«Αφιερωμένο στον Γκρίσα Πέρελμαν, έναν άνθρωπο σπάνιας μεγαλοφυΐας και ταπεινοφροσύνης. Η αφοσίωσή του στα μαθηματικά και η άρνησή του να παραδοθεί στη δόξα είναι αξιοθαύμαστη».
Ο συγγραφέας του βιβλίου ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ που απονεμήθηκε- επιτέλουςτο μέγιστο διεθνές βραβείο Μillenium Ρrize στον λύτη της «εικασίας του Πουανκαρέ», Γκριγκόρι Πέρελμαν, είναι απόλυτα ταιριαστό να διαβάσει κανείς πώς βρέθηκε η λύση. Ακούγεται έργον θεάρεστον, αρκούντως βαρετό όμως για όσους δεν καταλαβαίνουν γρι από πολύπλοκα μαθηματικά. Ομως… ο Πέρελμαν έκανε το αδιανόητο: δεν πήγε καν να παραλάβει το βραβείο του, ένα βραβείο που συνοδευόταν από ένα ολοστρόγγυλο εκατομμύριο δολάρια! Ο κόσμος όλος σάστισε: τι είδους άνθρωπος ήταν αυτός;
Την απάντηση και στο πρώτο και στο δεύτερο ερώτημα ανέλαβε να μας δώσει ο δημοσιογραφικός αναλυτής επιστημονικών θεμάτων της ελβετικής εφημερίδας Νeue Ζurcher Ζeitung Τζορτζ Σπίρο. Ο φυσικομαθηματικός αυτός έχει αποδεδειγμένα τη γνώση να εξηγήσει τη μαθηματική πτυχή της ιστορίας, αλλά και την κατάλληλη πένα να την κάνει καταληπτή στους μη μαθηματικούς. Ωστόσο, αμφιβάλλουμε αν θα κατόρθωνε ποτέ να χτίσει ελκυστικό βιβλίο από αυτή την παλαβή ιστορία, αν δεν είχε διαβάσει- πάω στοίχημα- ένα απίθανο άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 20 Ιουνίου 2006 στο αμερικανικό περιοδικό Τhe Νew Υorker, υπό τον τίτλο «Μanifold Destiny». Το άρθρο είχε γράψει η Σίλβια Νάσαρ (Sylvia Νasar), γνωστή από τη βιογραφία του J.F. Νash «Α Βeautiful Μind», που έγινε και υπέροχη ταινία. Το «Μanifold Destiny» εμπεριείχε ιστορικό των συνθηκών υπό τις οποίες βρέθηκε η λύση του άλυτου από το 1921 μαθηματικού αινίγματος, πλήρη ιχνηλάτηση της περιπέτειας τριών ομάδων μαθηματικών, που επί τρία χρόνια προσπαθούσαν να διαπιστώσουν αν όντως η λύση του Πέρελμαν ήταν σωστή, συνεντεύξεις με όλους αυτούς και συνέντευξη- ω, ναι- του ίδιου του Πέρελμαν. Ηταν ένα τόσο συγκλονιστικό και εμπεριστατωμένο άρθρο που πε ριλήφθηκε στο ανθολόγιο επιστημονικής δημοσιογραφίας των ΗΠΑ, το βιβλίο Τhe Βest Αmerican Science Writing 2007.
Με πρώτη ύλη αυτό το άρθρο- επιμένω στην εικασία μου- ο Σπίρο άρχισε να οικοδομεί ένα… μυθιστόρημα. Ναι, ως μυθιστόρημα κατατάσσεται, αν και ο ίδιος μας λέει ότι πρόκειται για μια ιστορία απολύτως αληθινή. Το τι γράφει μέσα είναι μάλλον ιεροσυλία να σας το πω: ο Σπίρο κατόρθωσε να πλέξει τα πάντα, επιστήμη και ανθρώπινες σχέσεις, σε ένα μαγικό υφαντό. Ενδεικτικοί του ύφους που επέλεξε είναι οι τίτλοι των κεφαλαίων του: «Προσβολή για έναν βασιλιά», «Τι γνωρίζουν οι μύγες και αγνοούν τα μυρμήγκια», «Ο ιατροδικαστικός μηχανικός», «Ενα Οσκαρ για το καλύτερο γραπτό», «Η γεωμετρία χωρίς τον Ευκλείδη», «Ο χειρουργός του πούρου», «Η συμμορία των τεσσάρων, συν δύο» και «Το έπαθλο». Συνολικά δεκατέσσερα χορταστικά κεφάλαια, που διαβάζονται απολαυστικά και στα ελληνικά, χάρη στη μεταφραστική δεξιοτεχνία του Θεοφάνη Γραμμένου.
Είναι βέβαια πυκνό, γεμάτο πληροφορία για όλους και όλα, αλλά δεν το αφήνεις. Είναι ένα βιβλίο από τα λίγα, από εκείνα που τεκμηριώνουν συναρπαστικά κάτι σπάνιο στην ιστορία του ανθρώπου: το πώς φτάνει κάποιος στην κορυφή, αλλά μπροστά στο έπαθλο… δίνει μια και χάνεται στην αφάνεια! Ο πάμπτωχος Ρώσος Πέρελμαν μπορεί να περιφρόνησε το εκατομμύριο, αλλά χάραξε το όνομά του ανεξίτηλα στην Ιστορία. Κι αυτή του την ιστορία, έστω και ως μυθιστόρημα, αξίζει πραγματικά να τη διαβάσετε!
(a.kafantaris@gmail.com)
ΥΓ.:Για όσους θελήσουν μετά το «μυθιστόρημα» να επεκταθούν και στα πλήρη μαθηματικά της υπόθεσης, ένας εξαιρετικά κατατοπιστικός δικτυακός κόμβος βρίσκεται στο https://comet.lehman.cuny. edu/sormani/others/perelman/introperelman. html
