Ομιλία του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας στη Βουλή
Επί της αρχής του Νομοσχεδίου «Καλλικράτης»
Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,
Η σημερινή συζήτηση γίνεται στη σκιά απίστευτων αποκαλύψεων διαφθοράς ενός ακόμα κορυφαίου στελέχους του ΠΑΣΟΚ. Η χθεσινή κυνική ομολογία πρώην υπουργού ότι χρηματιζόταν από πολυεθνική επιχείρηση που πέτυχε να αλώσει το δημόσιο οικονομικό χώρο της χώρας καταδεικνύει τις εφιαλτικές διαστάσεις μιας διαφθοράς που κατατρώγει τα σωθικά της Δημοκρατίας, απογοητεύει τους πολίτες και υπονομεύει την κοινωνική συνοχή.
Και μπορεί, βέβαια, το ΠΑΣΟΚ να εγκαλεί συνεχώς τη Νέα Δημοκρατία για σκάνδαλα. Οι αποδείξεις, όμως, βαραίνουν μόνο το ίδιο. Η χθεσινή ομολογία του πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ θα μείνει στην Ιστορία ως το πλέον αρνητικό ορόσημο στις σχέσεις του πολιτικού κόσμου με τη διαφάνεια και
την αξιοπρέπεια. Δεν πάει άλλο!
Η Πολιτεία οφείλει να αντιδράσει σε αυτή τη μάστιγα που έχει προσλάβει διαστάσεις πολιτικού και κοινωνικού λοιμού. Ζητώ από την κυβέρνηση, άλλη μια φορά, να φέρει στη Βουλή τα πορίσματα της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας που με προτροπή του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών μελετά το φαινόμενο της Διαφθοράς και τη λήψη δραστικών μέτρων για την καταπολέμησή της. Αλλωστε, το να εκτονώσεις πρόσκαιρα το λαϊκό αίσθημα είναι πάντοτε πιο εύκολο από το να ρίξεις παντού φώς, θωρακίζοντας με μέτρα θεσμικά τη δημόσια ζωή από τη δραστηριότητα επίορκων πολιτικών και κρατικών λειτουργών.
Το Νομοσχέδιο «Καλλικράτης», είναι ένα μοναδικό μνημείο για το πώς δεν πρέπει να γίνεται μια τέτοιους είδους διοικητική μεταρρύθμιση! Πρώτον, διότι δεν συνδέεται με τη συνολική διοικητική μεταρρύθμιση του κράτους, ώστε να υπάρχει μια ενιαία λογική για τη μετάθεση αρμοδιοτήτων και
εξουσιών από το Κέντρο στην Περιφέρεια. Δεύτερον, διότι δεν συνδέεται με το παλαιό και μόνιμο αίτημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για φορολογική αποκέντρωση. Τρίτον, διότι δεν δίνονται οι απαραίτητοι πόροι στους νέους δήμους. Και δεν θα μπορούσαν να δοθούν πόροι, όταν περνάμε αναγκαστική περίοδο μεγάλων διοικητικών περικοπών.
Τέταρτον, διότι δεν δίνονται ούτε ουσιαστικές αρμοδιότητες, αφού χωρίς συνολική αναδιάταξη πόρων και εξουσιών ανάμεσα στο κεντρικό κρατικό μηχανισμό και την Αυτοδιοίκηση, δεν μπορούσε να υπάρξει ούτε και ουσιαστική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων. Πέμπτον, διότι όλα τα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης γίνεται προσπάθεια να «λυθούν» με οργανωτικό τρόπο, δηλαδή μέσα από συνενώσεις. Ενώ τα προβλήματα
εδώ είναι πολύ πιο περίπλοκα. Ειδικά σε μια χώρα με το ανάγλυφο, την τεράστια ακτογραμμή και την Ιστορία της Ελλάδας. Έκτον, διότι ακόμα κι αυτές οι συνενώσεις, δεν γίνονται με βάση κάποια αντικειμενικά κριτήρια λειτουργικότητας. Αντίθετα, σε πλείστες περιπτώσεις τα
κριτήρια αυτά παραβιάζονται με τρόπο που αποδεικνύει ολοφάνερες σκοπιμότητες κομματικής κοπτοραπτικής.
Πριν απ΄ ο,τιδήποτε άλλο οφείλω τρεις διευκρινίσεις.
