ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ
Ο ιστός μετράει την κοινωνία
Το θεμελιώδες ερώτημα της κοινωνικής επιστήμης, εν συντομία, είναι το εξής: Πώς γίνεται να βάζεις μαζί μια χούφτα ανθρώπους και να καταλήγεις να έχεις όχι απλώς μια χούφτα ανθρώπους αλλά οικογένειες, εταιρείες, αγορές και κοινωνίες;
Η απάντηση, βρίσκεται στις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα άτομα και στις οργανώσεις. Η μέτρηση αυτών των αλληλεπιδράσεων αρχίζει επιτέλους να γίνεται δυνατή, καθώς εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι «μετατοπίζουν» τις κοινωνικές και οικονομικές τους δραστηριότητες online. Το Ιnternet εξελίσσεται για τις κοινωνικές επιστήμες σε αυτό που το τηλεσκόπιο υπήρξε για την αστρονομία: μια συσκευή που κάνει το έως τώρα αόρατο Σύμπαν ορατό.
Χρησιμοποιήσαμε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο για να χαρτογραφήσουμε κοινωνικά δίκτυα που απλώνονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους και δείξαμε μέσα από μεγάλης κλίμακας πειράματα πώς η κοινωνική επιρροή παράγει επιτυχίες στα μουσικά τσαρτ. Χρησιμοποιήσαμε τις μηχανές αναζήτησης για να προβλέψουμε τις πωλήσεις εισιτηρίων κινηματογραφικών ταινιών ή τις τοπικές επιδημίες γρίπης και εξετάσαμε τις ενημερώσεις στο facebook για να εξαγάγουμε μέτρα της ευτυχίας μιας κοινωνίας. Αυτές οι πρώτες επιτυχίες δεν απαντούν στα «μεγάλα» προβλήματα της κοινωνικής επιστήμης, όπως οι ρίζες της κοινωνικής ανισότητας ή η θρησκευτική μισαλλοδοξία. Δεν υπάρχει όμως λόγος να αρνηθούμε ότι η επανάσταση των δεδομένων του Ιnternet θα αλλάξει την κατανόηση που έχουμε για τους εαυτούς μας ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που τα πρώτα τηλεσκόπια άλλαξαν την άποψή μας για τον κόσμο.
DUNCAN WATTS Ο κ. Ντάνκαν Γουότς διευθύνει την ομάδα ανθρώπινου κοινωνικού δυναμικού της Yahoo! Research στη Νέα Υόρκη. ZETTAFLOPS
Το καινούργιο μου κομπιούτερ είναι σούπερ
Οι σημερινοί υπολογιστές είναι σπουδαίοι. Δεν φθάνουν όμως ούτε στο μισό αυτών που θα θέλαμε. Ακόμη και ο ισχυρότερος υπολογιστής στον κόσμο, ο Cray Jaguar στο Εθνικό Εργαστήριο του Οουκ Ριτζ του Τενεσί των Ηνωμένων Πολιτειών – με ικανότητα μεγαλύτερη από 1,7 petaflop ή 1,7×1015υπολογισμούς το δευτερόλεπτο- δεν έχει το σφρίγος που απαιτείται για τις πιο δύσκολες προσομοιώσεις. Ονειρεύεστε να αναπλάσετε τα πρώτα δευτερόλεπτα του Σύμπαντος ή να προβλέψετε το μελλοντικό κλίμα του πλανήτη με απαράμιλλη λεπτομέρεια; Προς το παρόν θα μείνετε με το όνειρο.
Μπορείτε ωστόσο να βάλετε το ξυπνητήρι. Ως το 2030 υπερταχέα, χαμηλής ισχύος τσιπ, σε συνδυασμό με οπτικές συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων, θα δώσουν ώθηση σε μηχανήματα zettaflop- με 1021υπολογισμούς το δευτερόλεπτο, ισοδύναμο με ένα τρισεκατομμύριο σημερινά ΡC. Αυτή θα είναι μια κρίσιμη καμπή για τις ικανότητες πρόβλεψής μας, η οποία θα μας επιτρέψει να κάνουμε μοντέλα για την επίδραση νέων φαρμάκων στον ανθρώπινο οργανισμό, την αντίδραση των κοινωνιών στην κλιματική αλλαγή ή για το πώς συγκρουόμενοι μεταξύ τους γαλαξίες γεννούν νέα ηλιακά συστήματα.
O ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ
Το κομπιούτερ μου με καταλαβαίνει
Η αναζήτηση στο Ιnternet έχει τα όριά της. Πληκτρολογήστε μια ερώτηση όπως το «Πόσες γυναίκες έχουν κερδίσει περισσότερα από ένα βραβεία Νομπέλ;» σε μια μηχανή αναζήτησης και θα βρείτε την απάντηση, αλλά μόνο ύστερα από κάποια παραπάνω κλικ και μερικές σύντομες αναγνώσεις.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι μηχανές αναζήτησης δεν ξέρουν τι σημαίνουν οι λέξεις. Με απλά λόγια, ταξινομούν τις ιστοσελίδες σε σχέση με το πόσο συχνά η λέξη που έχει τεθεί ως όρος αναζήτησης εμφανίζεται και πόσοι δημοφιλείς ιστότοποι συνδέονται με αυτήν. Δεν ξέρουν ότι το Νομπέλ είναι ένα βραβείο και ότι οι άνθρωποι μπορούν να κερδίσουν βραβεία.
