Παρά την πρόσφατη μεταβλητότητα και κάποια μεικτά σήματα που εκπέμπονται από τη συνολική οικονομική δραστηριότητα, πιστεύουμε ότι διανύουμε ήδη τον 12ο μήνα μιας έντονα ανοδικής περιόδου για τις ευρωπαϊκές μετοχές, η οποία ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2009 και θα διαρκέσει πολλά χρόνια. Τα ιστορικά στοιχεία δικαιώνουν τις εκτιμήσεις μας, καθώς από το 1932 η μέση διάρκεια της ανόδου από τα χαμηλότερα στα υψηλότερα σημεία των αγορών ήταν ίση με 55 μήνες. Τα χρηματιστήρια φαίνεται να έχουν διανύσει πολύ δρόμο σε σχέση με τον Μάρτιο του 2009, αλλά είναι σημαντικό να θυμάται κανείς ότι η ανάκαμψη ξεκίνησε από ένα εξαιρετικά χαμηλό σημείο και ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχουν σημειώσει σημαντική βελτίωση από τα επίπεδα όπου βρίσκονταν στις 9 Μαρτίου του 2009.
Σιγά-σιγά γίνεται προφανές ότι ο κύκλος της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων εξελίσσεται πολύ πιο ομαλά απ΄ ό,τι αναμενόταν. Κατά τη διάρκεια της ύφεσης, οι διευθύνοντες σύμβου λοι πολλών εταιρειών υποχρεώθηκαν να λάβουν σκληρές αποφάσεις σε σχέση με το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεών τους. Ενα από τα θετικά που προέκυψαν εξαιτίας της αυστηρής αυτής πειθαρχίας είναι το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις κατάφεραν να διατηρήσουν ανέπαφη την κερδοφορία τους σε μια περίοδο μειωμένων εσόδων.
Πράγματι τα περιθώρια κέρδους στην Ευρώπη για το 2009 κατέγραψαν χαμηλά τα οποία βρίσκονταν πάνω από τον μέσον όρο κερδοφορίας για πρώτη φορά μετά τον Σεπτέμβριο του 2007, ενώ οι αγορές άρχισαν να βλέπουν πολλές επιχειρήσεις να αναθεωρούν προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για τα κέρδη του 2010. Σίγουρα αυτό είναι ένα πολύ θετικό σημάδι αναφορικά με την κατάσταση της υγείας των επιχειρήσεων στο μέλλον.
Ενα από τα θέματα κομβικής σημασίας για το 2010 έχει να κάνει με τον βαθμό στον οποίο η ζήτηση από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα μπορεί να αντικαταστήσει την κρατική βοήθεια. Μέχρι στιγμής τα κέρδη των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων έχουν υποβοηθηθεί από τα πρωτοφανή επίπεδα κρατικής στήριξης και τα χαμηλά επιτόκια, ενώ δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που αναρωτιούνται αν κάτι τέτοιο μπορεί να συνεχιστεί.
Πολλοί σχολιαστές προβλέπουν νέα βύθιση στις τιμές των μετοχών ύστερα από μια σύντομη περίοδο ανάκαμψης («double dip»), εξαιτίας του φόβου ότι η ανάκαμψη δεν θα προέρχεται από τη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών. Παράλληλα τα πρωτοφανή επίπεδα του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους δημιουργούν, εύλογα, πολλές ανησυχίες. Στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας υπάρχουν σαφή δομικά προβλήματα, τόσο σε σχέση με το έλλειμμα των κρατικών προϋπολογισμών όσο και με το αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας που πιθανότατα θα εφαρμόσουν.
Παρ΄ όλα αυτά, και παρά την ύπαρξη συγκεκριμένων κινδύνων, το ενδεχόμενο να δούμε μέσα στο 2010 τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να σημειώνουν ανάπτυξη μεγαλύτερη του 20% είναι πολύ ισχυρό. Επίσης κάποια πρώτα σημάδια βελτίωσης στα οικονομικά μεγέθη αρχίζουν να γίνονται ορατά από την πλευρά των ΗΠΑ.
Στη διάρκεια των επόμενων πέντε ή δέκα ετών, θα περιμέναμε σημαντικές αλλαγές στους ρυθμούς ανάπτυξης όλων των ευρωπαϊκών χωρών και την πλήρη αναστροφή των κυρίαρχων τάσεων, σε σχέση με το πώς αυτές διαμορφώθηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία. Στις χώρες όπου σημειώθηκε η ισχυρότερη ανάπτυξη (Αυστρία, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία και Μ. Βρετανία) υπάρχει το ενδεχόμενο να καταγραφεί σημαντική μείωση στον ρυθμό ανάπτυξης. Στις οικονομίες αυτές, οι τάσεις που έχουν διαμορφωθεί δείχνουν συγκριτικά μεγάλο δανεισμό σε σχέση με την κατανομή της παγκόσμιας ζήτησης, αλλά και υψηλή ιδιωτική κατανάλωση, μεγάλο ποσοστό της οποίας προέρχεται επίσης από φθηνά πιστωτικά κεφάλαια.
Αντίθετα, πολλές από τις οικονομίες του «πυρήνα» της Ευρώπης (Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Σουηδία, Ελβετία) αντιμετωπίζουν λιγότερα σημαντικά προβλήματα, καθώς τα ποσοστά της ιδιωτικής αποταμίευσης είναι υψηλά και το επίπεδο δανεισμού των καταναλωτών χαμηλότερο. Θα περιμέναμε λοιπόν το ειδικό οικονομικό βάρος των χωρών του ευρωπαϊκού πυρήνα να αυξηθεί, καθώς μεταβαίνουμε από τη φάση της ύφεσης στην ανάκαμψη.
Ιστορικά, η απόδοση των ευρωπαϊκών μετοχών έχει αποδειχτεί ισχυρή σε αντίστοιχες φάσεις του οικονομικού κύκλου, καταγράφοντας συστηματικά καλύτερες επιδόσεις από τις αμερικανικές μετοχές. Τα σημερινά επίπεδα των αποτιμήσεων είναι πολύ πιο ελκυστικά σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες αγορές.
Ο κ. Νigel Βolton είναι διαχειριστής των κεφαλαίων ΒGF Εuropean Fund της ΒlackRock.