Πρώτον, η Νέα Δημοκρατία υποστήριξε την διοικητική μεταρρύθμιση γενικότερα και τη συνένωση των δήμων πιο συγκεκριμένα. Είχε μάλιστα επεξεργαστεί και ένα σχέδιο τέτοιας συνολικής μεταρρύθμισης. Όταν όμως, προέκυψε η διεθνής κρίση – στα τέλη του 2008 – κι αναγκάστηκε σε περικοπές, στις αρχές του 2009 – πολύ λιγότερο δραστικές περικοπές από τις σημερινές – ανέστειλε την προώθηση αυτού του σχεδίου. Ακριβώς γιατί αναγνώρισε ότι χωρίς χρήματα δεν γίνονται τέτοιες φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις. Το ΠΑΣΟΚ, αντίθετα, σε ένα περιβάλλον πολύ μεγαλύτερων και πολύ πιο δραστικών και οδυνηρών περικοπών, προχώρησε στη μεταρρύθμιση αυτή, πολύ πιο κουτσουρεμένη, πολύ πιο στρεβλή, πολύ πιο μικροκομματική. Και χωρίς χρήματα. Δηλαδή έκανε ό,τι μπορούσε για να την οδηγήσει σε αποτυχία.
Δεύτερον, δεν είναι η πρώτη φορά! Αυτό που καταργείται σήμερα, το Σχέδιο «Καποδίστριας», έχει ηλικία μόλις 12 με 13 χρόνια. Κι είναι επίσης δημιούργημα του ΠΑΣΟΚ. Προχθές ακούσαμε τον κ. Πρωθυπουργό να το αποδοκιμάζει με τα πιο σκληρά λόγια. Μεταξύ μας, στα περισσότερα δίκιο είχε? Αλλά τα ίδια μειονεκτήματα του «Καποδίστρια» επαναλαμβάνει και ο «Καλλικράτης».
Και τότε δόθηκαν αρμοδιότητες χωρείς πόρους. Και τότε δημιουργήθηκε καθεστώς αδιαφάνειας. Και τότε οι συνενώσεις δεν έλυσαν το πρόβλημα, το μεγέθυναν. Και τώρα το ίδιο επαναλαμβάνεται.
Τρίτον, αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη να γίνουν περικοπές στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει μεγάλη σπατάλη και φαινόμενα διαφθοράς. Όλα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν πολύ γρήγορα και πολύ αποτελεσματικά. Αλλά οι συνενώσεις δεν είναι το «φάρμακο», στην περίπτωσή μας. Αν ενώσεις κάτι προβληματικό με κάτι επίσης προβληματικό, δεν προκύπτει κάτι «υγιές». Αν συνενώσεις κάτι μη λειτουργικό με κάτι επίσης μη λε
ιτουργικό, δεν προκύπτει κάτι «λειτουργικό».
Αυτό το απλό πράγμα, η κυβέρνηση δεν μπορεί ή δεν θέλει να το καταλάβει. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν δημοτικές επιχειρήσεις ζημιογόνες.
Κι είναι επίσης αλήθεια ότι αρκετές απ? αυτές μπορούν να πάψουν να είναι ζημιογόνες, αν συνενωθούν μεταξύ τους, αν δηλαδή εκμεταλλευθούμε τις οικονομίες κλίμακος.
Αλλά εκείνο που δεν καταλαβαίνουν οι «αρχιτέκτονες» του «Καλλικράτη», είναι ότι διαφορετικές δημοτικές υπηρεσίες έχουν διαφορετικές οικονομίες κλίμακος. Και διαφορετικό βέλτιστο μέγεθος λειτουργίας. Αλλο είναι το βέλτιστο μέγεθος λειτουργίας για τις υπηρεσίες αποκομιδής
απορριμμάτων, άλλο για τις υπηρεσίες επεξεργασίες απορριμμάτων, άλλο για τις υπηρεσίες βιολογικής επεξεργασίες υγρών λυμάτων, άλλο για τις πολιτιστικές υπηρεσίες κι άλλο για τις ενεργειακές.
Σε άλλες περιπτώσεις χρειάζονται υπηρεσίες σε κλίμακα 25 χιλιάδων κατοίκων για να μην βγάζουν ζημίες. Σε άλλες περιπτώσεις σε κλίμακα 100 χιλιάδων κατοίκων. Σε άλλες περιπτώσεις πολύ παραπάνω. Και σε άλλες πολύ πιο κάτω? Αντί να ξεκινήσουμε συνενώνοντας υπηρεσίες ώστε να επιτύχουμε σε κάθε περίπτωση βέλτιστο μέγεθος και πλήρη αξιοποίηση των οικονομιών κλίμακος, εδώ έγινε συνένωση δήμων!