Τα σημειωτικά «μεταδεδομένα» που αρχίζουν τώρα να εισρέουν στο Ιnternet θα βοηθήσουν να βελτιωθούν αυτές οι ελλείψεις. Ο συγγραφέας μιας ιστοσελίδας θα μπορεί να προσθέτει στη λέξη «βραβείο Νομπέλ» έναν σύνδεσμο για μια αναγνώσιμη από μηχανές βάση δεδομένων όπως η Dbpedia.org. Εκεί το «βραβείο Νομπέλ» θα μπορεί να συνδέεται με μια σειρά από ονόματα, το καθένα συνοδευόμενο από το γένος του. Αν αυτά συνδυαστούν με μια μηχανή αναζήτησης η οποία θα διαθέτει μια βασική κατανόηση της δομής των ανθρώπινων φράσεων ίσως η αναζήτηση στον παγκόσμιο ιστό να αρχίσει να βρίσκει όχι απλώς σελίδες αλλά απαντήσεις. Οπως «Μια, η Μαρία Κιουρί».
EΠΑΛΗΘΕΥΜΕΝΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ
Το κομπιούτερ μου δεν θα με αφήσει
Μια δυσλειτουργία του προγράμματος πλοήγησης είναι οπωσδήποτε ενοχλητική αλλά, όπως και να έχει, οι συνέπειες δεν είναι τόσο δραματικές. Οταν μιλάμε όμως για μια βλάβη στο λογισμικό του αυτόματου πιλότου ενός αεροπλάνου ή της αίθουσας ελέγχου ή ενός πυρηνικού σταθμού τα πράγματα αλλάζουν. Καθώς η ζωή μας γεμίζει όλο και περισσότερο από ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πώς μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα παρουσιάσουν πρόβλημα;
Αυτή τη στιγμή εξετάζουμε όλα τα δυνατά σενάρια σύμφωνα με τα οποία θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο. Μια ασφαλής μέθοδος θα μπορούσε να είναι η λογική.
Οι μαθηματικές τεχνικές για τον έλεγχο λογισμικών που βασίζονται στην τυπική λογική υπάρχουν από τη δεκαετία του ΄80, όμως οι ταχύτεροι υπολογιστές, οι καλύτεροι αλγόριθμοι και τα έξυπνα προγράμματα ελέγχου των θεωρημάτων καθιστούν τώρα εφικτά τα «επαληθευμένα λογισμικά». Τα λογικά αδιάσειστα λογισμικά είναι επίσης λιγότερο ευαίσθητα στις κακόβουλες επιθέσεις, οδηγώντας σε περισσότερη ασφάλεια όλους μας.
LIFELOGGING
Η ψηφιακή αθανασία είναι ήδη κοντά σας
Το 1945 ο αμερικανός μηχανικός Βάνεβαρ Μπους εισήγαγε την ιδέα του memex- «ενός μεγάλου προσωπικού συμπληρώματος της μνήμης του κάθε ανθρώπου»- το οποίο θα αποθηκεύει, διερευνά και ανασύρει τα βιβλία, τους δίσκους και τις επικοινωνίες όλης της ζωής μας. Πενήντα χρόνια αργότερα ο Μπιλ Γκέιτς έγραψε ότι «κάποια μέρα οι υπολογιστές θα αποθηκεύουν όλα όσα έχει δει και ακούσει ένας άνθρωπος».
Η μέρα αυτή έχει φθάσει. Από το 2001 ο Τζιμ Γκέμελ και εγώ δείξαμε πολλές πλευρές του πλήρους «lifelogging» αποθηκεύοντας επιστολές, χαρτιά, φωτογραφίες, βίντεο και φωνητικές ηχογραφήσεις που είχαν σχέση με τη ζωή μου σε μια σχολιασμένη και επιδεκτική αναζήτησης βάση δεδομένων. Η αποθηκευτική μνήμη σε terabyte- σε συνδυασμό με τις ψηφιακές κάμερες, τους βιοαισθητήρες και το GΡS- μας δίνει τη δυνατότητα να καταχωρούμε όλα όσα αφορούν ένα άτομο σε πραγματικό χρόνο, από τη θέση στην οποία βρίσκεται ως τις διάφορες πλευρές της σωματικής του κατάστασης, όπως η δαπάνη ενέργειας, οι παλμοί της καρδιάς και τα επίπεδα του στρες.
Ουτοπικό όραμα ή δυστοπικός εφιάλτης; Αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους νόμους και τους κανόνες που θα θεσπίσουμε για την προστασία της προσωπικής σφαίρας. Οι ωφέλιμες δυνατότητες είναι ωστόσο τεράστιες. Το 2009 ερευνητές στη Βρετανία έδειξαν πώς το lifelogging με μια κάμερα με διαφορά χρονικής φάσης μπορεί να βοηθήσει αυτούς που πάσχουν από απώλεια μνήμης να ανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους. Για τους κοινωνικούς επιστήμονες το εκτεταμένο lifelogging θα σημάνει μια πρωτοφανή ροή δεδομένων τα οποία θα βελτιώσουν την κατανόησή μας για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Για τον καθένα από εμάς μπορεί να σημάνει την ευκαιρία για μια μικρή, περιορισμένη αθανασία.
GORDON BELL Ο κ. Γκόρντον Μπελ είναι επιστήμονας της Πληροφορικής στη Μicrosoft Research στο Ρίτσμοντ της Ουάσιγκτον.
