Η οικονομική κρίση που περνάμε βάζει τον καθένα μας μπροστά σε πρωτόγνωρα διλήμματα πολιτικής ηθικής. Ποιες είναι οι δίκαιες λύσεις, ποιες είναι εφικτές, αλλά και ποιες αναγκαίες από τη σκοπιά της οικονομικής αποτελεσματικότητας;
Προφανώς δεν υπάρχουν μονοσήμαντες απαντήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η συζήτηση για τις επιχειρησιακές συμβάσεις, την πρόταση δηλαδή να μειωθούν οι μισθοί σε ορισμένους κλάδους του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να σωθούν θέσεις εργασίας.
Είναι δίκαιο να την πληρώσει ο απλός μισθωτός; Αυτός φταίει; Ασφαλώς όχι. Αλλά πάλι ποιος φταίει; Μπορούμε να βρούμε τους υπευθύνους; Είναι οι πολιτικοί; Μόνοι τους ή και εμείς που τους ψηφίσαμε; Μήπως είναι και οι τράπεζες; Και αν είναι, μπορούν αυτοί να πληρώσουν ή τελικά θα την πληρώσει η οικονομία, δηλαδή εμείς;
Από την πλευρά ενός οικονομολόγου βέβαια μια τέτοια συζήτηση θα ήταν εντελώς παράλογη. Το εργατικό κόστος και οι μισθοί στην Ελλάδα, θα μας έλεγε, αυξήθηκαν πολύ περισσότερο από το αντίστοιχο κόστος στη Γερμανία. Για να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα, λοιπόν, θα πρέπει να γίνουν μειώσεις στις αμοιβές. Αποψη με την οποία ασφαλώς θα συμφωνούσε και ο μάνατζερ, αντιμέτωπος αυτός με την πραγματικότητα των ζημιών που παρουσιάζουν οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις.
Να μη φέρονται σαν να έχουν καβούρια στην τσέπη και να βάλουν λεφτά οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, αντιπρότεινε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Σωστό και δίκαιο, ιδίως για κάποιους που το έβαλαν στα πόδια σαν τρομαγμένοι λαγοί αντί να στηρίξουν τις επιχειρήσεις τους, αντί να ανταποκριθούν δηλαδή στις κοινωνικές ευθύνες που τους αναλογούν και αναλογούν στα προνόμια και στον πλούτο τους.
Αλλά βέβαια ο οικονομολόγος θα απαντήσει και πάλι με αυτό που μαθαίνει από το πρώτο κιόλας έτος στο πανεπιστήμιο, ότι «δεν έχει νόημα να ρίχνεις καλό χρήμα πίσω από το κακό χρήμα». Οτι δηλαδή πρέπει να υποστηριχθούν οι βιώσιμες επιχειρήσεις, αυτές που έχουν μέλλον, όσες δηλαδή μετά την απαιτούμενη χρηματοδότηση μπορούν να σταθούν από μόνες τους στα πόδια τους. Να κοπούν δηλαδή οι μισθοί, αλλά και να γίνουν απολύσεις εκεί που το απαιτούν οι συνθήκες του ανταγωνισμού.
Είναι φανερό ότι η συζήτηση μπορεί να ανακυκλώνεται επ’ άπειρον. Ο καθένας κάνει τις επιλογές του και αναλαμβάνει το κόστος που συνεπάγονται. Και έχει σημασία στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου να κατανοούμε τα όρια κάθε πρότασης, τις αναπόφευκτες αντιφάσεις και τη σύγχυση που επικρατεί.
Ακόμη μεγαλύτερη σημασία ωστόσο έχει να διακρίνουμε τα κάλπικα και κατασκευασμένα επιχειρήματα από τη γνήσια αγωνία που πολλοί εκφράζουν. Γιατί παίζονται καριέρες και συμφέροντα…