Και θα προκύψουν και πάλι δημοτικές επιχειρήσεις αρκετά μικρές, ώστε να εμφανίζουν ζημίες ξανά. Και δημοτικές επιχειρήσεις αρκετά μεγάλες, ώστε να μη προσφέρουν «επικουρικότητα», δηλαδή λήψη αποφάσεων όσο γίνεται πιο κοντά στον πολίτη. Θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε πρώτη φάση τη συνένωση δημοτικών επιχειρήσεων, ώστε να υπάρξει άμεση εξοικονόμηση πόρων και εξάλειψη ζημιών και ελλειμματικής διαχείρισης.
Αλλά η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν ήθελε τίποτε να γίνει σε συμφωνία με την αντιπολίτευση. Ήθελε να περάσει το δικό της Σχέδιο. Που έχει τα ίδια ελαττώματα σε μεγαλύτερη κλίμακα, με το προηγούμενο Σχέδιο. Που σήμερα κατεδαφίζει. Και που ήταν επίσης δικό της. Το ΠΑΣΟΚ δεν φαίνεται να μαθαίνει από τα λάθη του. Το μόνο που μαθαίνει είναι να τα επαναλαμβάνει!
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Εκείνο που χρειάζεται η χώρα είναι μια συνολική διοικητική μεταρρύθμιση, όπου η κεντρική κυβέρνηση θα έχει όλο και πιο επιτελικό χαρακτήρα. Και η
αποκεντρωμένη διοίκηση θα έχει εξουσίες που θα συμπίπτουν με αρμοδιότητες και αρμοδιότητες που θα συμπίπτουν με τους πόρους της.
— Να ξέρει ο πολίτης τι να περιμένει από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
— Να ξέρει ο εκλεγμένος άρχοντας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τι να περιμένει από το κράτος.
— Να γνωρίζει η Τοπική Αυτοδιοίκηση τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά της, τα όριά της και τα έσοδά της.
— Να μπορεί να προγραμματίσει και να μπορεί να ελεγχθεί με διαφάνεια.
— Ώστε να μπορούν να γίνουν προϋπολογισμοί. Και να μπορούν να λειτουργήσουν ελεγκτικοί μηχανισμοί, τοπικοί και κεντρικοί.
Όλα αυτά προϋποθέτουν σύμπτωση εξουσιών, πόρων και αρμοδιοτήτων σε όλη την κλίμακα της διοίκησης. Ιδιαίτερα στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπου αυτή τη στιγμή υπάρχει ανισορροπία ανάμεσα σε εξουσίες και αρμοδιότητες, ενώ υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη ανισορροπία ανάμεσα σε αρμοδιότητες και πόρους. Οι εξουσίες παραμένουν συγκεντρωμένες σε κεντρικό επίπεδο. Οι αρμοδιότητες είναι κατακερματισμένες παντού.
Και οι πόροι παρέχονται κεντρικά, δεν παράγονται τοπικά. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει έλεγχος, ούτε στο τι γίνεται ούτε στο τι
ξοδεύεται. Ούτε στο πώς ξοδεύεται? Αυτή η παθογένεια διατηρήθηκε στον «Καποδίστρια» και αναπαράγεται με τον «Καλλικράτη».
