Ο «ΓΙΓΑΝΤΑΣ της Λιουμπλιάνας», ο «σουπερστάρ των ανθρωπιστικών επιστημών», ο φιλόσοφος των αντιφάσεων ή απλώς
ο Σλαβόι Ζίζεκ σταμάτησε στην Αθήνα. Στον αστερισμό του κινήθηκε όλη η Ριζοσπαστική Αριστερά, από τον ΣΥΡΙΖΑ ως την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και από την Κουμουνδούρου ως το Αριστερό Βήμα Διαλόγου.
Τον καιρό της κρίσης του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Αριστερά πασών των αποχρώσεων αναζητεί εναλλακτική λύση και απαντήσεις.
O Σλαβόι Ζίζεκ από την αρχή της διάλεξής του την περασμένη Κυριακή απογείωσε τους ακροατές του, λέγοντας ότι το πρώτο κρίσιμο βήμα είναι να θέσουμε τις σωστές ερωτήσεις, και κάλεσε τη Ριζοσπαστική Αριστερά στην Ελλάδα να τον ακολουθήσει ως τον Σοφοκλή σε μια διαφορετική εκδοχή για τη σύγκρουση του Κρέοντα και της Αντιγόνης: ο Χορός (στην τραγωδία εκφράζει την κοινή γνώμη που διατυπώνει αντικομφορμιστικό σχόλιο σε ό,τι λέει η εξουσία) εισβάλλει στη σκηνή, μετατρέπεται σε λαϊκή επιτροπή, επαναστατεί, καταγγέλλει και τις δύο πλευρές για ανόητες φεουδαρχικές συγκρούσεις και εγκαθιδρύει λαϊκό καθεστώς… Και όλα αυτά για να πει ότι πρέπει να απορριφθεί ως λανθασμένη βάση συζήτησης ο ευρωπαϊκός ρατσισμός των τεμπέληδων απέναντι στους δουλευταράδες, αλλά και τα περί σύγκρουσης ανάμεσα στον ανεκτικό πολυπολιτισμι- κό φιλελευθερι- σμό και στον θρησκευτικό φανατισμό.
«Εποχή των τεράτων»
Ο τίτλος της διάλεξής του εμπεριέχει την αληθινή σύγκρουση κατά τον σλοβένο μαρξιστή και λάτρη του Λακάν. Είναι μέσα στη φράση που αποδίδεται στον Αντόνιο Γκράμσι: «Ο παλιός κόσμος πέθανε, ο καινούργιος παλεύει να γεννηθεί. Ζούμε στην εποχή των τεράτων». Από τον καπιταλισμό στην οικουμενική απάντηση της κομμουνιστικής προοπτικής των commons, του δημόσιου, κοινού αγαθού σε όλες του τις διαστάσεις. Αλλά ο Ζίζεκ έφθασε ως τη Βουλή μέσω του ΣΥΡΙΖΑ με το… ευρωπαϊκό διαβατήριο των απόψεών του στις οποίες ο κατακερματισμένος κόσμος της Αριστεράς βρίσκει ο καθένας για τον εαυτό του τον εαυτό του.
Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και στέλεχος του ΣΥΝ κυρία Ηρώ Διώτη απευθύνθηκε μάλιστα στους συναδέλφους της στο Κοινοβούλιο κατά τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, δανειζόμενη τα λεγόμενα του μαρξιστή φιλοσόφου για την οικονομική κατάσταση που δημιούργησε ο αδηφάγος καπιταλισμός για να διαχειριστεί την κρίση του. Διάλεξε το κομμάτι όπου ο Ζίζεκ ανέφερε: «Η Ευρώπη είναι νεκρή, εντάξει, αλλά ποια Ευρώπη; Η απάντηση είναι:Η μεταπολιτική Ευρώπη της προσαρμογής στην παγκόσμια αγορά, η Ευρώπη που επανειλημμένα “μαυρίστηκε” στα δημοψηφίσματα, η Ευρώπη της τεχνοκρατίας των Βρυξελλών, η Ευρώπη που παριστάνει τον εκπρόσωπο του ψυχρού ευρωπαϊκού λόγου απέναντι στο ελληνικό πάθος και την ελληνική διαφορά, το μαθηματικό πνεύμα απέναντι στη συγκινησιακή μέθη».
Τα σχόλια έδιναν και έπαιρναν για ερμηνείες επί ερμηνειών στις ρήσεις του φιλοσόφου. «Συμφωνώ με τον Ζίζεκ για την Ευρώπη, αλλά διαφωνώ με τον… ευρωπαϊσμό του Τσίπρα» έλεγε στέλεχος της πάλαι ποτέ Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ. Κατά την κρίση του, «ο Ζίζεκ δεν αναφέρεται στη διατήρηση ή επανίδρυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά στο κεκτημένο της δημοκρατίας στην Ευρώπη, μια και ο καπιταλισμός την οδηγεί όλο και σε πιο απολυταρχικές καταστάσεις για να διαχειριστεί την κρίση…».
