ. Χέιμαν. Περιγράφει τον αδικοχαμένο καλλιτέχνη ως «έναν παθιασμένο αλλά ειρηνικό άνθρωπο που μιλούσε δυνατά,αλλά παράλληλα ήταν πολύ μορφωμένος και πολύ συναισθηματικός».
Οι δύο σκηνοθέτες συνεργάζονταν την τελευταία διετία σε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ισραηλινή τηλεόραση και το σινεμά. Ο μεν Μερ-Χαμίς έφερνε κινηματογραφικό υλικό από την Τζενίν, ο δε Χέιμαν από τη Σντερότ, ισραηλινή πόλη κοντά στη Γάζα. «Τα πλάνα του ήταν πολύ δυνατά.Θεωρούσε πραγματικά σημαντικό να προστατεύσει τα δικαιώματα των Παλαιστινίων καθώς και να περάσει το μήνυμα κατά της κατοχής».
Ο κ. Χέιμαν μάς διηγείται τηλεφωνικά από το Ισραήλ ένα χαρακτηριστικό περιστατικό από τη ζωή του Μερ-Χαμίς. «Πριν από έναν χρόνο ο Τζουλιάνο πήγε νεαρούςΠαλαιστινίους σε διαδήλωση κατά του τείχους (σ.σ.: που χτίζουν οι Ισραηλινοί για να «σφραγίσουν» το Ισραήλ από τα παλαιστινιακά εδάφη). Ο ισραηλινός στρατός άνοιξε πυρ.Ο Τζουλιάνο μετέφερε στους ώμους του τα αγόρια για να τους σώσει τη ζωή.Οι γονείς τους,όμως,όταν το έμαθαν,θύμωσαν πολύ μαζί του».
Η πρόκληση και η αμφισβήτηση ήταν τρόπος ζωής για τον Μερ-Χαμίς. «Γύρισε μια ταινία μικρού μήκους για έναν νεαρό Αραβα από το Ισραήλ που έλεγε ότι έπαψε να πιστεύει στον Θεό.Αυτό είναι κάτι που δεν λέγεται εύκολα από μουσουλμάνους. Ξεσήκωσε κοινωνικές αντιδράσεις εναντίον του Τζουλιάνο» λέει ο κ. Χέιμαν.
«Εχω ένα όνειρο:ότι η τρίτη Ιντιφάντα δεν θα γίνει με παιδιά που πετάνε πέτρες στους Ισραηλινούς. Ελπίζω ότι θα είναι μια πολιτιστική Ιντιφάντα- με ποίηση, μουσική, θέατρο, κάμερες και περιοδικά»έλεγε ο Τζουλιάνο Μερ-Χαμίς.
«Γεννήθηκα μέσα στη ρατσιστική παραφροσύνη»έλεγε φέρνοντας το παράδειγμα της μητέρας του, ισραηλινής καλλιτέχνιδος που ίδρυσε το Θέατρο της Ελευθερίας: οι γιατροί την άφησαν να αιμορραγεί κατά τη γέννα του επειδή ο σύζυγός της ήταν Παλαιστίνιος.
Υπηρέτησε στον ισραηλινό στρατό ως αλεξιπτωτιστής (τότε ο άραβας πατέρας του έκανε έναν χρόνο να του μιλήσει) αλλά όταν αρνήθηκε να βγάλει διά της βίας ηλικιωμένο Παλαιστίνιο από το αυτοκίνητό του, φυλακίστηκε και εγκατέλειψε τον στρατό.
Η φινλανδή σύντροφός του, με την οποία έχουν έναν γιο ενός έτους, περιμένει δίδυμα. Ο ΜερΧαμίς, που ξεκίνησε ως ηθοποιός το 1984 δίπλα στην Νταϊάν Κίτον στην ταινία «Η μικρή τυμπανίστρια», έχει επίσης δύο κόρες, η μία εκ των οποίων είναι θετή από προηγούμενη σχέση.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