Αυτή η δομική αδυναμία του συστήματος δεν διορθώνεται. Ούτε θεραπεύεται με τις περισσότερες συγχωνεύσεις από μικρότερες, μη λειτουργικές μονάδες, σε μεγαλύτερες, επίσης μη λειτουργικές μονάδες
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Υπολογίστηκε ότι για την χρηματοδότηση του Καλλικράτη απαιτούνται 4 με 5 δισεκατομμύρια ευρώ! Απ? αυτά δεν προβλέπεται να δοθούν πλέον ούτε το ένα δέκατο! Αρα η μεταρρύθμιση που σήμερα συζητάμε απλώς δεν πρόκειται να γίνει. Θυμίζουμε, έτσι, τους ματαιόδοξους που τσακώνονται ποιό πολυτελές αυτοκίνητο θα αγοράσουν, ενώ δεν έχουν χρήματα να αγοράσουν ούτε μεταχειρισμένο μοτοσακό! Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι αν γίνει σωστή διοικητική μεταρρύθμιση, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα εξοικονομηθούν πολλαπλάσια χρήματα. Αλλά για
να φτάσουμε στο απώτερο μέλλον, για να επωφεληθούμε των μεγάλων οικονομιών, και των καλύτερων υπηρεσιών με μικρότερο κόστος, πρέπει να γίνει σωστά η μεταρρύθμιση εξ αρχής. Να μπει σε γερές βάσεις από τώρα… Δυστυχώς η σημερινή στρεβλή μεταρρύθμιση θα οδηγήσει στην ανάγκη νέας μεταρρύθμισης μελλοντικά. Όταν θα υπάρχουν πόροι για να προικοδοτηθεί. Κι όταν θα γίνει πραγματική μετάθεση αρμοδιοτήτων αντίστοιχων με τους πόρους. Αυτή είναι η δέσμευση της Νέας Δημοκρατίας. Να κάνει στην πραγματικότητα κ
αι με υγιείς και βιώσιμους όρους, αυτό που
σήμερα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κάνει στα χαρτιά και προωθεί με τον πιο στρεβλό τρόπο. Κι όταν λέω στρεβλό, εννοώ τελείως στρεβλό. Όπου, επί πλέον, οργίασε η κομματική κοπτοραπτική.Τα ακούσατε από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Βουλής
Να μερικά ακόμα παραδείγματα:
* Υπάρχει το κριτήριο της διατήρησης των ιστορικών δήμων. Πράγμα που είναι «κόκκινη γραμμή» για την ΚΕΔΚΕ. Στην περίπτωση του Μυστρά, όμως, δεν τηρήθηκε αυτή η αρχή.
* Όπως δεν τηρήθηκε ούτε για την ιστορική Βεργίνα. Η οποία ενώθηκε με το δήμο Μελίκης και το δήμο Μακεδονίδος. Παρά το γεγονός ότι και οι τρείς δήμοι, όπως και ολόκληρη η ΤΕΔΚ Ημαθείας είχαν προτείνει τη διατήρηση της Βεργίνας ως ξεχωριστού δήμου.
Εδώ δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κανείς. Αυτονόητοι Γεωγραφικοί, Πολιτιστικοί, Αναπτυξιακοί και Ιστορικοί λόγοι – αλλά
πρωτίστως εθνικοί λόγοι – επέβαλαν να διατηρηθεί η Βεργίνα! Όμως, αυτό δεν έγινε. Αν δεν τηρήθηκε το κριτήριο της ιστορικότητας στις περιπτώσεις του Μυστρά και της Βεργίνας, είναι προφανές ότι δεν το πήραν στα σοβαρά. Ή δεν κατάλαβαν τις επιπτώσεις και τις προεκτάσεις όσων κάνουν.
* Αλλά δεν πήραν σοβαρά ούτε και το βασικό κριτήριο της πληθυσμιακής βάσης των 25 χιλιάδων κατοίκων. Αλλού το τήρησαν, αλλού όχι. Όπως για παράδειγμα στους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης. Όπου μόλις ο τοπικός δήμος διαμαρτυρήθηκε για τη συνένωσή του, ενώ τηρούσε το κριτήριο αυτό, και επικαλέστηκε το παράδειγμα της γειτονικής Νεαπόλεως, προχώρησαν σε περαιτέρω συνένωσή του με άλλο δήμο, όπως ακριβώς έγινε και με τη Νεάπολη. Κι έτσι διόρθωσαν ένα «λάθος» με ένα δεύτερο, μεγαλύτερο λάθος.
* Αλλά συνέβη και το αντίθετο: παρά το γεγονός ότι οι τοπικές κοινωνίες επιθυμούσαν τη συνένωση των Δήμων Ελευθερίου, Κορδελλιού και Μενεμένης, παρά το γεγονός ότι αυτό υπήρξε ομόφωνη πρόταση της ΤΕΔ Θεσσαλονίκης και της ΚΕΔΚΕ, αυτό δεν συνέβη.