Συντροφικές αντιπαραθέσεις
Παράλληλα ο χώρος της Ριζοσπαστικής Αριστεράς είχε βρει περιθώριο να φουντώσει και άλλο με την ανοιχτή αντιπαράθεση όσον αφορά τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, καθώς και αριστεροί οικονομολόγοι θεωρούν ότι το ευρώ βρίσκεται στην καρδιά του ελληνικού προβλήματος. Γι΄ αυτό αναμενόταν με ενδιαφέρον, δύο ημέρες μετά την ομιλία του φιλοσόφου, η παρουσίαση του νέου βιβλίου του πανεπιστημιακού κ. Κ. Λαπαβίτσα «Η Ευρωζώνη- Ανάμεσα στη λιτότητα και την αθέτηση πληρωμών», που έριχνε και άλλο νερό στον μύλο των διαφορετικών εκτιμήσεων για την έξοδο από την κρίση, με ομιλητές τον πανεπιστημιακό κ. Κ. Βεργόπουλο, τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ κ. Π. Λαφαζάνη και τον δημοσιογράφο κ. Π. Παπακωνσταντίνου .
Προκλητικός και ποπ φιλόσοφος
Είναι αξιοσημείωτο ωστόσο ότι προτού καν φθάσει ο Ζίζεκ στην Ελλάδα, με μόνη την είδηση της άφιξής του, πλήθυναν τα δημοσιεύματα στον Τύπο και οι αναρτήσεις στο Διαδίκτυο. Οχι μόνο επειδή θεωρείται από τους πιο δημοφιλείς ευρωπαίους φιλόσοφους- έχει χαρακτηριστεί ένα είδος ποπ μαρξιστή- αλλά και επειδή δίνει τροφή για κριτική όσον αφορά την εκκεντρικότητά του και συχνά το παιχνίδι των αντιφάσεων χάριν πρόκλησης, όπως θεωρούν ορισμένοι. Είναι χαρακτηριστικό το κείμενο της πανεπιστημιακού κυρίας Βάσως Κιντή στην ηλεκτρονική έκδοση του «Βήματος» (16.12.2010), η οποία εστίασε στις αντιφάσεις των απόψεών του περί βίας, όπως κατά τη σύγκριση μεταξύ Χίτλερ και Γκάντι, στην οποία ο Ζίζεκ έθεσε ως κρίσιμη παράμετρο «τη βία που ασκείται συνεχώς ώστε να διατηρήσει τα πράγματα ως έχουν». Στην Ελλάδα πάντως το βιβλίο του «Βία – Εξι λοξοί στοχασμοί» που εκδόθηκε εφέτος έκανε πάταγο.
ΟΤΑΝ Ο ΤΣΙΠΡΑΣ ΓΟΗΤΕΥΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ
ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ που έχουν βγει τα ξίφη αντιπαράθεσης μεταξύ αριστερών οικονομολόγων, αριστερών σχημάτων και κομμάτων για τα ευρωπαϊκά,ο κ. Αλ.Τσίπρας, πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ και του ΣΥΝ αλλά και αντιπρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ), συνάντησε τη σκέψη του Ζίζεκ,επιμένοντας ότι η λύση απέναντι στην κρίση δεν μπορεί παρά να υπάρξει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.Η άποψη του Ζίζεκ που συνεπήρε την Κουμουνδούρου ήταν όταν είπε: «Οσο ουτοπικό και αν ακούγεται,το έδαφος είναι ακόμη ελεύθερο για μιαν άλλη Ευρώπη,μια εκ νέου πολιτικοποιημένη Ευρώπη,θεμελιωμένη πάνω σε ένα συλλογικό σχέδιο χειραφέτησης,την Ευρώπη που γέννησε τη Γαλλική και τη Ρωσική Επανάσταση.Να γιατί πρέπει να αποφύγουμε τον πειρασμό να αντιδράσουμε στη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση με μια αναδίπλωση στα απολύτως κυρίαρχα έθνη-κράτη,εύκολη λεία στο διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο, που δεν γνωρίζει σύνορα και ηπείρους και μπορεί εύκολα να φέρει το ένα έθνοςκράτος σε αντιπαράθεση με το άλλο». Ο Σλοβένος… δεν ένωσε την Αριστερά
Τέλος δεν είχαν όλη την εβδομάδα οι συζητήσεις για την εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Αριστερό Βήμα Διαλόγου και Κοινής Δράσης.Οπως φαίνεται ωστόσο,ο Ζίζεκ φανέρωσε σε όλο της το μεγαλείο την…κακοδαιμονία της Αριστεράς,η οποία ομνύει στην ενότητα αλλά δυσκολεύεται να ενωθεί ακόμη και για τη διοργάνωση μιας κοινής εκδήλωσης με προσκεκλημένο τον σλοβένο φιλόσοφο.Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως αποκάλυψε η εφημερίδα «Εποχή», ναυάγησε μια γόνιμη αρχική σκέψη να συνδιοργανωθεί,π.χ.,με εφημερίδες της Αριστεράς ή ινστιτούτα.Και πρόσθεσε ότι στο θέμα αυτό αναφέρθηκε και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Σπουδών Μπίρκμπεκ κ. Κ.Δουζίνας, ο οποίος προλόγισε τον Ζίζεκ, «ασκώντας κριτική στην αδυναμία των δυνάμεων της Αριστεράς να διοργανώσουν από κοινού έστω και μία εκδήλωση, αντίθετα από τις ανάγκες της περιόδου».
