Η Ευρώπη βρίσκεται στη δίνη μιας άνευ προηγουμένου κρίσης χρέους. Ουδείς, ανεξαρτήτως των χρεών που τον βαρύνουν, μπορεί να αγνοήσει τον ίλιγγο. Ουδείς επίσης μπορεί να παραβλέψει ότι στο κέντρο της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους βρίσκεται το ευρώ. Διότι κατέστη πλέον σαφές ότι το κοινό νόμισμα όχι μόνο δεν βοηθά στην υπέρβαση της κρίσης αλλά την υποθάλπει. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι την προκάλεσε κιόλας. Και συνιστούν την αυτοκατάργηση του νομίσματος· την απόσυρσή του από την κυκλοφορία και την επιστροφή των 16 κρατών-μελών που το έχουν υιοθετήσει στα εθνικά νομίσματά τους. «Στην παγκόσμια οικονομική ιστορία έχουν συμβεί γεγονότα που αρχικώς φαίνονταν αναπάντεχααλλά σύντομα αποδείχθηκε ότι ήταν αναπότρεπτα:ήταν η εγκατάλειψη από τη Βρετανία του κανόνα χρυσού το 1931 ή η εγκατάλειψη της σύνδεσης του νομίσματος της Αργεντινής με το δολάριο τον Ιανουάριο του 2002» όπως σημειώνει σε πρόσφατο τεύχος του ο «Εconomist».
Η αύξηση του κόστους αναχρηματοδότησης των κρατών-μελών της ευρωζώνης, ακόμη και εκείνων που δεν αντιμετωπίζουν οξύ δημοσιονομικό πρόβλημα, δείχνει ότι οι αγορές πιστεύουν πως οι Ευρωπαίοι θα δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να αντέξουν το βάρος του κοινού νομίσματός τους. Δείχνει συγκεκριμένα πως οι αγορές δεν πείθονται ότι υπάρχει αξιόπιστη θεραπεία που θα σταματήσει τη μολυσματικώς μεταδιδόμενη από μέλος σε μέλος της ευρωζώνης κρίση χρέους. Τα «πακέτα» διάσωσης της Ελλάδας και της Ιρλανδίας δεν έπεισαν για τη βούληση των ευρωπαίων πολιτικών ηγετών να ξεπεράσουν την κρίση και κυρίως να υπερασπιστούν το κοινό νόμισμά τους. Θα έλεγε κανείς ότι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες το ευρώ αντιμετωπίζεται σαν την κλίνη του Προκρούστη. Για άλλους πέφτει πολύ «μεγάλο» και ισχυρό ενώ σε άλλους μοιάζει «μικρό» και ανίσχυρο. Η αλλαγή του «συστήματος λειτουργίας» του νομίσματος θεωρείται νομοτελειακή. Τα σενάρια που επεξεργάζονται οι ειδικοί στις «δεξαμενές σκέψης» (όχι για λογαριασμό των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αλλά ούτε και από… επαγγελματική διαστροφή!) περιστρέφονται γύρω από τρία ενδεχόμενα:
1. Την πλήρη κατάργηση του νομίσματος και την αναβίωση των εθνικών νομισμάτων των κρατών που το έχουν υιοθετήσει.
2. Την αποχώρηση των υπερχρε ωμένων κρατών της περιφέρειας από τη ζώνη του ευρώ.
3. Την αποχώρηση των δημοσιονομικώς υγιών κρατών του κέντρου από την ευρωζώνη.
Υποθέσεις εργασίας
Το πρώτο σενάριο έχει το υψηλότερο οικονομικό και πολιτικό κόστος, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να ξεπεράσει και τις μεγαλύτερες τεχνικές δυσκολίες. Γι΄ αυτό και μάλλον απορρίπτεται. Αλλωστε, αν η καθεμιά από τις χώρεςμέλη της ευρωζώνης (η οποία σημειωτέον ότι ακόμη και στη δίνη της σοβαρότερης κρίσης της δεν παύει να διευρύνεται, αφού την 1η Ιανουαρίου 2011 ετοιμάζεται να υποδεχθεί την Εσθονία ως το 17ο μέλος της) εφάρμοζε τους συναλλαγματικούς περιορισμούς και εν γένει τους περιορισμούς στις ροές των κεφαλαίων που θα επέβαλλε η προστασία του εθνικού νομίσματός της, τότε θα δυσχεραινόταν μέχρι πλήρους εμπλοκής το διασυνοριακό εμπόριο στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Δηλαδή, η ΕΕ θα δυσκολευόταν να λειτουργήσει ακόμη και ως εμπορική ένωση, οπότε θα ετίθετο το ερώτημα της διάλυσής της και της επιστροφής στην εποχή των διμερών διακρατικών συμφωνιών. Θα πρόκειται βεβαίως για τον απόλυτο θρίαμβο του διασημότερου σύγχρονου οιωνοσκόπου, του Νουριέλ Ρουμπίνι, που θα διεκδικούσε πλέον δικαιωματικώς μια θέση στο πάνθεον των θρυλικών θεραπόντων της μαντικής τέχνης, δίπλα στην Πυθία, στον Τειρεσία και στον Κάλχα.
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει την αποχώρηση της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας αλλά και της υπερβολικά εκτεθειμένης στο ελληνικό χρέος Κύπρου και βεβαίως της Μάλτας, της Σλοβενίας, της Σλοβακίας και άλλων περιφερειακών χωρών από το ευρώ έτσι ώστε οι αποχωρούσες χώρες να μπορούν να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους και να γίνουν ανταγωνιστικές, ενώ ο σκληρός πυρήνας που θα μείνει να χρησιμοποιεί το κοινό νόμισμα να μπορεί να το ανατιμά. Το σενάριο αυτό σκοντάφτει στην υποχρέωση των Γερμανών να μοιράζονται το ίδιο νόμισμα με τους δυτικώς του Ρήνου ολίγον… ανέμελους γείτονές τους, τους Γάλλους.
Το τρίτο σενάριο παρέχει στους Γερμανούς την ποθούμενη απελευθέρωση. Δημιουργούν από κοινού με τους Ολλανδούς και τους Αυστριακούς μια μίνι νομισματική και οικονομική ένωση, με ένα πανίσχυρο μάρκο που θα ανατιμάται κατά το δοκούν. Οι Γάλλοι, ως φυσικοί ηγέτες των υπολοίπων «ανέμελων», θα κρατήσουν το ευρώ για να το υποτιμούν και να τονώνουν την ανταγωνιστικότητά τους έναντι των Γερμανών αλλά και των Αμερικανών, των Ιαπώνων και των Κινέζων βεβαίως!