* Το Κερατσίνι και η Νίκαια, ενώ και οι δύο έχουν πληθυσμό πάνω από 50 χιλιάδες κατοίκους, οδηγούνται σε αναγκαστική συνένωση. Με ποια λογική;
* Η Αρναία της Χαλκιδικής, τόπος ιστορικός, έδρα Μητρόπολης, έδρα όλων των δημοσίων υπηρεσιών του Νομού, κι από το 1917 έδρα της Βόρειας Χαλκιδικής, παρά την πρόταση και της ΚΕΔΚΕ και της ΤΕΔΚ καταργείται από δήμος! Και πάλι: Με ποια λογική;
Αναρωτιόμαστε τι τη θέλουν τη διαβούλευση όταν την αγνοούν; Αναρωτιόμαστε τι τη θέλουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση όταν δεν ακούν τις
προτάσεις της, είτε πρόκειται για συνενώσεις είτε πρόκειται για αποφυγή συνενώσεων;
* Ακόμα, υπάρχει η επιμονή του υπουργού για αντιστοίχιση ενός Δήμου σε κάθε νησί. Είτε πρόκειται για μικρά νησιά, όπως η Γαύδος και η Αντίπαρος, είτε πρόκειται για μεγάλα νησιά όπως η Λέσβος, η Ρόδος και η Κέρκυρα. Όπου φτιάχνονται δήμοι-μαμούθ. Έξω από κάθε λογική επικουρικότητας και εγγύτητας. Εκεί, ασφαλώς, δεν θα έχουμε ούτε Τοπική ούτε Αυτοδιοίκηση
* Τέλος, υπάρχει το κριτήριο της ορεινότητας, δηλαδή της δημιουργίας δήμων σε ορεινές περιοχές για τη διατήρηση του πληθυσμού. Στην περίπτωση όμως του ορεινού όγκου Βερτίσκου-Κερδυλλίων δεν έγινε δήμος με έδρα το Σόχο. Αυτά είναι λίγα από τα πολλά, παραπολλά, παραδείγματα, είτε προχειρότητας, είτε κομματικών σκοπιμοτήτων, είτε δογματισμού. Διαλέξτε για τί από τα τρία πρόκειται.
Προσωπικά πιστεύω ότι είναι και τα τρία
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Υπάρχουν τρείς τρόποι να καταστρέψει κανείς μια τέτοια μεταρρύθμιση.
— Πρώτον, με το να αρνηθεί να δώσει ουσιώδεις αρμοδιότητες στις νέες διοικητικές δομές, στους νέους δήμους.
— Δεύτερον, με το να αρνηθεί να τους δώσει πόρους.
— Τρίτον, κάνοντας τις συνενώσεις με τρόπο πρόχειρο ή με εμφανείς κομματικές σκοπιμότητες.
Από τους τρείς δυνατούς τρόπους για να ακυρώσει τη μεταρρύθμιση, η κυβέρνηση διάλεξε? και τους τρείς!
Η Νέα Δημοκρατία την καταψηφίζει επί της αρχής. Και δεσμεύεται μόλις έλθει στην κυβέρνηση, άμεσα να αντιμετωπίσει τα πιο κραυγαλέα προβλήματα των συνενώσεων. Ενώ θα φέρει νέα πρόταση συνολικής διοικητικής μεταρρύθμισης βασισμένης στις αρχές που έχουμε ήδη διακηρύξει, μόλις το επιτρέψει η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Αυτή τη φορά ακούγοντας τις τοπικές κοινωνίες.
Όχι αγνοώντας τες.Και δεν θα είναι δύσκολο, άλλωστε?
Αύριο θα αναθεματίζουν όλοι τον καημένο τον Καλλικράτη, όπως σήμερα αναθεματίζουν τον Καποδίστρια. Η μεταρρύθμιση είναι, λοιπόν, πολύ σοβαρή υπόθεση για να την εγκαταλείψουμε στα χέρια του ΠΑΣΟΚ, που έχει μπερδέψει την κομματική ιδιοτέλεια και την υστεροβουλία του με το δημόσιο συμφέρον
Ο επόμενος «Καποδίστριας» ή ο επόμενος «Καλλικράτης» δεν ξέρω πως θα ονομάζεται. Αυτό είναι το λιγότερο, άλλωστε? Σας υπόσχομαι όμως, ότι θα είναι σχέδιο λειτουργικό, βιώσιμο και αναπτυξιακό. Και πάνω απ’ όλα, σύμφωνο με τη θέληση
των τοπικών κοινωνιών. Θα τονώνει την Περιφέρεια, δεν θα την αποψιλώνει.
Η Ελλάδα έχει, επί αιώνες, πολύ πλούσια αυτοδιοικητική παράδοση. Που υπήρξε πάντα έπαλξη Ελευθερίας, πηγή Κοινωνικής Συνοχής και εφαλτήριο
Ανάπτυξης. Αυτή την παράδοση την καταστρέφει το Σχέδιο που συζητάμε σήμερα. Αυτή την παράδοση θα την αποκαταστήσουμε και θα την εκσυγχρονίσουμε εμείς.
