Στις πρώτες δηλώσεις του μετά την- ατελή- εκλογική νίκη του, ο Ντέιβιντ Κάμερον είχε υπογραμμίσει ότι η Βρετανία έπρεπε να αποκτήσει τάχιστα νέα κυβέρνηση επειδή βρισκόταν στο μάτι των αγορών. Ο Γιώργος Παπανδρέου προσδιόρισε τις αγορές ως τον αντίπαλο της χώρας μας, η ΕΚΤ μας είχε προειδοποιήσει ότι, αν δεν προσέχαμε, επρόκειτο να υποστούμε την τιμωρία των αγορών.
Οι αγορές, παρά την κατάρρευση του 2008 και τις τότε ικεσίες των τραπεζών για διάσωση από τις κυβερνήσεις, έχουν αναγορευθεί και πάλι σε ρυθμιστή, σε οιονεί υπερεθνικό κυβερνήτη που επιβάλλει δημοσιονομικές περικοπές, μειώσεις μισθών και υψηλότερες αποδόσεις του κεφαλαίου, ενώ βλέπει ως μόνο αναπτυξιακό σχέδιο τη μικρότερη ανταμοιβή της εργασίας προκειμένου να επιτευχθεί η πανάκεια του «αποπληθωρισμού».
Οι κατά το φθινόπωρο του 2008 πολιτικές δηλώσεις για ανάγκη να ανοικοδομηθεί ένας νέος οργανωμένος καπιταλισμός φαίνονται πολύ μακρινές, όπως άλλωστε και οι προ τριμήνου επαγγελίες για έλεγχο της κερδοσκοπίας και ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής. Κάποιο βέβαια πλαίσιο για τα κερδοσκοπικά κεφάλαια προωθείται από το Εco/Fin, το παιχνίδι στα ασφάλιστρα ομολόγων (λέγεται ότι) θα ερευνηθεί και οι κυβερνήσεις έστερξαν τελικά σε στήριξη των ασθενών της ευρωζώνης, η συνταγή όμως συγκλίνει προς ό,τι υπαγορεύουν οι αγορές (μείωση δημοσίων δαπανών) παρά προς ό,τι θα μπορούσε να περιορίσει τη δύναμή τους.
Δεν είναι παράλογα τα μηνύματα των αγορών, να εξηγούμαστε. Κράτη κατάχρεα και διαρκώς ελλειμματικά δεν είναι εύλογο να περιμένουν επ΄ αόριστον διεύρυνση του δανεισμού τους με φτηνό κόστος – ιδίως όταν εγγίζουν τον εκτροχιασμό, όπως εμείς. Η ακραία όμως εφαρμογή αυτής της λογικής αποτελεί πολιτική άποψη και όχι αναντίρρητη τεχνοκρατική προσέγγιση. Επιβάλλει την αναδιανομή εισοδήματος υπέρ του κεφαλαίου και είναι άκρως αμφίβολο αν συμβάλλει σε οικονομική ανάπτυξη ευνοϊκή για την ευημερία των κοινωνιών ή μόνο για εκείνη του σωρευμένου πλούτου.
Στη θεωρία η ελευθερία των κεφαλαίων εγγυάται τη βέλτιστη κατανομή τους. Στην πράξη οι επενδύσεις στην πραγματική παραγωγή έχουν υποχωρήσει προ του τεράστιου όγκου κεφαλαίων που κινούνται χωρίς παραγωγικό στόχο σε ένα χρηματοπιστωτικό παίγνιο που ανακατανέμει την «πίτα» χωρίς να την αυξάνει. Οι δε κυβερνήσεις έχουν νομιμοποιήσει ολόκληρη σειρά εργαλείων που διευκολύνουν τον τζόγο και πολλαπλασιάζουν τις άμεσες πιέσεις που ασκεί. Ο άφθονος δανεισμός προς κερδοσκοπικά κεφάλαια, οι ανοικτές πωλήσεις (πωλήσεις δηλαδή αυτού που ο πωλητής… δεν έχει), οι σκοτεινοί δομημένοι τίτλοι δεν είναι παρά διευκόλυνση προς το σωρευμένο χρήμα να αποκομίζει αυξημένο μερίδιο από το υφιστάμενο προϊόν.
Θυμάται κανείς τη βασική διαπίστωση του Κέινς, λησμονημένη σε σχέση με τα γνωστότερα συμπεράσματά του υπέρ της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία: ότι το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο αποστερεί πόρους από τη ζήτηση και τις επενδύσεις- και ότι η σταθερή ανάπτυξη προϋποθέτει την «ευθανασία των εισοδηματιών». Δυστυχώς καμία ισχυρή πολιτική δύναμη δεν δείχνει διατεθειμένη να την επιδιώξει.
